صادقی: شجریان موسیقی را از فضای اجتماع به یک امر فرهنگی و اجتماعی آورد/ شکرخواه: شجریان موسیقی را از سطح احساس به عرصه هنر آورد.

به گزارش خبرگزاری پی ام آپ، اجرای این مراسم که به مناسبت سومین سالگرد درگذشت استاد محمدرضا شجریان با همکاری مشترک خانه هنرمندان برگزار شد، بر عهده عباس سجادی از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران بود. هنرمندان ایران و خانه موسیقی.

قطب الدین صادقی: شجریان موسیقی را از فضای اجتماع به یک امر فرهنگی و اجتماعی تبدیل کرده است.

قطب الدین صادقی در این مراسم گفت: فرهنگ ایرانی در کنار ادبیات کلاسیک چهار پرچم شگفت انگیز دارد که از جمله آنها می توان به موسیقی، تئاتر، فرش و معماری اشاره کرد. شجریان یکی از بزرگان موسیقی است. شوپنهاور می گوید در هنر همه برای رسیدن به موسیقی تلاش می کنند. برای من نمونه ای از سخنان شوپنهاور خاخام شجریان است. این صرف نظر از اینکه شما شیعه، سنی یا پیرو مذهب دیگری هستید، صدق می کند. چون این رمان در دل و جان شما می نشیند.

وی افزود: شجریان با شناختی که از فرهنگ عمومی و دینی ما و همچنین ادبیات ما دارد; او به یک هنرمند منحصر به فرد تبدیل شد. درک او از فرهنگ، موسیقی و شعرهایی که خواند عالی بود. آقای شجریان هنرمند بی نظیری بود که ویژگی های مهمی داشت. اولین ویژگی آن ادراک است. درک او از فرهنگ و شعری که خواند بسیار ریشه دار بود و این یکی از عوامل تأثیرگذاری اوست. دومی تسلط فنی اوست که او را نسبت به بقیه برتری داده است. سوم احساسی است که در ملودی ها و نوشته هایش بیان می کرد. چون زندگی سرد و گرمی را تجربه کرده بود. آقای شجریان این سه خصلت بسیار خاص و والا را داشت که باعث شد به چنین مقامی دست یابد.

این کارگردان تئاتر در ادامه توضیح داد: با همه اینها تصویری نمادین از خود ساخت. تمرکز فقط روی این تکنیک ها نبود. بلکه این شخصیت اوست که او را از دیگرانی مثل لطفی و علیزاده متمایز می کند. آنها با آثار خود به موسیقی جنبه اجتماعی دادند و شور و شوق آنها موجی را به راه انداخت که موسیقی را از فضای مجلسی به موضوعی فرهنگی و اجتماعی تبدیل کرد. این موضوع خیلی مهمی است و فکر می کنم آقای شجریان اولین نفری بودند که این کار را کردند.

صادقی در ادامه گفت: در طول کارش سه بار آگاهانه نه گفت; یک بار قبل از انقلاب؛ یک بار بعد از انقلاب که عده ای می خواستند با موسیقی برای مهمانی ها تبلیغات عقیدتی انجام دهند و بار سوم که دیگر اجازه پخش آثارش از تلویزیون را نداد. همزمان شانه اش را بوسیدم. تفکر سیستماتیک و مواضع معاصر او شخصیتی برای فرهنگ و هنر ما ایجاد کرد. افتخار همکاری با زنده یاد شجریان را نداشتم اما او را در برنامه های مختلف دیدم. او یک رژیم فرهنگی مشخص داشت. در مراسمی از او پرسیدم که چرا دوباره با لطفی کار کردی و او گفت: «لطفی هنوز از بقیه موزیسین بهتری است.» و بعد از ما خواست برای ادامه بحث به بالکن برویم. وقتی پرسیدم چرا؛ گفت بعضی ها سیگار می کشند. او بسیار مراقب بود و من می توانم به آن شهادت بدهم.

