مهار ایران توسط چین؛ چالش های نفوذ آمریکا

واشنگتن می‌خواهد پکن را در تهران مهار کند، اما کارشناسان می‌گویند این کار به این راحتی نیست.

به گزارش بازتاب آنلاین، مجله فارین پالیسی در مقاله‌ای با عنوان «چین واقعاً چقدر بر ایران نفوذ دارد، حتی قبل از اینکه ایران صدها پهپاد و موشک به سمت اسرائیل شلیک کند، مقامات آمریکایی از چین می‌خواستند از نفوذ خود برای متقاعد کردن تهران استفاده کند؟» برای مهار اقدامات تحریک آمیز خود و گروه های مقاومت در سراسر خاورمیانه.

حمله تلافی جویانه ایران، اولین حمله مستقیم این کشور به خاک اسرائیل، ایالات متحده را بر آن داشت تا از نفوذ بالقوه پکن در خاورمیانه بیشتر استفاده کند. چین برای مدت طولانی بزرگترین شریک تجاری ایران بوده است و مقامات ارشد ایالات متحده، از جمله جو بایدن، رئیس جمهور، علناً از پکن خواسته اند تا تهران را مهار کند، به ویژه با توجه به ماه ها حملات انصارالله تحت حمایت ایران در دریای سرخ که کشتیرانی جهانی را مختل کرده است. جان آلترمن، مدیر برنامه خاورمیانه در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی، گفت: «حدود یک سوم کل تجارت ایران با چین است و این کشور به حافظ مهمی از منافع ایران در شورای امنیت تبدیل شده است». به نظر من، چین تنها کشوری است که اگر بخواهد، بیشترین فرصت را برای نفوذ در ایران دارد.

با افزایش تنش ها بین اسرائیل و ایران، قانونگذاران آمریکایی فشار را افزایش می دهند. در تازه ترین اقدام، مجلس نمایندگان آمریکا با اکثریت قاطع قانون تحریم های انرژی ایران و چین را تصویب کرد. هدف این قانون هدف قرار دادن شرکت های چینی است که نفت خام ایران را خریداری می کنند و در نتیجه پول را به اقتصاد ایران پمپاژ می کنند. این لایحه برای تصویب نهایی به مجلس سنا ارسال شد.

جاش گاتهایمر، نماینده دموکرات کنگره گفت: «در حالی که ما اینجا هستیم، ایران از تجارت نفت خود با چین برای آوردن روزانه 150 میلیون دلار استفاده می کند. چین با واردات میلیون ها بشکه نفت در روز و تامین بودجه حیاتی برای برنامه هایی مانند توسعه موشکی و تسلیحات هسته ای، ایران را در تجارت نگه می دارد.

اگرچه ایالات متحده به طور فزاینده ای به چین برای اعمال نفوذ بر ایران چشم دوخته است، اما برخی کارشناسان هشدار می دهند که این کار به این آسانی نیست.

کمتر کشوری به اندازه چین روابط اقتصادی فشرده با ایران دارد. چین بزرگترین شریک تجاری ایران برای بیش از یک دهه بوده است، یک رابطه طولانی مدت که عمدتاً بر تجارت نفت متمرکز شده است. بین سال‌های 2020 تا 2023، شرکت‌های چینی واردات نفت ایران را بیش از سه برابر کردند و فروش خود را به بالاترین سطح در 10 سال گذشته رساندند.

اما روابط اقتصادی آنها از نظر نفوذ نابرابر است. به عنوان مثال سال گذشته بیش از 90 درصد نفت خام صادراتی ایران به چین بوده است. با این حال، چین به جز ایران، تامین کنندگان بسیاری دیگر نیز دارد و عرضه از تهران تنها 10 درصد از کل واردات چین را تشکیل می دهد.

پاتریشیا کیم یکی یکی از همکاران موسسه بروکینگز به فارین پالیسی گفت: پکن به عنوان بزرگترین شریک تجاری و حامی قدرت بزرگ ایران از کانال های ارتباطی ممتاز با تهران برخوردار است و بدون شک نفوذ بیشتری بر آن کشور نسبت به آمریکا یا متحدانش دارد.

وی افزود: «اگر رهبران چین رویکرد مداخله جویانه تری را انتخاب کنند، دشوار است که بگوییم پکن تا چه حد می تواند تهران را مهار کند.

ویلیام فیگوئروا، کارشناس روابط چین و ایران در دانشگاه گرونینگن هلند گفت: اگرچه چین بر فروش و تجارت نفت نفوذ دارد، اما استفاده از این نفوذ هم از نظر سیاسی و هم از نظر لجستیکی دشوار است.

به عنوان مثال، پالایشگاه های خصوصی چین که در بازار سیاه فعالیت می کنند، به طور غیرقانونی نفت ایران را بیشتر از پالایشگاه های دولتی خریداری می کنند. او گفت که کنترل این پالایشگاه های خصوصی “بسیار دشوار است” و کنترل مستقیم واردات نفت ایران از چین را برای پکن دشوار می کند.

میزان سرمایه گذاری چینی ها در ایران، عمدتاً توسط شرکت های خصوصی، همچنان یک موضوع آزاردهنده در روابط دو کشور است. فیگوئروا گفت که چین به طور مزمن در ایران سرمایه گذاری کمتری کرده است که منجر به شکایت از سوی تهران و کاهش تمایل این کشور برای تسلیم شدن در برابر فشار چین شده است.

*ترجمه: ابوالفضل خدایی