یکی از فعالان عرصه تامین هنرمندان برای پروژه های سینمایی و تلویزیونی ضمن تشریح وضعیت فعالیت مردم در این حوزه، ابراز امیدواری کرد هنرمندان سینما صاحب صنفی شوند.
استقبال مخاطبان از چهره های مورد علاقه خود در مراسم های مختلف موضوعی است که در سال های اخیر به دلیل بازتاب در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که گاهی هنرمندان آن را یک دیدار دوستانه می نامند. یک نمایش خصوصی یا بازدید از یک مجموعه، دوستان خود را از حضور خود مطلع می کنند.
اما آنچه در روزهای اخیر به دلیل حضور یک بازیگر و تجمعی که پیرامون او ایجاد شده بود، با همان برخوردهای دوستانه متفاوت است.
محمدرضا گلزار که پیش از این ویدئوهای استقبال از طرفدارانش در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شده بود، این بار در کانون توجه قرار گرفته است. انتشار ویدئویی از حضور وی در مرکز فروش تلفن همراه و حضور تعداد زیادی از مردان برای دیدار با وی باعث شده تا برخی از فعالان شبکه مجازی عنوان دیگری به این دیدار دوستانه بدهند و این دیدار را سیاهی لشکر توصیف کنند که این بازیگر خودش برای این بازدید برنامه ریزی کرده است.
با توجه به این حواشی، بار دیگر یکی از طبقات اغلب فراموش شده سینما یعنی هنرمندان در کانون توجه قرار گرفت.
صرف نظر از صحت حضور بازیگران در این ویدئو که هنوز خود بازیگر نسبت به آن واکنشی نشان نداده است، این گمانه زنی سوالاتی را درباره ماهیت فعالیت بازیگران در فضاهای خارج از پروسه فیلم حرفه ای ایجاد کرده است. جایگاه هنرمندان در سینمای ایران کجاست؟ آیا فعالیت های موازی از نوع ذکر شده در این مورد اخیر داشته اید؟
برای یافتن پاسخ این پرسش ها به سراغ یکی از مسئولان حمایت از هنرمندان سینمای ایران رفتیم و با او درباره نحوه کارشان گفت وگو کردیم.
الناز عطایی یکی از فعالان عرصه تامین هنرمندان برای پروژه های سینمایی که سابقه همکاری با پروژه های شاخصی چون فیلم اتاقک گلی را در کارنامه خود دارد در گفتگو درباره حضور هنرمندان توضیح داد. در پروژه فیلم: فعالان این حوزه اغلب غمگین هستند و چیزهای زیادی ناگفته مانده اند که ممکن است جایی برای بحث درباره همه آنها در گفتگو وجود نداشته باشد. ما چندین سال تلاش کرده ایم تا صنفی برای هنرمندان تشکیل دهیم. پیگیر وزارت ارشاد هستیم تا بتوانیم اتحادیه هم داشته باشیم تا کف و سقف دستمزدی که هنرمندان می گیرند توسط آن مشخص شود.
وی افزود: هنرمندان در حال حاضر در پروژه های مختلف دستمزد ثابتی ندارند و مشکل بزرگی که با آن روبرو هستیم این است که حتی دلتنگ همسالان خود هستیم. البته منظورم همکاران سابقم که سال ها در این عرصه بوده اند نیست. اصولاً در سینمای ما «هنرمندان مسئول» جایگاه مشخصی ندارد و حتی در تیتراژ پایانی هم در انتهای فهرست ها آمده است. در برخی پروژه ها حتی احترام هنرمندان حفظ نمی شود. در یک پروژه، مدیر تولید یا دستیار تولید از هنرمندان بسیار قدردانی می کند، اما در گروه دیگر، اساساً هنرمند را هیچ می دانند! نه مکان مناسبی برای اسکان و دریافت دارند و نه حقوق مناسبی به آنها پرداخت می شود. همه اینها به این دلیل است که ما صنفی نداریم.
دستمزد هنرمند; روزانه 100 تا 120 هزار تومان!
وی ادامه داد: در برخی پروژه ها هنرمندان به یکباره با حقوق هایی مواجه می شوند که قابل محاسبه نیست! امروز با توجه به قراردادهایی که با پروژه ها می بندیم، هنرمند در بهترین حالت برای هر روز 100 تا 120 هزار تومان می گیرد! از سال گذشته مبلغ قراردادی که با گروه ها می بندیم روزانه برای هر هنرمند تنها 200 هزار تومان است. این مبلغ ربطی به مدیر تولید یا تهیه کننده پروژه ندارد و با توجه به تاثیر تورم بر برآورد هزینه پروژه، صرف هزینه بیشتر برای هنر به صرفه نیست. اما در نظر داشته باشید که ما به عنوان هنرمند نیز این تورم را تجربه می کنیم.
عطایی درباره تفاوت مبلغ قرارداد با مبلغی که به هنرمند می رسد نیز توضیح داد: بالاخره همه این هنرمندان نیاز به سرویس ایاب و ذهاب دارند و همه این هزینه ها بر عهده هنرمندان است. طبیعتاً در هر گروه هنری باید یک لیدر وجود داشته باشد، زیرا ما به عنوان هنرمندان مسئول در هر پروژه با چند نفر از لیدرها همکاری می کنیم و طبیعتاً پرداخت دستمزد آنها نیز در مبلغ قراردادها لحاظ می شود.
