در چند روز گذشته شاهد خداحافظی ناگهانی افسانه بایگان پیشکسوت سینما و تلویزیون ایران بودیم. در این مطلب آثالر این هرنمند پر کار را در چمد دهه فعالیت او بررسی می‌کنیم.
خداحافظی افسانه بایگان از دنیای بازیگری یکی از بزرگ ترین اخبار سینمایی این هفته بود. این بازیگر پس از سال ها فعالیت در سینما و تلویزیون، سه شنبه 20 تیر با انتشار پیامی در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد که به دلیل مسائل اخیر قصد دارد بازیگری را کنار بگذارد. به این بهانه مهم ترین اتفاقات کارنامه این بازیگر را مرور می کنیم.
به گزارش پی ام آپ، افسانه بایگان یکی از بازیگرانی است که از نوجوانی وارد عرصه بازیگری شد. او اولین بار در 11 سالگی در فیلم کوتاه «بوق» علی علیزاده بازی کرد اما تا 19 سالگی که در «سربداران» مقابل دوربین محمدعلی نجفی قرار گرفت هیچ فعالیت دیگری نداشت.
انتخاب برای سربداران | افسانه بایگان در 19 سالگی برای بازی در سریال سربداران انتخاب شد. وی درباره انتخاب او برای نقش «ترکان خاتون» به رادیو هفت گفت: حدود یک سال و نیم از پیش تولید سریال سربداران می گذشت و چند نفر برای این نقش تست داده بودند اما هیچ کس هنوز انتخاب نشده بود و تیم عازم ابیانه لوکیشن فیلمبرداری بود. روزی که برای تست بازیگری به آنجا رفتم، وقتی اکبر عالمی نامم را پرسید، سریع جواب دادم: من «افسانه بایگان، ترکان بانو هستم!» قبول شدم و برای بازی در این سریال با پدرم قرارداد بستند.
اولین تجربه سینمایی | سریال «سربداران» در سال 62 پخش شد و بایگان دو سال بعد اولین حضور سینمایی خود را با بازی در فیلم «گمشدگان» به کارگردانی مهدی صباغ زاده انجام داد. فیلم گمشده بر اساس فیلمنامه فریدون جیرانی و مهدی صباغ زاده و علاوه بر بایگان، فرامرز قریبیان، جمشید مشایخی، جعفر والی و … هم در آن بازی داشتند. این فیلم با استقبال خوبی روبرو شد و بیش از 2 میلیون و 200 بیننده برای دیدن آن بلیت خریدند و پرفروش ترین فیلم سال 2016 لقب گرفت.
تاثیر بر فروش فیلم | پس از اینکه فیلم «گمشده» پرفروش ترین فیلم سال شد، در سال 66 فیلم «بگذار زنده بمانم» به کارگردانی شاپور قریب و با بازی افسانه بایگان عنوان پرمخاطب ترین فیلم سال را به خود اختصاص داد. این فیلم با بلیت 88 تومانی پای 3 میلیون و 318 هزار بیننده را به سینماها باز کرد و در آن سال 29 میلیون تومان فروخت. «بگذار زندگی کنم» سومین فیلم پرفروش آن سال شد و با وجود اینکه مخاطبان بیشتری نسبت به دو فیلم «اجاره نشین ها» و «گذرگاه» داشت، فروش کمتری نسبت به آن ها داشت. افسانا بایگان در این فیلم با مهدی هاشمی همبازی بود.
پر کاری در ابتدای ورود | بایگان در سال 64 وارد سینما شد و تا سال 71 یعنی در مدت 7 سال در 21 فیلم بازی کرد که به طور متوسط سالی سه فیلم می شود. البته در برخی سالها فعالیت بیشتری داشت و در برخی سالها کمتر. به عنوان مثال در سال 1365، یک سال پس از ورود به سینما، در 4 فیلم «دبیرستان»، «حریم مهرورزی»، «تشکیلات» و «بگذار زندگی کنم» بازی کرد و در سال 1371 در شش فیلم «اتل متل توتوله»، «مریم و میتیل»، «شکوه بازگشت»، «خوش خیال»، «حمله خرچنگ‌ها» و «خوش خیال» حضور پیدا کرد.