وی افزود: در فرصتی دیگر سفیر فرانسه شروع به تعریف و تمجید از آقای شجریان کرد و از من خواستند سخنان ایشان را ترجمه کنم. من واقعاً نتوانستم کلماتی را که سفیر برای تعریف و تمجید از او به کار برده بود، ترجمه کنم و در پاسخ به عفت شجریان، چند کلمه هم برای سفیر فرانسه پیدا کردم. او مایه افتخار این کشور است. او دارای اصالت فرهنگی، مهارت های فنی شگفت انگیز و شهرت اجتماعی بود که بر اساس دیدگاه های معاصر او ساخته شده بود. علاوه بر این، جایگاه هنری مهمی داشت و توانست طی دو دوره طوفانی جایگاه ویژه ای به موسیقی بدهد. روحش را درود می فرستم

شکرخواه: شجریان موسیقی در سطح حواس را وارد عرصه هنر کرد

یونس شکرخواه، استاد دانشگاه و روزنامه‌نگار که با زنده‌یاد شجریان دوستی صمیمی داشت، در این مراسم گفت: «اینجا نباید درباره موسیقی صحبت کنم. زیرا حضور من در این مکان و فرصتی که اکنون به من سپرده شده به دلیل سه دهه رفاقت با محمدرضا شجریان است. باید بگویم یکی از بزرگترین اتفاقاتی که شجریان برای موسیقی ایران خلق کرد، گسترش موسیقی از یک پدیده شنیداری به حالات و ابعاد دیگر بود. می توان گفت این اتفاق در تاریکی مطلق رخ داده است.

وی افزود: در واقع شجریان موضوع موسیقی را از سطح احساس به عرصه هنر رسانده است. ای کاش دوستانی که به حوزه فلسفه آشنایی دارند از این منظر به این موضوع نگاه می کردند. شجریان همیشه تاکید می کرد که موسیقی فقط مهارت نیست. بلکه رسیدن حقیقت بود که به یک پدیده درونی تبدیل شد. او شرایطی را برای موسیقی ایرانی ایجاد کرد که تاکید جدیدی بر معنا به جای فرم داشت. زنده‌یاد شجریان فردی کاملاً چند بعدی بود که دیدگاه او را در مورد موسیقی و خوشنویسی کاملاً درک می‌کرد. او نوشتن را کشاندن یک خط در خوشنویسی می دانست. البته نه در جایی که اختلال اهمیتی داشته باشد.

این روزنامه نگار با تاکید بر مهارت شجریان در هنرهای دیگر از جمله خوشنویسی، به ارتباط موسیقی خوانی وی با هنر خوشنویسی و هنرهای دیگر اشاره کرد و ادامه داد: زنده یاد شجریان همواره به مخاطبان احترام می گذاشت. او احساس بی ارتباطی با جامعه خود نمی کرد و حساسیتش در این زمینه مثال زدنی بود. در واقع معرفی او به مخاطبان او را در جایی قرار داد که قرار بود با آنها ارتباط برقرار کند. زنده‌ایاد شجریان خویشتن‌داری زیادی داشت که باعث شد متن به حاشیه برود.

شکرخواه در پایان گفت: فرامتن را خیلی خوب فهمیده بود؛ او به خوبی از پس متن برداشت. این مشکل شجریان را بر آن داشت تا شرایط را به گل تبدیل کند. او فهمید که راه دشواری در پیش دارد. بنابراین متن باید به فرامتن و حاشیه پیوند داده شود. در هر صورت او توانست یک خواننده را به استاد موسیقی تبدیل کند. استاد محمدرضا اشجریان.

غلامحسین امیرخانی: دنیا به فرهنگ و هنر ما علاقه دارد اما ما سکوت می کنیم.

غلامحسین امیرخانی خوشنویس و رئیس شورای عالی خانه هنرمندان ایران نیز در بخشی دیگر از این مراسم گفت: پس از سخنان درخشانی که در این مراسم ایراد شد، بیش از هر زمان دیگری متوجه شدم که ما صاحب گنج هستیم. عرصه هایی که در صورت فرصت مناسب در بالاترین قله های هنری جهان قرار خواهند گرفت. همچنان که حافظ و سعدی هنوز از چنین جایگاهی در جهان برخوردارند.