وی ادامه داد: به همه این موارد بی پولی و تاخیر در پرداخت مبالغ توسط پروژه ها را هم اضافه کنید و اینطور نیست که دستمزد هنرمندان توسط پروژه پرداخت شود. در دو سال گذشته در پروژه ای به نام «2888» بودم و مسئولیت هنرمندان آن پروژه را بر عهده داشتم، اما پس از گذشت این مدت از زمان آماده شدن فیلم، هنوز به نتیجه نرسیدیم. من هم به خاطر پروژه قبلی اش یعنی سینما شهر قصه مدیون این تهیه کننده هستم و اینها دردسرهای همکارانم است.
انگیزه هنرمندان از کار با دستمزد کم چیست؟
عطایی درباره انگیزه هنرمندان برای حضور در پروژه ها با این دستمزدهای کم نیز گفت: گروهی از این افراد بازنشسته یا جوانان زیر 20 سال هستند که شرایط کاری مناسبی ندارند. گروه بزرگتری از این افراد که اغلب وارد این عرصه می شوند و دائمی نیستند افرادی هستند که می خواهند حضور در این فضا را تجربه کنند. حتی گاهی انگیزه بازیگری پیدا می کنند و وقتی با واقعیت های ارتش یا هنر سیاه آشنا می شوند، این کار را رها می کنند. صرف نظر از انگیزه این افراد، سوال اینجاست که دستمزد روزانه 200 هزار تومانی برای حضور تمام وقت یک فرد در یک پروژه را منطقی و منصفانه بدانیم.
مواردی مانند افتتاحیه های مربوط به برخی برندها یا حتی سوپرمارکت و مغازه مبل فروشی داشته ایم که برای کمک به هنر به ما مراجعه می کنند. در این موارد که شرایط فیلمبرداری و شرکت در پروژه ویدئویی وجود ندارد، مبلغ قرارداد ما نیز متفاوت است.
وی با اشاره به اینکه برخی افراد حتی با وضعیت مالی خوب و صرفا برای تجربه حضور در یک پروژه سینمایی برای هنروری می آیند، تصریح کرد: یادم هست یک بار برای پروژه ای تماس گرفتیم و یک نفر از اردبیل می خواست سر کار بیاید. خیلی دلسوزانه بهش گفتم زنگ زدم کارم رو شروع کنم ولی اینقدر ارزش نداره که تو بخوای از اردبیل بیای! به او گفتم در این کار دیده نمی شوی اما تاکید کرد که می خواهد این فضا را تجربه کند. بالاخره آمد و بعد به من گفت که تو واقعاً راست می گویی. تصور من چیز دیگری بود و به او گفتم فکر نکن که هنر راه ورود به سینما و مقدمه ای برای بازیگری است.
عطایی تاکید کرد: از نظر درآمدی هم نمی توان این شغل را شغل دانست. به همه جوان هایی که می آیند می گویم عمرتان را هدر ندهید و دنبال کار دیگری باشید.
وی همچنین درباره قرارداد عرضه آثار هنری برای برنامه هایی که پروژه های سینمایی و تلویزیونی نیستند، توضیح داد: مواردی مانند افتتاحیه های مربوط به برخی برندها یا حتی سوپرمارکت و مبل فروشی داشته ایم که برای ارائه آثار هنری به ما مراجعه می کنند. در این موارد که شرایط فیلمبرداری و شرکت در پروژه ویدئویی وجود ندارد، مبالغ قراردادهای ما نیز متفاوت است.
این مدیر مشارکت هنرمندان در پروژه‌های سینمایی ادامه داد: در این میان مواردی از مشارکت هنرمندان وجود دارد که بسیاری از همکاران هنرمندم مانند خودم انجام نمی‌دهند. شاید ظاهر ماجرا این باشد که برای من منبع درآمد مهمی است و می توانم خود را با هر فضایی وفق دهم، اما گاهی پیشنهادهای عجیب و غریبی وجود دارد. به عنوان مثال، جذب هنرمندان این رشته برای تأثیرگذاری بر نتایج پی ام آپات شهرداری در یک حوزه پی ام آپیه خاص. ما چنین پیشنهادهایی داشته‌ایم، اما واقعاً در نظر داریم خارج از اخلاق و انصاف وارد این زمینه‌ها شویم. اتفاقاً حقوق بسیار بالاتری برای این موارد ارائه می شود، اما من و بسیاری از همکارانم این پیشنهادها را قبول نداریم.
وی در خصوص اینکه آیا می توان از هنرمندان در فضای رویدادهای هنری مانند افتتاحیه یک فیلم یا استقبال از یک بازیگر خاص استفاده کرد، گفت: به شخصه تا به امروز به چنین پیشنهادی برخورد نکرده ام و در چند نوبت که در برنامه اکران خصوصی بودم در فیلم حضور داشتیم، به عنوان گروه فیلمبرداری هم دعوت شدیم. از آنجایی که هنرمندان معمولاً زیرمجموعه یکی از مدیران عرضه هنر هستند، فکر نمی‌کنم بازیگری بتواند شخصاً عرضه‌کننده هنر را در دست بگیرد و افرادی را برای پر کردن برنامه‌هایشان استخدام کند. البته در مواردی شنیده ام که عده ای اینگونه پول خرج می کنند اما به شخصه تا امروز با چنین پیشنهادی مواجه نشده ام.