رسول سلیمی: هنری کیسینجر، یکی از تاثیرگذارترین و جنجالی ترین دیپلمات های قرن بیستم، روز چهارشنبه در سن 100 سالگی درگذشت. کیسینجر که در زمان روسای جمهور ریچارد نیکسون و جرالد فورد به عنوان وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی خدمت می کرد، مدت ها پس از ترک دولت ایالات متحده در سال 1977 صدای سیاست خارجی ایالات متحده باقی ماند. او یک بار اغراق کرد: “من حدود 100 ساعت در روز کار می کنم” و با اطمینان به یک خبرنگار گفت که رهبران جهان مانند شی جین پینگ و ولادیمیر پوتین به تماس های او پاسخ خواهند داد.
اکثر اساتید علوم سیاسی و روابط بین الملل او را یک سیاستمدار و دیپلمات «واقع گرا» توصیف می کنند. او همچنین به دلیل دکترین تعامل با جهان بر اساس اهداف عمل گرایانه به جای آرمان های اخلاقی و دیپلماسی پنهانی که به بهبود روابط ایالات متحده با چین کمک کرد، به طور گسترده ای شناخته شده است. اما در عین حال، کیسینجر به جنایات جنگی به دلیل بمب گذاری های وحشیانه و جنون آمیز جنگ ویتنام، بمباران کامبوج در طول جنگ ویتنام، حمایت از نسل کشی پاکستان در بنگلادش و چراغ سبز نشان دادن دیکتاتوری آرژانتین متهم است.
در کتاب «قیمت قدرت» در سال 1983، سیمور هرش، روزنامه‌نگار معروف آمریکایی از کیسینجر به عنوان یک کلاهبرداری دوگانه انتقاد کرد. در سال 1992، والتر آیزاکسون، روزنامه‌نگار و زندگی‌نامه‌نویس، کیسینجر را به‌عنوان یک دیپلمات با فرهنگ و عمل‌گرا به تصویر کشید که بر هنر خوب کنترل حریف مسلط بود. در همین حال، کریستوفر هیچنز، منتقد اجتماعی، او را در کتاب «محاکمه هنری کیسینجر» در سال 2001 به عنوان یک جنایتکار جنگی توصیف کرد. گرگ گراندین، مورخ چپ‌گرا، در کتاب خود در سال ۲۰۱۵ به نام سایه کیسینجر استدلال می‌کند که جنگ‌های بی‌پایان نشان می‌دهد که آمریکا همچنان بهای سیاست‌های کیسینجر را می‌پردازد. اما در همان سال، زندگی نامه ای از کیسینجر توسط مورخ محافظه کار نیل فرگوسن، کیسینجر را به عنوان یک ایده آلیست معرفی کرد که رئالیسم تحت تأثیر بیسمارک را با دیدگاه کانتی دنبال می کرد.
بیشتر بخوانید:
پایان زندگی هنری کیسینجر در 100 سالگی / دیپلمات نابغه ای که مسئول مرگ میلیون ها نفر بود!
«هنری کیسینجر» درگذشت
زندگی پرماجرا و تحصیلات کیسینجر
کیسینجر در 27 می 1923 در آلمان به دنیا آمد. در سال 1927، خانواده یهودی او از آلمان نازی گریختند و به شهر نیویورک آمدند. پس از سال اول تحصیلی در دبیرستان جورج واشنگتن، در کلاس های شبانه شرکت کرد و روزها در یک کارخانه برس اصلاح کار می کرد. پس از فارغ التحصیلی، در کالج شهر نیویورک ثبت نام کرد و قصد داشت حسابدار شود. اما اندکی پس از تولد ۱۹ سالگی خود به ارتش آمریکا پیوست. کیسینجر که در سال 1943 شهروند آمریکا شد، به عنوان مترجم آلمانی در ارتش آمریکا به آلمان بازگشت و به دستگیری اعضا کمک کرد.
پس از جنگ، او به ایالات متحده بازگشت و بلافاصله در هاروارد ثبت نام کرد و در آنجا پایان نامه ارشد خود را با عنوان “معنای تاریخ” نوشت. سال بعد، کیسینجر دکترای خود را در هاروارد به پایان رساند و به سخنرانی ادامه داد. در سال 1957 به عنوان معاون مدیر مرکز امور بین الملل هاروارد منصوب شد. او همچنین به عنوان مشاور چندین سازمان دولتی از جمله وزارت امور خارجه خدمت کرده است. اما چیزی که باعث به رسمیت شناختن کیسینجر شد، سیاست خارجی او بود که نقش تاثیرگذاری در تمام دولت های دموکرات و جمهوری خواه داشت.
