به گزارش بازتاب آنلاین آنلاین، کودتای بیست و هشتم بود مرداد چند قربانی از ما نگرفت، چند نفر از بزرگان را نکشید و به زندان فرستاد، اما در این بین شاید کمتر به سرنوشت برخی از قربانیان آن توجه شد. تئاتر سعدی یکی یکی از قربانیان است. تئاتری که روزگاری شکوه خاص خود را داشت و محل کار و فعالیت بسیاری از بزرگان بود، اما آتش کودتا این تئاتر را از لبه آن محروم کرد، زیرا در این تئاتر قاعده فکری وجود داشت و این خوشایند نیست. برای کودتاچیان . نبود. سرنوشتی که باعث شد هنرمندی چون عزت الله تعظمی پس از یادآوری چند دهه بعد از روزهای تلخی که بر این تئاتر آمده اشک بریزد.
در اولین ساعات کودتای 28 مرداد جوانان شعبان جعفری نیز با حمله به این سالن، آن را به آتش کشیدند و فکری را که در آنجا جریان داشت، از بین بردند. غافل از اینکه بذر اندیشه خاکی دیگر برای رشد پیدا می کند.
اما امروز در سالگرد این واقعه هولناک، تئاتری را به یاد می آوریم که در آن آتش سوخته بود و اگرچه مانند ققنوس دوباره متولد شد، اما انگار سرنوشت هر بار دوباره آن را سوزاند.
گفته می شود تئاتر سعدی در سال 1329 افتتاح شد. این تئاتر یکی یکی از مجهزترین تئاترهای ایران بود که در پاییز 1329 با پایتختی عبدالکریم عمویی با ظرفیت 500 تماشاگر و صحنه گردان بزرگ افتتاح شد. «خانم فن ویندرمر اولین نمایشی بود که در این تئاتر اجرا شد.
در کتاب «تئاترهای تهران» تألیف ناصر حبیبیان و محیا آقا حسینی آمده است: «محل تئاتر سعدی در دوره مشروطه خانه صاحب اختر برادر اقبال الدوله در محله شاه آباد بوده است». در آن زمان جلسات و اجرای تئاتر توسط روشنفکران برگزار می شد.
اما این تئاتر از ابتدا خاری در چشم عده ای به نظر می رسید، زیرا حتی قبل از کودتا، یعنی در سال 1300، همزمان با نمایش «کت قرمز» سرلشکر منصور مستی. رئیس شهربانی تعطیل شد و روز بعد بازیگران و هنرمندان آن تئاتر اعتراض کردند. تجمع اعتراضی جمعی از مردم در مقابل مجلس شورای ملی در میدان بهارستان منجر به بازگشایی «تئاتر سعدی» شد.
با این وجود، این تئاتر به سرعت شهرت و قوت یافت و بزرگانی چون حسین خیرخواه، محمدعلی جعفری، عزت الله نظامی، مهین دیهیم، عباس شباویز، حسن خشا، عطاءالله زاهد، توران مهرزاد و… در آن دم می زنند. آثار ارزشمندی را روی صحنه بیاورید تا به چراغ فرهنگ و هنر تبدیل شود.
تئاتر سعدی مدتی پس از کودتای ۲۸ مرداد بار دیگر به حیات خود ادامه داد و این بار فعالیت جدیدی را در قالب سینما سعدی آغاز کرد اما در سال 1348 دوباره قربانی آتش سوزی شد و در آتش سوخت.
اما سرنوشت غم انگیز او اساس چندین گروه تئاتری بود.
حسین کیانی هنرمند علاقه مند به نمایش های ایرانی نمایش «تئاتر سعدی در سال 1332» را درباره سرنوشت عجیب این تئاتر اجرا کرد. این نمایش در زمستان 1394 در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر با بازی رویا میرعلمی، علی سلیمانی، مجید رحمتی، خطیره اسدی، شهرام هچیت دوست، امیر دلاوری، علیرضا آرا و … اجرا شد.
در حال حاضر نمایش «گاوزن» اثر دیگری است که به این تئاتر و تاریخ دردناک آن می پردازد.
نمایش «زن گاو» با الهام از داستان تئاتر سعدی به نویسندگی و کارگردانی میثم عباسی در تماشاخانه قدیمی سنگلج اجرا می شود.
در این نمایش نادر فلاح، حمید محین دوست، حدیث تهرانی، علی برجی، امیر عادل پرور، زیبا کاظمی، علی باقری، امین موذن، مبین آذربایجانی، مانی محمدی، محمدرضا رنجبر، غزاله میروسی، نورالله معصومی، عرفان سعیدی و امیر به ایفای نقش می پردازند. علی رزقی، پوریا پارسیان، مهدی محبی لادمخی، احد توحیدی را و امیرحسین آزادی روی صحنه هستند و در خلاصه داستان آن آمده است: «تئاتر سعدی در سال 1332 و در جریان کودتای 28». مرداد ماه توسط تیرهای شعبان جعفری به آتش کشیده می شود.
این نمایش هر شب ساعت 20 و به مدت 75 دقیقه در تماشاخانه سنگلج اجرا می شود.