معجزه شنبلیله در درمان دیابت
قبل از کشف انسولین و داروهای پرکاربرد ضد دیابت، بیماران دیابتی با گیاهان دارویی و درمان های سنتی درمان می شدند. تاکنون بیش از 1200 گیاه دارویی به عنوان اثر مثبت در کاهش سطح قند خون یا کاهش عوارض ناشی از آن شناخته شده است.
به گزارش ایسنا، در 10 تا 20 سال اخیر مطالعات آزمایشگاهی و بالینی زیادی بر روی گیاهان دارویی مورد استفاده در درمان دیابت انجام شده و برخی از آنها اثرات قابل توجهی را در کاهش قند خون بیماران دیابتی مشاهده کرده اند. با توجه به دسترسی به منابع گیاهی، عوارض کمتر درمان گیاهی، مقبولیت آن برای اکثر بیماران و عدم وجود محدودیت در تولید یا واردات مواد اولیه دارویی، تحقیق برای دستیابی به یک منبع دارویی گیاهی موثر ضروری به نظر می رسد.
این گزارش حاوی مطالبی در خصوص اثربخشی تعدادی از گیاهان دارویی با خاصیت کاهنده قند خون است که در درمان دیابت در طب سنتی ایران تجویز می شود و گزارش های بالینی و آزمایشگاهی آنها در ایران و خارج از کشور معتبر است. موثر است.
شنبلیله (Trigonella foenum-graecum): شنبلیله یا شنبلیله گیاهی مرموز، یکی از گیاهان دولپه ای با برگ های مشخص، از خانواده نخود، زیرخانواده پروانه های راسته گل سرخ است (5). در طب سنتی ایران، شنبلیله طبع گرم و خشک دارد و از برگ آن برای رفع سرفه، ورم طحال و کبد، کمردرد و سرماخوردگی مثانه در هنگام سرماخوردگی استفاده می شود (6). زکریای رازی از شنبلیله برای درمان دیابت استفاده می کرد. از کاربردهای دارویی شنبلیله در طب سنتی سایر کشورها می توان گفت که در روم و مصر باستان برای تسهیل زایمان، افزایش شیر مادر و تسکین دردهای قاعدگی و ناراحتی معده استفاده می شده است. اجزای اصلی دانه شامل ساپونین ها، آلکالوئیدها و الیاف موسیلاژین است.
دانه های شنبلیله حاوی 6 درصد اسیدهای چرب، 28 درصد ترکیبات موسیلاژ و 22 درصد روغن ثابت حاوی پروتئین، اسیدهای آمینه آزاد، کربوهیدرات ها، فلاونوئیدها، اسانس ها و استرول ها هستند. مطالعات حیوانی نشان داده است که مصرف دانه شنبلیله قند خون ناشتا را به صورت حاد و مزمن کاهش می دهد.
در یک مطالعه حیوانی، عصاره خشک دانه شنبلیله با دوز 15 میلی گرم بر کیلوگرم وزن حیوان توانست قند خون را در موش های دیابتی کاهش دهد. علاوه بر این، مشتقات غنی از فیبر عصاره شنبلیله قند و کلسترول خون را در سگ های دیابتی کاهش می دهد. در مطالعات بالینی انجام شده بر روی افراد دیابتی، اثربخشی این داروی گیاهی در کاهش قند خون مشاهده شده است.
در یک مطالعه، تجویز روزانه 1 گرم عصاره هیدروالکلی خشک دانه شنبلیله به مدت 2 ماه به بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 کنترل قند خون را بهبود بخشید. در این مطالعه محققان به این نتیجه رسیدند که شنبلیله و همچنین رژیم غذایی و ورزش ممکن است در کنترل و کاهش قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 موثر باشد.
در دو مطالعه مشابه، دانه شنبلیله باعث بهبود سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 شد. با این حال، اثربخشی این داروی گیاهی در تعدادی از مطالعات بالینی رد شده است. علاوه بر این، مطالعه بالینی انجام شده بر روی بیماران دیابتی نوع 2 در پژوهشکده گیاهان دارویی دانشگاه جهاد، نشان داد که ترکیب دانه های این گیاه با برخی گیاهان دارویی دیگر منجر به بهبود دیابت می شود.
