استان اردبیل به دلیل شرایط جغرافیایی و توپوگرافی منحصر به فرد خود از تنوع زیستی گیاهی و جانوری بسیار بالایی برخوردار است.
اختلاف ارتفاع جنوب استان اردبیل در حاشیه رودخانه قزل اوزن و شمال استان در ساحل ارس با ارتفاعات سبلان باعث شده تا گونه های گیاهی و جانوری خاصی در هر منطقه وجود داشته باشد.
یکی از معروف ترین گونه هایی که در شمال استان اردبیل وجود دارد و نماد طبیعت و محیط زیست این استان به شمار می رود قرقاول است. پرنده ای از راسته اوس با جثه ای بزرگ و دمی دراز زیبا که زیستگاه آن در شمال استان اردبیل و دشت مغان است.
این گونه منحصر به فرد که زیبایی خیره کننده ای دارد، ارزش حفاظتی دارد و در فهرست پرندگان حفاظت شده ایران قرار دارد.
قرقاول مناطق پست و دره های وسیع را برای شیب ها و ارتفاعات خشک، مزارع، مناطق باز با پوشش بوته ای، خرطوم ها، لبه های جنگلی و نخلستان های باز را به عنوان زیستگاه انتخاب می کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل با اشاره به بازدید میدانی و سرشماری از رویشگاه های قرقاول در شهرستان های شمالی استان به خبرنگار ایرنا گفت: جنگل های مرز شمالی استان از جمله شهرستان های گرمی، بیله سوار و پارس آباد، زیستگاه و محل لانه سازی پرنده حفاظت شده قرقاول است و قرقاول گونه ای بومی است که به عنوان نمادی از جانوران استان اردبیل معرفی شده است.
سرشماری۵۰۰ بال های قرقاول در شمال استان اردبیل
حسن قاسم پور افزود: بر اساس سرشماری های بهاره و بررسی های میدانی، روند جمعیت قرقاول با برنامه حمایتی حفاظت محیط زیست استان رو به رشد است و در سال های اخیر این گونه پرنده بومی کمیاب روند رشد جمعیت خود را حفظ کرده است.
وی با اشاره به اینکه طبق سرشماری های اخیر جمعیت خوبی از قرقاول در رویشگاه های شمالی استان گزارش شده است، افزود: در سرشماری گذشته جمعیت این گونه حفاظت شده بیش از 500 بال برآورد شد.
اما تخریب و کاهش زیستگاه ها در اثر قطع درختان و تغییر کاربری زمین به ویژه ساخت و ساز اراضی کشاورزی، آلودگی و مسمومیت با سموم و شکار غیرمجاز نیز این گونه نجیب را در معرض خطر قرار داده است و در این شرایط حمایت لازم است و حمایت از جمعیت مورد حمایت بیش از پیش احساس می شود.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل در این خصوص اظهار داشت: با توجه به اقدامات انجام شده از جمله تداوم گشت زنی و کنترل، همکاری نیروی انتظامی و هنگ مرزی و اجرای برنامه های آموزشی و فرهنگی برای مردم منطقه به عنوان مالکان و مدافعان اصلی حیات وحش در حفظ جمعیت، گونه قرقاول موثر بوده است.
نباید فراموش کرد که حفظ و حراست از محیط زیست و گونه های با ارزش گیاهی و جانوری خارج از توان سازمان محیط زیست است و حضور و مشارکت مردم، دوستداران محیط زیست و همه دست اندرکاران برای حفاظت از این گونه یکی از اساسی ترین اقدامات است. کنترل ها استراتژی های حفظ این گونه گونه ارزشمند است.
به گفته مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل، بر اساس برنامه های آموزشی و جلب مشارکت مردمی، حفظ و حراست از این گونه ارزشمند در دستور کار اداره کل حفاظت محیط زیست استان قرار دارد و اکثر زیستگاه های این گونه ها در سال های اخیر مدیریت کرده اند.
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: طی چند سال اخیر توجه ویژه ای به حفاظت از قرقاول در زیستگاه های شمال استان شده و برنامه های آموزشی و مراقبتی و کنترلی متعددی توسط یگان حفاظت محیط زیست با همکاری یگان حفاظت محیط زیست انجام شده است. با همکاری هنگ مرزی برای حفاظت و امنیت این گونه، پیش بینی می شود با توجه به روند کنونی حفاظت، شاهد بهبود جمعیت و حفاظت در سال های آینده باشیم.
بر اساس اصل 50 قانون اساسی، حفاظت از محیط زیست وظیفه همگان است. از سوی دیگر، توسعه پایدار هر منطقه در گرو نگاه و رویکرد حاکم بر حفاظت از محیط زیست و گونه های با ارزش گیاهی و جانوری است. یکی از جاذبه های استان اردبیل برای گردشگران طبیعت زیبا و منحصر به فرد آن است.
وجود و افزایش جمعیت قرقاول به عنوان نمادی از جانوران اردبیل در کنار سایر گونه های موجود در استان می تواند زمینه ساز حضور گردشگران علاقه مند به محیط زیست در اردبیل و رونق این صنعت پاک باشد.