آمارهای عجیب از دهه 1370 | پس از تلاش فراوان در سال ۱۳۷۱ فعالیت خود را کاهش داد. بنابراین از سال 1371 تا 1376 تنها در 5 فیلم ظاهر شد اما بار دیگر در سال 1376 با بازی در هفت فیلم پرکار شد. از آثار او در این سال می توان به «یاغی»، «مرد عوضی»، «شبیخون»، «زخمی»، «پنجه در خاک»، «بدلکاران» و «جهان پهلوان تختی» اشاره کرد. بعد از این سال هیچ وقت اینقدر شلوغ نبود. البته آخرین فیلم به دلیل درگذشت علی حاتمی ناتمام ماند و افسانه بایگان در نسخه ای به کارگردانی بهروز افخمی حضور نداشت.
دهه هشتاد و نود | بزرگ ترین شغل بایگان در دهه 80 و 90 بازی در فیلم های «کنعان»، «کافه ستاره»، «سوپراستار» و «آدمکش» بود. او همچنین در فیلم‌های کمتر موفقی چون «چشمک» و «زن‌ها شگفت‌انگیزند» و «آقای هفت‌رنگ» نیز حضور داشت و برخی از این انتخاب‌ها برای او عجیب به نظر می‌رسید.
موفقیت ها | افسانه بایگان یکی از ستارگان دهه 60 و 70 سینمای ایران به شمار می رود اما سیمرغی هرگز در کارنامه او ثبت نشده است. او سه بار به این موفقیت نزدیک شد اما در نهایت سیمرغ را رها کرد. او در نهمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم «خواهران قریب» ساخته کیومرث پوراحمد نامزد دریافت دیپلم افتخار شد. او در چهاردهمین جشنواره فیلم فجر نامزد سیمرغ بازی در فیلم «دو فیلم با یک بلیت» داریوش فرهنگ شد و یک بار در سال 84 نامش در فهرست نامزدهای بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم کافه ستاره سامان مقدم قرار گرفت.
همکاری با تلویزیون | افسانه بایگان که با مجموعه تلویزیونی «سربداران» محمدعلی نجفی به شهرت رسید، پس از وقفه ای چند ساله دوباره از اواسط دهه 70 به همکاری خود با این رسانه ادامه داد. سیزده سال بعد از سربداران در سریال تنهاترین سردار به کارگردانی مهدی فخیم زاده بازی کرد و بعدها حضور پررنگی در تلویزیون داشت. او در سه سریال سیروس مقدم به نام‌های «روزهای زندگی»، «پیامک از دیار باقی» و «روز حسرت» بازی کرد و در سریال وضعیت سفید حمید نعمت‌الله به ایفای نقش پرداخت. رضا کریمی هم در «راه طولانی» و «گمشده» تاثیر قابل قبولی از خود به جای گذاشت. او در اواخر دهه نود در هیچ سریال قابل قبولی بازی نکرد و «باخانمان» و «تعطیلات رویایی» از جمله فعالیت های اوست.
همکاری با شبکه خانگی | بایگان دو بار با شبکه برنامه خانگی همکاری داشت. او در سریال دل به کارگردانی منوچهر هادی نقش مادر دو دختر را بازی کرد که برای تصاحب یک مرد با هم می جنگیدند. «دل» کار چندان موفقی نبود و بازی بایگان در این سریال در کارنامه اش ناموفق بود. او سال گذشته در «دیو و ماه پیشونی» به کارگردانی حسین قناعت بازی کرد که آن هم جایی در کارنامه بایگان پیدا نکرد.
آخرین فعالیت ها | در فهرست آثار آرشیو شده، بازی او در فیلم سینمایی «سیاه باز» به کارگردانی حمید همتی در سال ۱۳۹۸ به‌عنوان جدیدترین اثر او ثبت شده است. فیلمی که در آن بایگان با سام قریبیان و آتیلا پسیانی همبازی بود. اجرای آنها در «دیو و ماهپیشیونی» آخرین همکاری با شبکه نمایش خانگی بود.