سیاست خارجی موثر در وزارت امور خارجه
یکی از مهم ترین اقدامات کیسینجر در دوران وزارت خارجه، تغییر جهت جنگ سرد بود. او با اتحاد جماهیر شوروی بر سر پیمان محدودیت تسلیحات استراتژیک و دفاع موشکی بالستیک با موفقیت مذاکره کرد و تنش ها بین دو ابرقدرت هسته ای را کاهش داد. او همچنین مذاکرات محرمانه ای را بین ایالات متحده و چین در اوایل دهه 1970 آغاز کرد که منجر به برقراری روابط رسمی دیپلماتیک و سفر تاریخی نیکسون به چین در سال 1972 شد. دیپلماسی او همچنین به پایان دادن به درگیری اعراب و اسرائیل در سال 1973 کمک کرد.
اما کیسینجر به دلیل مواضع و سیاست های دیگر نیز به شدت مورد انتقاد قرار می گیرد. از جمله تضعیف دولت منتخب دموکراتیک در شیلی که راه را برای کودتای نظامی ژنرال پینوشه هموار کرد. بمباران وحشیانه کامبوج در پایان جنگ ویتنام، که به تضعیف دولت مرکزی و ظهور خمرهای سرخ انجامید، به شدت مورد انتقاد قرار گرفت و همچنین سیاست ارسال سلاح به پاکستان که منجر به کشتار مردم پاکستان شد، مورد انتقاد شدید قرار گرفت. ساکنان بنگلادش کنونی. او همچنین از رهبران نظامی دست راستی در آرژانتین در زمانی که قدرت را در سال 1976 به دست گرفتند، حمایت کرد. جان کوربی، سخنگوی امنیت ملی بایدن، درباره کیسینجر گفت: «او دهه‌ها تصمیمات سیاست خارجی آمریکا را شکل داد و مطمئناً بر نقش آمریکا در جهان تأثیر گذاشت».
دو ویژگی منحصر به فرد کیسینجر
دو چیز در مورد کیسینجر وجود دارد که منحصر به فرد است. اولی ماهیت دوگانه ظهور او در دستگاه سیاست خارجی آمریکا بود. اگرچه او و نیکسون غریبه بودند، اما کیسینجر اولین انتصاب او پس از پیروزی او در سال 1968 بود. نقش او در انتقال اطلاعات در مورد ویتنام به کمپین نیکسون از مذاکرات صلح لیندون جانسون در پاریس بسیار مهم بود. به عبارت دیگر او بدون اینکه مذاکره کنندگان بدانند هر دو طرف را بازی کرد.
او همچنین به هوبرت هامفری، رقیب دموکرات نیکسون در انتخابات 1968 توصیه کرد. مهارت‌های کیسینجر در سیاست آمریکا غیرطبیعی بود. امروزه در واشنگتن غیرممکن است که در آمریکا خود را برای هر دو طرف در دسترس قرار دهیم. نیکسون در خاطرات خود نوشت: یکی از عواملی که باعث شد من بیش از هر زمان دیگری به توانایی های کیسینجر ایمان بیاورم، پنهان کاری او بود.
دومین نقطه فروش منحصر به فرد کیسینجر، قدرت او در تأثیرگذاری بر تصمیم گیری سیاستمداران در سیاست خارجی آمریکا بود. امروزه یافتن سیاستمداری در سطح خود در واشنگتن دشوار است.
نماد انتقال تجربه به تمام دولت های آمریکا
کیسینجر صدها سیاستمدار را در آمریکا تربیت کرد و سایه دکترین او تا سالهای آینده بر سیاست خارجی آمریکا باقی خواهد ماند. در پاسخ به تمام انتقادات و اتهامات، کیسینجر به او گفت: “من در تمام زندگی ام به این مشکلات فکر کرده ام.” این هم سرگرمی و هم شغل من است. زیرا توصیه‌ای که من کردم بهترین توصیه‌ای بود که در آن زمان می‌توانستم بکنم.» کیسینجر در ساختاری بزرگ شد که در آن انباشت تجربیات به عنوان یک فرهنگ در دستگاه سیاست خارجی ایالات متحده محترم است. اگرچه سال ها تجربه او در سیاست مورد انتقاد دموکرات ها و جمهوری خواهان قرار گرفته است. اما حتی پس از خروج وی از دولت، این امر هرگز منجر به حذف وی از سیستم دیپلماتیک نشد.
۳۱۱۲۱۳