وی افزود: خودم را صلاحیتی برای صحبت در مورد موسیقی نمی دانم. تنها چیزی که الان می توانم درباره شجریان بگویم این است که برای خودمان ارزش بیشتری قائل هستیم. از این قدردانی می توان در موقعیت های مخالف استفاده کرد. در واقع نباید در برنامه های فرهنگی خود منتظر بهانه تاریخی باشیم. چرا که تاریخ فرهنگی و هنری کشورمان آنقدر درخشان است که می توان هر روز را به مناسبت خاصی اختصاص داد. با این پیشنهاد می توانیم هر 365 روز در سال یک نشست فرهنگی برگزار کنیم. البته شاید امکانات اجازه چنین چیزی را ندهد اما می توان طوری برنامه ریزی کرد که این آرزو تا حد امکان برآورده شود.

این خوشنویس در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: دنیا مشتاق فرهنگ و هنر ماست اما ما اغلب در سکوت زندگی می کنیم. قطعاً می‌دانم که امکانات کمی داریم، اما امکانات، وجود شما، مخاطبان و اساتید است. در این مکان می توانید برنامه های زیادی را سازماندهی کنید. برنامه هایی که می تواند شامل جاذبه های زیادی باشد. خودمان هم شکست خورده ایم، اما اگر بتوانیم هر ماه برنامه ای با نام بزرگ یا هنر جهانی ترتیب دهیم، انبار فرهنگ و هنرمان خالی نمی ماند. این نیاز آنقدر زیاد است که هر چه جرعه های لذیذ فرهنگ و هنر را بنوشیم تشنه تر می شویم.

امیرخانی همچنین درباره ویژگی های هنری زنده یاد شجریان در عرصه های مختلف هنری به ویژه در هنر خوشنویسی توضیح داد: ما خوشنویسان با شعر نفس می کشیم ما در دنیا بی نظیر هستیم. اما مدتی است که سکوت کرده ایم. به همین دلیل باید مطمئن شویم که هنرمان و افرادی مانند شجریان بیش از هر زمان دیگری به دنیا معرفی می شوند. این راه و رسم قدردانی از فرهنگ و هنر ایران است.

این هنرمند در قسمت پایانی سخنان خود گفت: (سالها پیش) این فرصت را داشتیم که به اتفاق محمدرضا شجریان و خانواده به طالقان برویم. در چنین شرایطی ناگهان ماشین یکی از اقواممان خراب شد. نمی دانستیم چه کنیم اما زنده شجریان آمد و ماشین را درست کرد.

اینکه یک استاد موسیقی می توانست چنین کاری را انجام دهد برای من خیلی جالب بود. او از آن دست هنرمندانی بود که همیشه و در هر لحظه موقعیت های خود را می سنجید و می سنجید تا بتواند خود را جستجو کند.

پخش گزیده‌هایی از اجراها و مصاحبه‌های زنده‌یاد شجریان، اجرای قطعه آوازی از هنرمند علی جهاندار، یکی از دانش‌آموزان دبیرستان زنده‌یاد شجریان، اجرای موسیقی مجتبی عسگری و سامان صادقیان و نمایش فیلم مستند کوتاه بر اساس صحبت‌های یک تعدادی از هنرمندان باتجربه موسیقی ایران از روند درمان این مرحوم خبر دادند. محمدرضا شجریان در ماه های پایانی عمر خود از جمله هزینه بخشی از برنامه های اجرا شده در این مراسم را بر عهده داشت.

همچنین در بخشی دیگر از این مراسم از سردیس زنده یاد محمدرضا شجریان اثر مریم نجفی رونمایی شد.
دکتر محمدمهدی عسگرپور یونس شکرخواه، منوچهر شهسواری، سید غلامرضا موسوی، مجتبی میرطهماسب، حجت قاسم زاده عسل، علیرضا حسینی، غلامحسین امیرخانی، زیدالله طلوعی، محسن کرامتی، شهرام گیل آبادی، بابک چمن آرا، دایرهوشات جلیلی، بابک چمن آرا، دایرهوشات جلیلی شمیدی، علیرضا میرعلی نقی، مسعود فروتن، کروش سلیمانی، آرش امینی، مهناز رونقی و تعدادی دیگر از هنرمندان از جمله مهمانانی بودند که در این مراسم حضور داشتند.

۵۷۵۷