مدتی است که سریال آقای قاضی از شبکه دو صدا و سیما پخش می‌شد. حال برای برخی سوال است که این سریال آیا بر اساس واقعیت بوده یا مجازی است؟
در این یادداشت به نکاتی از جمله: عدم رعایت قوانین آیین دادرسی در خصوص صلاحیت دادگاه ها، نحوه رسیدگی و حتی نحوه صحبت طرفین پرونده با قاضی و … اشاره کرده ام.
پس از انتشار مطلب با واکنش های مختلفی از سوی وکلا، مراجع قانونی و عوامل سازنده سریال مواجه شدم و واکنش جناب آقای سجاد مهرگان (کارگردان سریال) به انتقادات قابل تامل و البته مهم و قابل تامل بود. به من احترام گذاشت، همانطور که او به انتقادات پاسخ داد. آنها با دقت گوش کردند و پاسخ دادند که این نشان از اهمیت به مخاطب و اثربخشی رسانه است. این کارگردان محترم در پاسخ به انتقادات مطرح شده گفت: نقد سری اول آثار عمدتاً از جانب حقوقدانان بوده است نه حقوقدانان.{هرچند که بنده تفاوت این دو را متوجه نشدم،شاید از نگاه جناب کارگردان وکلا،حقوق نمی دانند و به همین جهت از نظر ایشان حقوقدان نیستند!) ما در این سریال به این تصمیم رسیدیم، اینکه وکلا نباشند.
چون خود مخاطب با قانون مواجه است. ا(در مثالی که از بخش۴۱خواهم آورد مشخص می شود که مخاطب با کدام قانون مستقیم وبدون واسطه رو به رو می شود!) واسطه نکنیم. بیشتر پرونده ها حقوقی و مدنی بودند تا کیفری. (هردو بخش قسمت۴۱موضوع کیفری است!)) که نیاز به وکیل دارد. به همین دلیل به جامعه وکلا بر خورده بود که چرا باید وکلا حذف شوند و بنابراین انتقادهایی مطرح شد.
به گفته وی، در رابطه با رعایت مراحل قانونی، پنج وکیل به عنوان مشاور در حوزه های تخصصی اعم از کودک و نوجوان، فضای مجازی، خانه و خانواده، حقوق مرتبط با مسائل امنیتی و… با مجموعه آقای قاضی همکاری داشته اند. بنابراین این فیلمنامه ها تحت نظارت کارشناسان قرار گرفت. وی خاطرنشان کرد که در داستان های «آقای قاضی؛ شعبه ۱۲۱»؛ وی با بیان اینکه این فیلم درام یک خطی نیست، گفت: در فصل جدید سریال داستان های متفاوتی خواهیم داشت و علاوه بر مسائل کلی حقوقی و قضایی، به موضوعات پیچیده تری نیز خواهیم پرداخت. بعد از فصل اول سریال، با توجه به اعتماد ایجاد شده به این سریال و نتیجه فصل اول، عدالت اعتماد بیشتری برای به تصویر کشیدن داستان های پیچیده تر در فصل دوم به دست آورد.))
بعد از انتشار پاسخ آقای مهرگان که همراه با قول ایشان برای ساخت فصل دوم سریال بود، مجبور شدم چندین بار دیگر قسمت هایی از سریال را تماشا کنم.
بنابراین با توجه به پاسخ ایشان و از دیدگاه کارگردانی که گفته بود در تیم تولید محتوای سریال پنج وکیل حضور دارند، قسمت هایی از سریال را دیده ام، مثلاً در قسمت 41 سریال، یک سریال وجود دارد. شکایت آلودگی هوا از نیروگاه استان، دختر خانمی که سال گذشته مادرش را که مبتلا به آسم بود از دست داد و یکی از اعضای انجمن حمایت از محیط زیست از شرکت برق استان شکایت کرد!
صرف نظر از ماهیت گفتگوی اصحاب دعوا و ماهیت گفتگوی قاضی (که در تبصره قبل ذکر شد) خانم خودش را نماینده مردم معرفی می کند، قاضی به او می گوید همه باید در مورد اجاره بها صحبت کنیم. من هم اجازه می گیرم و صحبت می کنم! این نوع کنترل جلسه با واقعیت دادگاه ها فاصله زیادی دارد و قاضی به نماینده نیروگاه مراجعه کرد و گفت که طبق نامه وزارت حفاظت محیط زیست، علت آلودگی هوا گوگرد بوده است. در نیروگاه شما استفاده می شود.
سپس قاضی به متهم می گوید یکی از اختیارات من صدور حکم نظارت است یعنی شش ماه تعلیق شما از مسئولیت!!
قانون بازرسی آثار کجا می گوید مدیر عامل از مسئولیت سلب می شود؟ به منع اشتغال به فعالیت های مرتبط با جرم انگاری مشخص شد که این ربطی به سلب مسئولیت دولت ندارد. در این سکانس بهترین نکته ی آموزشی که می شد به مردم انتقال داد،شرایط کفیل شدن و آثار حقوقی قبول چنین مسئولیتی( مسئولیت وثیقه گذار،کفیل،ضامن و…) است اما…
نظر مخاطب در مورد این پرونده و دادگاه چیست؟
1_ اگر خدای ناکرده برای پدر یا مادرم چنین اتفاقی بیفتد حق دارم به شرکت های دولتی شکایت کنم!
