به گزارش پی ام آپ انسان در محیط کار با عوامل فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، مکانیکی و ارگونومیکی مواجه می‌شود. اگر میزان این عوامل بیشتر یا کمتر از حد تحمل بدن باشد، فشارها و تنش‌های فراتر از حد طبیعی به وجود خواهد آمد. قابلیت‌ها چه در بُعد فیزیکی و چه در بُعد روانی در بدن انسان تأثیر خواهند گذاشت. نتیجه تحمیل شرایط کاری فراتر از ظرفیت طبیعی بدن، باعث بروز انواع بیماری‌های شغلی و عوارض ناشی از آن می‌شود. این مشاغل سخت و زیان‌آور هستند و وانت‌های تأمین اجتماعی برای آنها وجود دارند، اما عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی محیط کار در آنها کار نمی‌کنند. استانداردهای دقیق و متناسب با شرایط کاری باید در نظر گرفته شود تا فشار جسمی و روحی بیش از ظرفیت طبیعی برای انجام کار وارد نشود. در غیر اینصورت، احتمال بروز بیماری‌ها و عوارض آنها افزایش خواهد
ماده 1 آیین نامه کارهای سخت و زیان آور این مشاغل را که به عنوان مشاغل سخت به آنها محول می شود به دو دسته تقسیم کرده است:
الف- مشاغل سخت و زیان آور بستگی به ماهیت کار دارد، اما سختی و خطر آفرین بودن آن با اعمال اقدامات فنی، ایمنی و بهداشتی کافی توسط کارفرما قابل رفع است.
ب- کار با ماهیت سخت و زیان آور و با بکارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و فنی توسط کارفرما، از ماهیت سخت و زیان آور آن کاسته شده ولی همچنان سخت و زیان آور است.
در واقع برخلاف مشاغل گروه الف که با استفاده از تدابیر ایمنی و تلاش کارفرمایان از سختی کار می کاهد، مشاغل گروه ب ماهیتا سخت و مضر بوده و در ماهیت آن خشن و مضر است.
در مورد دسته اول، می توان بیشتر مشاغل صنعتی را مثال زد که کارفرما تجهیزات ایمنی را برای کارگران تهیه نکرده است. به عنوان مثال کارگری در کارگاه جوشکاری به تجهیزات ایمنی مانند عینک مخصوص نیاز دارد و کارفرما موظف است آن را در اختیار کارگر قرار دهد. دسته دوم مشاغل سخت و زیان آور از آن مشاغل جدایی ناپذیرند و رعایت مسائل ایمنی از سختی و زیان آور بودن آنها نمی کاهد. به عنوان مثال، کارگرانی که در معادن یا روی تیرها یا پست های انتقال کار می کنند.
در حال حاضر کارهای مربوط به حفاری قنات ها و چاه ها، کارهای مربوط به کوره های ذوب، عملیات مربوط به جمع آوری و دفن زباله، کار در فضاهایی که ارتعاشات صوتی حاکم بر محیط برای سیستم شنوایی مضر است، کارهای مربوط به بخور و ضد عفونی،کار A غواصی که تحت فشار غیرطبیعی محیط قرار می گیرد و کارهایی که در معرض تشعشعات رادیواکتیو است از جمله کارهای سخت و زیان آور است.
در همین راستا علی حسین رعیتی فرد، معاون روابط کار وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماع از بازنگری آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور خبر داد و درباره احتمال حذف برخی مشاغل گفت: آیین نامه نهایی شده است. و در شورای عالی حفاظت فنی رای آورد. ما رشته یا شغل را حذف نکردیم، فقط تفاوت هایی در نحوه اجرای آن ایجاد کردیم.
بررسی آیین نامه کارهای سخت و زیان آور
وی با اشاره به اینکه آیین نامه هنوز نهایی نشده است، تصریح کرد: این آیین نامه بررسی شده است، اما از آنجایی که باید برای بررسی و بررسی مجدد به کمیسیون دولتی برود، هنوز چیزی نهایی نشده است، زیرا برخی سازمان ها و نهادها مانند همانطور که سازمان بیمه اجتماعی ممکن است پیشنهاداتی داشته باشد. بنابراین هنوز نهایی نشده است.
به گفته معاون روابط کار وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در بازنگری آیین نامه هیچ سمت شغلی حذف نشده است، اما مقرر شده گروه های «الف» و «ب» مورد بررسی دقیق تری قرار گیرند.
رعیتی فرد درباره حذف شغل خبرنگاری از یکی از مشاغل سخت و زیان آور نیز گفت: این پیشنهاد مطرح شد اما نپذیرفتیم و رد شد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا «خبرنگاری» از گروه «ب» به گروه «الف» تبدیل شده است یا خیر؟ گفت: شما خبرنگاران مشکلی ندارید.
پیش از این در 182 جلسه شورای عالی حفاظت فنی وزارت کار و با توجه به سیاست سخت و زیان آور موضوع ماده 7 آیین نامه کارهای سخت و زیان آور، مشاغل «ملوان و صیادان» مشمول قانون کار با تصویب اکثریت آرا در گروه ب. «کارها سخت و بی سود بودند.
همچنین در یکصد و چهل و نهمین جلسه شورای عالی حفاظت فنی، با تصمیم اعضا، کار عملیاتی «آتش نشان» در گروه «ب» کارهای سخت و زیان آور قرار گرفت.
سوابق شغلی در مشاغل سخت و زیان آور یک و نیم برابر محاسبه می شود و افرادی که دارای 20 سال سابقه کار مستمر یا 25 سال سابقه کار متناوب در مشاغل سخت و زیان آور و طاقت فرسا بوده و حق بیمه چنین سابقه ای را به سازمان اجتماعی پرداخت می کنند. سازمان امنیت می تواند برای بازنشستگی خود اقدام کند.
کارفرمایان کارگاه های مشمول قانون تامین اجتماعی موظفند قبل از تعیین تکلیف کار سخت و زیان آور کارگران خود معاینات پزشکی لازم را انجام داده و ظرفیت و استعداد جسمانی کارگران را نسبت به نوع کار بسنجند و به طور منظم پزشکی انجام دهند. امتحانات تکرار کارگران سخت مرخصی سالانه بیشتری دارند و در بحث بازنشستگی شرایط ویژه ای برای بازنشستگی پیش از موعد دارند. ساعات کار برای مشاغل سخت و زیان آور نباید بیش از شش ساعت در روز و 36 ساعت در هفته باشد.
ماده 76 قانون تامین اجتماعی به بازنشستگی پیش از موعد توجه دارد و هدف آن حفظ سلامت افراد پس از بازنشستگی است. مشاغل سخت و زیان آور به دلیل شرایط حساس زیر ذره بین قانون قرار گرفته و از آنجایی که کارگران این مشاغل همواره در معرض خطرات جدی هستند، قانون رویکرد حمایتی را برای این دسته از کارگران در پیش گرفته است.