به بهانه کاهش زاد و ولد در ایران/ چرا زنان ایرانی نمی خواهند بچه دار شوند؟
عصر ایران; خدیجه غبیشاوی – سیاست باروری در ایران شکست خورده است. آمارهای ارائه شده از سوی سازمان ثبت احوال کشور نشان می دهد که در سال 1402 بیش از 17000 کودک در ایران متولد شده اند که نسبت به سال 1401 کمتر است. میلیون و 57 هزار و 948 ولادت در کشور به ثبت رسید. این در حالی است که در سال 1401 این تعداد حدود 17000 نوزاد بیشتر بود.
اما چرا با وجود اینکه شورای اسلامی در سال 1402 قانون حمایت از جوانان و خانواده را تصویب کرد و دبیر ستاد ملی جمعیت در آذرماه 1402 اعلام کرد 30 درصد از بودجه حمایتی به فرزندآوری و ازدواج اختصاص می یابد، ائمه اطهار داشتند. خطبه های نماز جمعه آنها به اهمیت داشتن فرزند اختصاص یافته است. آیا زنان ایرانی نمی خواهند بچه دار شوند؟ پاسخ به این سوال بازتابی جامع از وضعیت کنونی کشور است.
اگرچه کاهش نرخ زاد و ولد یک معضل جهانی است و سازمان ملل متحد در سال 2022 کاهش باروری جهانی را به 2.1 تولد در هر زن تا سال 2050 پیش بینی کرد، اما لازم است علل و ریشه های آن در ایران جدا از شرایط کنونی کشور ایران بررسی شود. . کشوری که به گفته کارشناسان سریع ترین کاهش نرخ زاد و ولد را در جهان دارد.
از دیدگاه جامعه شناسی، زنان ایرانی را از این نظر می توان به دو دسته تقسیم کرد، دسته اول زنانی هستند که از روی غریزه و سنت صاحب فرزند می شوند و هیچ مانع بزرگی بر سر راه رسیدن به این امر برای خود نمی بینند. گروه دوم کسانی هستند که نمی خواهند به طور کامل بچه دار شدن را متوقف کنند، به یک فرزند و در نهایت به دو فرزند راضی هستند و مشخص است که در این مقاله ما و همچنین مسئولان و سیاست گذاران دلایل این کاهش را بررسی کرده ایم. در آرزوی داشتن فرزندان دسته دوم. گروهی از زنان، اغلب با تحصیلات دانشگاهی، یاد گرفته اند که در جامعه حضور داشته باشند و به فضای مجازی، کتاب و قانون دسترسی داشته باشند.
در سال‌های اخیر گزارش‌های متعددی درباره تأثیر مشکلات اقتصادی و معیشتی بر کاهش میل یا میل ایرانیان به فرزندآوری منتشر شده است. بسیاری از زنان بر این باورند که در شرایط اقتصادی امروز کشور با تورم بالای 40 درصد، بچه دار شدن ظلم به فرزندان است و این را نشانه بی مسئولیتی والدین می دانند که هم وضعیت اقتصادی آنهاست و هم وضعیت نابسامان اقتصادی. در کشور با دلار 65 هزار تومان و گوشت کیلویی 700 هزار تومان برای بچه دار شدن تلاش می کنند.
این بخشی از آنچه دوستان می گویند، آنچه من می بینم و می شنوم است. نگار 30 ساله می‌گوید: می‌خواهم کودکی را بیاورم که به اندازه من عاشق سفر است، علیرضا 28 ساله نیز معتقد است: «من بچه‌ام را دوست دارم، اما اگر نمی‌توانم پول بدهم و به او غذا بدهم، چرا باید به او غذا بدهم.» سپس آن را به این دنیا بیاورید؟»
اما این تمام ماجرا نیست و موانع بچه دار شدن فقط به مشکلات اقتصادی و وجودی محدود نمی شود، زیرا کاهش نرخ زاد و ولد در اقشار ثروتمند جامعه نیز محسوس است و کارشناسان آن را یک تغییر فرهنگی توصیف می کنند. این تغییر فرهنگی علاوه بر موضوعاتی مانند تغییر الگوهای فکری می تواند به مسائل فرهنگی و البته قوانین جاری کشور در خصوص مسائل زنان و خانواده نیز اشاره داشته باشد.
مهسا 33 ساله نیز معتقد است: «چرا باید صاحب فرزند شوم در حالی که طبق قانون مالک فرزندم نیستم و حتی نامم در مدارک هویتی او نیست، حق ثبت نام فرزندم را ندارم. بچه مدرسه، حضانت ندارم… شبنم 35 ساله میگه: اگه دختر داشته باشم چی؟ اگه نخواد حجاب داشته باشه چی؟ من به کشورهای مختلف اسلامی سفر کرده ام و هیچ کدام حجاب ندارند. به دخترم چه بگویم؟ لیلای 39 ساله نیز می‌گوید: «تا به امروز ازدواج نکرده‌ام، برای فریز کردن تخمک به مراکز مختلف مراجعه کردم و به من گفتند که بدون اجازه پدرم نمی‌توانم این کار را انجام دهم، زیرا هنوز باکره هستم. این من هستم. حالا من برای انجام این کار به اجازه پدرم نیاز دارم، چرا؟
ترویج فرزندآوری البته در سایه قوانین سختگیرانه صورت می گیرد، حتی در این زمینه زنان در ایران حتی حق تصمیم گیری در مورد نوع زایمان را ندارند و اگر بخواهند فرزند خود را به روش سزارین به دنیا بیاورند. قانون از آنها حمایت نمی کند پنج ماه پیش نویسنده با درد زایمان زودرس با بیمه اضافی به بیمارستانی خصوصی در تهران رفت و پاسخ شنید: «فرزند اول باید طبیعی به دنیا بیاید وگرنه بیمه نمی شود. هزینه های سزارین را تامین کنید.”
بیمارستان ها و بیمه های تکمیلی باید نوع زایمان زنان ایرانی را تعیین کنند، قانون حق سرپرستی مادر را بر فرزند به رسمیت نمی شناسد، زنان ایرانی بعد از بارداری و زایمان شغل مطمئنی ندارند و… خلاصه ایرانی. زنان شغل مطمئنی ندارند که مانند قانون یا فرهنگ نباشد. مقامات همچنین معتقدند که سیاست باروری شبیه بازی های فوتبال است که در آن وعده پاداش، زمین و ماشین داده می شود و زنان صحبت می کنند. زن ایرانی امروز از کمبودهای خود خسته شده است، تنها چیزی که به آن فکر نمی کند، شاید آرزوهای از دست رفته اش ازدواج و بچه دار شدن است. ایران همچنان سریعترین کاهش نرخ زاد و ولد را در جهان دارد.
