دلایل قهر نوازنده بزرگ با رضا شاه

۹ مهرماه سالروز تولد سرهنگ علی نقی وزیری است. این نوازنده ایرانی یکی از پیشگامان آهنگسازی برای اجرای ارکستری موسیقی ایرانی بود و به دلیل تأثیر فراوان بر موسیقی سنتی ایران از جمله ایجاد روش نت نویسی و روش ویرایش خط شهرت دارد.

وزیری از سرهنگ ارتش تا تأسیس یک کالج موسیقی

وزیری در سال 1265 در تهران به دنیا آمد و در نوجوانی از طریق پدر به خدمت سربازی رفت و بدین ترتیب با موسیقی نظامی آشنا شد. گرچه در طول عمر خود مدت ها در سمت های مختلف نظامی کار کرد و حتی به درجه سرهنگی رسید، اما در نهایت علاقه او به موسیقی بر علاقه اش به امور نظامی بیشتر شد و بیشتر عمرش را در موسیقی گذراند.

وی از دانش آموختگان مدرسه سن‌لوئی تهران بود. در 30 سالگی به اروپا رفت و در آلمان و فرانسه موسیقی غربی خواند. وزیری پس از بازگشت به تهران «مدرسه عالی موسیقی» را برای آموزش موسیقی به شیوه غربی تأسیس کرد. او همچنین نت نویسی را در موسیقی سنتی ایران ترویج کرد و برای این منظور دو علامت «عَرَضیِ» «سُری» و «کُرُن»  را ابداع کرد. وزیری برای اولین بار موسیقی ایرانی را به صورت مکتوب ضبط کرد و از این طریق و همچنین با شاگردان فراوانی که تربیت کرد، تأثیری ماندگار بر موسیقی سنتی ایران گذاشت.

ضبط موسیقی و سمفونی نفت

وزیری چندین رکورد از اجراهای موسیقی خود (به ویژه تصنیف ها و سرودها) را برای فروش در دهه های 1920 و 1930 منتشر کرد. حتی پس از ملی شدن صنعت نفت ایران در اسفند سال 1329 شروع به سرودن سمفونی کرد که با نام «سمفونی نفت» منتشر شد. او این سمفونی را با ساز تار ساخته است. سمفونی نفت آخرین اثر موسیقایی ساخته وزیری است.

وزیری و خشم رضا شاه پهلوی

وزیری در حین تدریس در مکاتب موسیقی از اجرای موسیقی خارج از کنسرت در کلوپ های موسیقی اجتناب می کرد. در سال 1312 و پس از آن از اجرای موسیقی همزمان با مراسم شام در دربار رضاشاه خودداری کرد و در خانه ماند.

ماجرا از این قرار بود که دربار پهلوی از سرهنگ وزیری دعوت کرد تا با ارکستر مدرسه اش در ضیافت شام پادشاه سوئد به اجرای موسیقی بپردازد، اما سرهنگ این دعوت را نپذیرفت. وزیر پاسخ داد تا مهمانان در حال صرف شام هستند در حیاط اجرا نمی کنیم!

وزیری پس از این واقعه مورد بی توجهی شاه قرار گرفت و از ریاست مدرسه عمومی موسیقی برکنار شد.

وزیری؛ بازنشستگی تا زمان مرگ

آخرین سمت وزیری در سال 1342 ریاست شورای عالی موسیقی رادیو بود و در سال 1344 از خدمت دانشگاهی بازنشسته شد. وزیری در دهه آخر عمر خود تحولات سیاسی در ایران و انقلاب اسلامی را تجربه کرد، اما قبل از آن که موسیقی ایران پس از انقلاب در سال 1818 دوباره رونق بگیرد. شهریور او در سال 1358 (18 شهریور 1358) در سن 92 سالگی در خانه خود در دامنه رشته کوه های البرز در شمال تهران یا به روایتی در بیمارستان جم تهران درگذشت.

۵۷۵۷