پاچه ورمالیده کیست؟ چگونه یک فحاشی در حاشیه یک کار به وجود آمد؟
«آبوزیه، آبوژی/آبوزی کار نکرد / آبوزیه آب در حوضی/آبوزی نان نخورد»… این آهنگ برای بسیاری از تهرانی های قدیمی فراموش نشدنی است و خاطره ای را به یاد می آورد که هنر در حیاط خانه ها محو شده بود. حوض و رنگ فیروزه ای آن چشم ها را نوازش کرد.
به گزارش همشهری، هر سال با فرا رسیدن فصل بهار بر زیبایی حوض های وسط حیاط افزوده می شد و صاحب خانه آنها را با گلدان های سفالی و گل های شمعدانی تزئین می کرد. در آن زمان برای این حوض های فیروزه ای کاری وجود داشت که به حوض آب معروف بود.
تمیز کننده استخر وظیفه تخلیه آب استخر و نظافت دیواره استخر را بر عهده داشت. هر سال که زمستان تمام می شد و بهار نزدیک می شد، این حرفه موفقیت بیشتری پیدا می کرد. زیرا در فصل زمستان آب حوض حیاط خانه به دلیل سرما یخ می زند یا با برگ های خشک پر می شود که حوض ها را تمیز می کند. یکی یکی از مهم ترین بخش های نظافت خانه به حساب می آمد.
آبدار علاوه بر نظافت حوض ها وظیفه نظافت آب انبارهای خانه ها را نیز بر عهده داشت. این شغل بیشتر کار دوره گرد بود. این بدان معناست که آب انبارها مکان ثابتی نداشتند. آنها در کوچه و خیابان های محله های تهران با فریاد «آب حوض آب می کشیم آآآب هواوازیئیه» در کوچه و خیابان محله های تهران قدم می زدند و عده ای هم قالی می شستند.
اکثر این کارگران مهاجرانی بودند که از شهرهای دیگر به تهران آمده بودند و وضعیت مالی خوبی نداشتند. دسته های آهنی به گودال های فلزی متصل می شوند تا بتوانند به راحتی آب حوض را تخلیه کنند. بیشتر آنها به صورت گروهی کار می کردند. مثلا یکی آب حوض را خالی می کرد، دیگری گل و لای ته حوض را تمیز می کرد و نفر سوم زباله ها را از خانه بیرون می برد.
نصرالله حدادی تهران پژوه می گوید: «در مورد زهکشی استخر در تهران ضرب المثلی وجود دارد. این حرفه مربوط به آب بود و حوض ها و آب انبارها را به طرز ماهرانه ای تمیز می کردند، اما چون اغلب ژولیده و کثیف بودند، مورد احترام مردم نبودند.
از طرفی چون در زمستان حوض ها یخ زده یا پر از زباله و برگ می شدند، صاحب خانه اگر در آن می افتاد کالای گران قیمتی مانند انگشتر و غیره پیدا نمی کرد و در نتیجه امیدوار می شد. تا اینکه آب حوض تخلیه شد. هدف در مخزن پیدا شد.
حدادی افزود: افراد حاضر در استخر نیز پاهای شلوار خود را بلند کرده و پاهای خود را در آب استخر فرو می کردند و به آرامی راه می رفتند تا متوجه شوند که آیا چیزی به پاهایشان برخورد کرده است، اما متاسفانه از برخی اقلام گران قیمت چشم پوشی نکردند. آنها دریافتند: «پس اگر انسان بسیاری از اعمال صحیح را انجام ندهد، صحیح است نبود اسمش را گذاشته اند «پاچه ورملیده» که اشاره به پاهای برآمده آب انبارها در آب کثیف حوض دارد.
