بر اساس گاهشماری کهن گیلان، آغاز سال نو دیلمی از اواسط مردادماه با برگزاری مراسم نوروزبل در کوه های دیلمان و املش آغاز شد. در سال های اخیر احیای نورزبل توسط جوامع محلی انجام شده است که نورزبل را نیز در فهرست میراث فرهنگی ناملموس قرار داده اند.
به گزارش ایسنا، «گردشگری فرهنگی» و «گردشگری روستایی» یکی یکی از اشکال توسعه گردشگری در جهان است که بر معرفی و تکرار جشنواره ها و آیین های بومی و محلی هر منطقه تمرکز دارد. کشورهای دارای گردشگری فعال از این الگوهای جدید برای افزایش درآمد خود استفاده می کنند.
استان گیلان در مقایسه با برخی استان‌های مرکزی دارای وسعت کمتری است، اما به دلیل تنوع قومیتی از یک سو و نوار ساحلی و جاذبه‌های طبیعی کوه‌ها، سواحل و جنگل‌ها به طور همزمان از تنوع فرهنگی زیادی برخوردار است.
اگرچه در سال های اخیر برگزاری برخی جشنواره های محلی مانند «بهار نارنج»، «گل انار»، «نیشکر»، «بادام زمینی»، «کدو تنبل»، «آلو»، «پانیرخیکی»، «برداشت انار» و … انجام شده است. برای ارتقای ظرفیت های کشاورزی روستاهای هدف برای معرفی و برجسته سازی گردشگری، اما آیین های گیلان منحصر به فرد است. روز شکرگزاری وجود نداشت.
آیین‌هایی مانند نوروز بل، تیرماسی‌ده شو، چهارشان خاتون، آیین‌های پیش‌نوروز و غیره نشان‌دهنده لایه‌های عمیق‌تر فرهنگ عامیانه است که اقوام مختلف مانند گیلک، تالش، گالش، ترک، تات و غیره در آن زندگی می‌کنند.
جالب است بدانید که گاهشماری گیلان باستان با تقویم رسمی کشور متفاوت است و بسیاری از آیین های مربوط به «تقویم دیلمی» در زمانی متفاوت از «تقویم خیامی» انجام می شود. طبق گاهشماری باستانی گیلان، نیم مرداد ماه آغاز سال نو دیلمی است.
آغاز سال نو دیلمی یا گالشی مانند نوروز قدیم با آیین و جشن همراه بود. آیین نوروزبال در سال‌های اخیر در کوه‌های شرقی گیلان، دیلمان و املش، کوه‌های غربی مازندران، رامسر و جواهرده و همچنین کوه‌های شمالی قزوین، الموت و رشته‌کوه‌های استان البرز برگزار شده است. طالقان وسط مرداد برگزار شد
در سال‌های اخیر جوامع محلی تلاش کرده‌اند تا این سنت فراموش‌شده را به‌ویژه در املش و دیلمان زنده نگه دارند و پاشیدن آتش نوروزی در کوه‌های املش و دیلمان، متولیان میراث را بر آن داشت تا به این سنت دیرینه نیز توجه کنند.
سازمان میراث فرهنگی استان گیلان به مدت سه سال متوالی (1386، 1387 و 1388) با مردم محلی همکاری کرد و حتی در سال 1389 در حاشیه این مراسم یک همایش علمی برگزار کرد و جزوه ای حاوی مجموعه مقالاتی را منتشر کرد. نوروزبل. این همایش علمی مقدمات ثبت این اثر معنوی گیلان و تشکیل پرونده ثبت جشن نوروز سال 1371 را فراهم کرد. خرداد در سال 1395 به عنوان میراث معنوی کشور به ثبت رسید.
بال در زبان مردم کوهستان یا وال در تلفظ جلگه گیلان به معنی شعله آتش و نورزبل به معنی شعله آتش سال نو است که در غروب آخرین شب سال دیلمی برمی خیزد. تقویم به معنای آخرین روز «سپندارما» و شب اولین روز سال نو به معنای جشن گرفتن «سال نوی ما» است.
مسعود پرهادی درباره نوروز می گوید: آغاز سال نو و اولین ماه گیلان با «نوروز» آغاز می شود که چهار ماه و نیم با نوروز در تقویم کنونی ایران تفاوت دارد، پانزدهم یا هفدهم. مرداد است.
این پژوهشگر ادامه داد: رسم بر این است که شب قبل از آغاز سال نو به پیشوار رفته و آتش عظیمی به نام نوروزبل روشن می کنند و در ترانه های فولکلور نوروز می خوانند. مردم گیلان معتقدند در این شب زمین نفس سرد خود را بیرون می دهد.
وی با بیان اینکه نوروز یا اولین سال نو دیلمی فصل برداشت محصول در گیلان است، گفت: در اکثر روستاهای شرق گیلان، مراسم برداشت محصول با فرارسیدن نوروز گیلانی در اولین روز سال همراه است نوروز، گالش (چوپانان) بر فراز کوه ها به ویژه کوه سماموس در ولسوالی شویل املش آتش روشن می کنند و از آغاز کوچ شبانان خبر می دهند.
مردم این منطقه با پیروی از سنت‌های دیرینه، پس از برداشت محصول و جمع‌آوری محصول که مربوط به آغاز سال نو است جشن می‌گیرند و معتقدند برای جشن سال در ۷ یا ۹ نقطه آتش می‌گیرد که اصطلاحاً به آن می‌گویند. 7 صورت فلکی یا 9 ستاره دوار باید روشن شود که دعا از طریق فرشتگان به خدا برسد و شنیده شود. این باورها و سنت‌ها ارتباط نزدیکی با ستارگان و چرخش قمرها در گاهشماری گالاشی دارند.
پرهادی می افزاید: مردم کوهستان معتقدند در مراسم نوروزی در قشلاق (جلگه) زمستان خوبی خواهند داشت که دود ناشی از آتش سوزی برنج یا شلیک ساقه ها به سمت کوه های جنوبی سرازیر می شود (ییلاق می رود). به Jalgae. زمستان برفی و سختی در انتظار آنهاست.