آیا چنین ادعا و موضوعی در کل قوانین کیفری و مسئولیت مدنی و غیره قابل قبول است یا در روند قانونی است؟ در پایان این بخش، آیا مخاطب با برخی قوانین آشنا می شود یا نحوه طرح دعوی را فرا می گیرد؟!
2_ اگر شرکتی مانند شرکت گاز یا پخش فرآورده های نفتی یا سایر شرکت های خصوصی اقدام به فروش نفت گرمایشی کند، آیا من حق شکایت از این شرکت ها را دارم و آیا مدیران این شرکت ها موظف به پاسخگویی در جلسه رسیدگی هستند؟
آیا چنین نظری با رویه قضایی و قانون دیوان عدالت اداری و سایر قوانین تنظیم کننده صلاحیت دادسراها و دادگاههای کیفری مطابقت دارد؟
3- برای طرح ادعا و ربط دادن فوت شخص به عملکرد شرکت های دولتی یا خصوصی، اطلاع از انجمن های محیط زیست و فعالان مدنی یا تصویب هیأت وزیران کافی است. طبق قانون چنین است، آیا در چنین حالتی استفاده از نظریه کارشناس لازم نیست؟ آیا طبق روال و قانون، طرفین پرونده نباید به کارشناس مراجعه و دلایل و توضیحات خود را ارائه کنند؟
آیا ایجاد چنین توقعی برای مردم( آن هم برخلاف قانون و رویه دادگاه ها ) ،خطا نیست؟!
در جریان محاکمه قاضی محترم که بر اساس اصول دادرسی باید اصل بی طرفی را رعایت کند در مقام دادستان علیه مدیران شرکت پرونده می کند!!
یا
معلوم نیست خواسته شاکی چیست؟ در صورت عدم استفاده از نفت گرمایش و کشیدن خط لوله گاز به نیروگاه یا نیاز به پرداخت وجه، آیا انتقال صحیح ادعا و ادعای شاکی یا شاکی در این مثال به درستی انجام می شود؟ چه ارتباطی بین علت فوت مادر این دختر و فعالیت های شرکتی که علیه آن شکایت شده بود وجود داشت؟
و در نهایت مشخص نشد که ادعای مدیران احضار شده چه بوده است؟
و ده ها چالش قابل طرح است که در این یادداشت نمی توان به آنها اشاره کرد. ، حتی اگر مخاطب متوجه ایرادات ساختاری سریال نشود، برعکس جذب سریال می شود.
با این فرض که مخاطب این سریال را می پذیرد، صرف پذیرش مخاطب با فلسفه ساخت چنین سریال هایی مغایرت دارد، زیرا سناریوها و فیلمنامه های متنوع و جذاب تری برای سرگرمی مخاطب وجود دارد، از این رو جنبه سرگرمی آثار آقای قاضی نیز وجود دارد. نباید دلیل موجهی برای صرف بودجه در نظر گرفته شود. آیا می دانستید چنین مجموعه ای وجود دارد؟!
نکته‌ی مغفول مانده در ساخت آثار نمایشی با موضوعات حقوقی همین عدم توجه به فلسفه ی تولید چنین آثاری است.
بدون شک دلیل اصلی ساخت چنین مجموعه هایی صِرف سرگرمی مخاطب نبوده،بلکه هدف از ساخت سریال، بنا به اعلام کارگردان مجموعه، بالا بردن اطلاعات حقوقی جامعه و به قول ایشان مواجهه مستقیم مردم با قانون است!
در پایان هر بخش از سریال،چند درصد از این هدف تعریف شده،تحقق یافته؟
مگر اینکه عوامل تولید آقای قاضی دلیل تولید سریال را سرگرم کردن مخاطب اعلام کنند، چنین توجیهی برای رساندن اطلاعات نادرست به مخاطب موجه نیست!
پیشنهاد به عوامل محترم مجموعه ی آقای قاضی: ای کاش هنگام مطالعه دعاوی مردم در دادگاه به موضوعاتی بپردازید که هدف آن گسترش اطلاعات حقوقی مردم و انتقال مفاهیم حقوقی به زبان ساده است. مواردی مانند: تأثیر انعقاد قرارداد بدون مطالعه و بررسی مفاد قرارداد، تأثیر قراردادهای پیش فروش ساختمانی و مشارکت در ساخت، بیمه و دعاوی ناشی از بیمه وسایل نقلیه موتوری و سایر موارد بیمه، دعاوی خانوادگی و تاثیر موارد مندرج در سند ازدواج شرایط، سختی ها و سختی ها، آثار پذیرش مهریه بالا و ارائه پیشنهاد سازنده با هدف تغییر نگرش مردم نسبت به مهریه. نحوه تقدیم دادخواست و شکایت و تفاوت دعوی کیفری با دعوی حقوقی، آثار و تبعات طرح دعوی بدون توجه به جهات حقوقی و چالش های احتمالی پرونده ها و موضوعات خاص، مسائل فضای مجازی و دعاوی مرتبط با شبکه های اجتماعی ، ارزهای دیجیتال، تجارت الکترونیک و موارد. مشکلات مربوط به فعالیت در فضای مجازی از سخت ترین پرونده های امروزی است. و صدها مشکل دیگر را می توان به عنوان خط اصلی داستان مطرح کرد. برای دست اندرکاران سریال آقای قاضی آرزوی موفقیت داریم
وکیل دادگستری-شیراز