بهروز وجدانی پژوهشگر و مترجم در زمینه مردم شناسی و موسیقی که در تهیه و تدوین فایل «موسیقی ردیفی ایرانیان» مشارکت داشت، از اهمیت و جایگاه ثبت این اثر که در حدود 14 سال ثبت شده است و سال‌ها پیش به فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو اضافه شده است گفت: فرهنگ ناملموس یا غیرمادی که قابل لمس نیست، از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و دائماً توسط جوامع و گروه‌ها در واکنش به محیط، طبیعت و تاریخ، احساس هویت و تداوم، بازآفرینی و منتقل می‌شود. در نتیجه احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت انسان را رواج می دهند. «رديف هاي موسيقي ايراني» نيز اولين مورد از ميراث ناملموس ايران است كه در سال 2009 به فهرست ميراث فرهنگي ناملموس يونسكو اضافه شد. در همان زمان، «نوروز» البته در سراسر جهان نیز ثبت شد، با این تفاوت که پرونده نوروزی با هفت کشور دیگر مشترک بود.
وی ادامه داد: در آن زمان پرونده «ردیف های موسیقی ایران» به سرپرستی و مسئولیت خانه موسیقی ایجاد و برای ثبت در یونسکو به سازمان میراث فرهنگی ارسال شد. زیرا این کشورها عضو کنوانسیون یونسکو محسوب می شوند و نه به عنوان افراد، گروه ها و سازمان ها. بر اساس قانون، سازمان میراث فرهنگی (وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) مسئول ثبت میراث فرهنگی ناملموس در ایران است. از این رو با تصمیم مدیریت فعلی خانه موسیقی، این فایل توسط آقای «هومان اسعدی» تنظیم و نگارش شد و همچنین نظارت بر مصاحبه های انجام شده با ردیف دانان و ردیف خوانان برجسته کشور برای تهیه این فایل بر عهده اینجانب بود.
این پژوهشگر تصریح کرد: خوشبختانه پس از ارسال پرونده به یونسکو، ردیف های موسیقی ایرانی به ثبت جهانی رسید و نه تنها به عنوان میراث ناملموس، بلکه به عنوان میراث انسانی محسوب می شود که کشورهای عضو کنوانسیون یونسکو نسبت به حفظ آن احساس مسئولیت می کنند. ”
وجدانی درباره تاریخچه و معنای نام این پرونده گفت: موسیقی همیشه بر اساس مفهوم مطرح بوده است و نوعی از موسیقی ایرانی را داریم که در صد سال اخیر به نام های مختلفی از جمله شناخته شده است. موسیقی سنتی. موسیقی اصیل، موسیقی سنتی، موسیقی سنتی ردیفی و ردیف. معلوم می شود که همه آنها در نهایت یکسان هستند. برای اولین بار ترانه های سراسر کشور در دوره قاجار توسط یک خانواده موسیقی بنام علی اکبرخان فراهانی و دو فرزندش میرزا حسین قلی (پدر علی اکبر خان شهنازی) و میرزا عبدالله (پدر احمد عبادی) گردآوری شد. ، که اهل موسیقی بودند. . هر چند تمام موسیقی ایرانی در آن گنجانده نشد، اما آنچه گردآوری شد در قالب هفت دستگاه و پنج آواز و تعداد بی‌شماری گوشه گردآوری شد. از آن زمان به بعد ردیف های موسیقی بسیاری توسط هنرجویان این خانواده پیدا شد، با این اصل که اساس و ساختار همه آنها یکی است.
این پژوهشگر بیان کرد: موسیقی سنتی حد و مرزی ندارد و بر اساس توانمندی و سلیقه مردم در رتبه بندی موسیقی قرار گرفت. بر این اساس، نام این پرونده «ردیف موسیقی ایرانی» است، نه «ردیف موسیقی»، زیرا بحث مربوط به یک ردیف نبود.
وجدانی در پاسخ به این سوال که پس از ثبت جهانی چه اتفاقی برای ردیف های موسیقی ایرانی در داخل و خارج از کشور افتاد، پاسخ داد: واقعاً از تأثیر این پرونده و جایگاه آن در دنیا و تأثیر آن بر موسیقی کشورهای دیگر بی اطلاع هستیم. اما اگر ادعا کنیم که تذهیب هزاران سال فرهنگ و تمدن و ادب و هنر هستیم، طبیعی است که این فرهنگ و هنر را وارد هر دوره ای کنیم و اگر فایل ردیف های موسیقی ایرانی را در سراسر جهان ثبت نکرده باشیم. نتوانسته اند موسیقی سنتی و ملی ایرانی را در داخل و خارج از ایران معرفی کنند. بنابراین ردیف های موسیقی ایرانی انعکاسی از تمام موسیقی ایرانی است.
وی یادآور شد: در این مورد باید با عکس، فیلم و اخذ مجوز ثابت می کردیم که این عنصر به عنوان یک میراث فرهنگی ناملموس شایسته درخشش در جهان است.
وجدانی مسئول تهیه فایل های بین المللی «موسیقی بخشی‌های خراسان» و «مهارت های سنتی در ساخت و نواختن دوتار» در ادامه گفت: در بعد ملی مطابق با مفاد کنوانسیون یونسکو در سال 2003، اگرچه کشورها عضو هستند، اما وظیفه نگهبانی و حفاظت از یک اثر ناملموس بر عهده مردم است. بر این اساس نقش دولت ها آموزش و انتقال میراث خود به مردم است چرا که مردم انتقال دهندگان اصلی این میراث هستند. بنابراین معرفی، آموزش و حفاظت از این اثر مانند هر میراث ناملموس دیگری بر عهده مردم است، هرچند دولت ها نیز باید بسترساز باشند و امکانات و فناوری را در اختیار مردم قرار دهند.
این پژوهشگر و مردم شناس درباره اینکه آیا پس از ثبت جهانی، هم از سوی مردم و هم از سوی دولت برای حفظ «ردیف‌های موسیقی ایرانی» تدابیری اندیشیده شده است، گفت: ما مردمی هستیم که به آنچه داریم توجهی نداریم. اما زمانی که در سازمان بین المللی معتبری مانند یونسکو به ثبت برسند. اکنون به اهمیت آن پی برده ایم و می دانم که هر اثر ایران مورد ارزش و احترام مردم قرار گرفته است و سازمان مسئول آنها پس از ثبت جهانی موظف به حفاظت و مراقبت از کار می داند.. ارزش و احترام ردیف های موسیقی ایرانی نیز پس از جهانی شدن دوچندان شده است و نمی توان انکار کرد که ثبت پدیده ای ارزشمند است و ردیف خوانان و ردیف دان ها در حال حاضر جایگاه مهم و ویژه تری در کشور دارند.