اقتصاد هنر همیشه بحران های خاصی داشته است. از جمله بحث مالیات که تا چندی پیش معاف بود و حالا بحث مالیات بر آثار هنری مطرح شده است. اجرای غیرکارشناسی این طرح باعث نارضایتی هنرمندانی شده است که با تفکرات سازمان امور مالیاتی همخوانی ندارند و به اندازه تصور عموم مردم درآمد ندارند.
مونا خوش اقبال، کارشناس هنرهای تجسمی درباره مالیات هنرمندان به «طلسم» گفت: متاسفانه مالیات هم وارد پروسه گالری شده است. چند سال پیش همه کسانی که در عرصه هنر فعالیت می کردند از مالیات معاف بودند. گاه به گاه این قانون در مورد دوستان معروف به افراد مشهور که مشاغل بزرگ انجام می دهند مطرح می شد که هنرمند شامل مالیات نیز می شود. البته در هر شاخه هنری متفاوت است. در موسیقی و سینما مبالغ رد و بدل شده اصلا قابل مقایسه با سایر رشته ها نیست. در حوزه تئاتر و بصری این پول اصلا تکان نمی خورد، بلکه پایه های کنسرت، فیلم و بازیگران گذاشته می شود. با این حال ما از معافیت مالیاتی خارج شدیم و به عنوان مکان هایی که آثار هنری عرضه می کنند از معافیت هم خارج شدیم. این عقیده موجی از اعتراضات را برانگیخت. فعالیت هنری در حوزه تجسمی بی سود و پرهزینه است. کسانی که در این زمینه فعالیت می کنند بیشتر نوعی رسالت فرهنگی دارند. با این حال اعتراضی شد که نمی توان به این شکل ادامه داد. این اعتراضات منجر به تشکیل جلسه در وزارت ارشاد شد و نماینده سازمان مالیاتی آمد و گفت اظهارنامه باید تنظیم شود و قول داد که مالیات صفر جایگزین شود. یعنی بیانیه می دهیم ولی ضریب آن صفر می شود. امیدوارم این ضریب برای حوزه بصری در نظر گرفته شود.
وی همچنین درباره چالش هنرمندان برای پرداخت مالیات خاطرنشان کرد: یکی این یکی از بزرگترین مشکلات هنرمند و گالری است. معاملات کلان مالی در دست ما یا هنرمند نیست، بلکه در دست واسطه هاست. واسطه ها دفتر ثبتی ندارند، بنابراین اجتناب در این فرآیند بسیار زیاد است. اصل اقتصاد هنرهای تجسمی در دست این واسطه هاست. در ضمن ما یک سری هنرمند داریم و زیر نظر وزارت ارشاد هم هستیم. کسانی که هیچ جا تحت نظر نیستند مالیات نمی دهند اما گالری و هنرمند باید مالیات بدهند. وقتی هنرمند با ما قرارداد می بندد اداره مالیات متوجه می شود که هنرمند شامل مالیات هم می شود و در این شرایط هنرمندان دیگر قرارداد نمی بندند.
و افزود: این وضعیت مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. مثلاً با حراج تهران کار می کنیم. مبلغی که باید در حراج کار را ارائه کنیم 30 درصد است اما در حراج 5 درصد متعلق به ماست اما از آنجایی که همه پول به حساب ما می رود دوستان مالیاتی این رسم را درک نمی کنند. اگر مالیات بر درآمد گالری را تعیین کنیم به گفته این دوستان 30 درصد است در حالی که این 30 درصد متغیر است. گاهی هنرمندان این درصد را قبول ندارند.
وی در خصوص تجربه گالری ها در کشورهای پیشرفته گفت: در لندن جریان کاملا متفاوت است. در زمینه فرهنگ و هنر معافیت های بسیار بیشتری وجود دارد. کسانی که آثار هنری می خرند؛ از مالیات معاف هستند؛ به همین دلیل اقتصاد هنری آنها از ما بسیار قوی تر است. قبل از اینکه ایران تحریم شود؛ خریداران ما شرکت ها و موسسات بودند. با توجه به اینکه آثار هنرمندان ایرانی قابل توجه و خریدار است. ما از زمان تحریم این دسته را از دست دادیم. اگر از هنر حمایت کنند می توانند در کشورهای دیگر از مالیات معاف شوند. ما در اینجا چنین قانونی نداریم. شما به عنوان یک برند حتی در حراجی های تهران آثار هنری می خرید، باید مالیات بدهید و معافیت ندارید.
خوش اقبال درباره ادعای پولشویی در زمینه معافیت مالیاتی آثار هنری گفت: ادعای پولشویی در زمینه معافیت مالیاتی آثار هنری دروغ صددرصدی است. این جمله را به هر اقتصاددانی بگویید تعجب خواهند کرد. کل گردش مالی هنرهای تجسمی ما در سال با وجود حراج تهران و واسطه ها به هزار میلیارد نمی رسد. آیا این رقم رقمی است که در آن پولشویی رخ می دهد؟ اکنون یک ویلا در الهیه یک میلیارد ارزش دارد. آیا این مبلغ برای پولشویی سازمان یافته کافی است؟ پولشویی در مقادیر بسیار زیاد منطقی است.