ویژگی ها و خصوصیات شگفت انگیز زهر مار در درمان بیماری ها

محققان برزیلی منبعی غیرعادی برای ساخت داروهای تنظیم کننده فشار خون یافته اند. آنها دریافتند که زهر مار افعی رخ‌چاله‌دار می‌تواند برای درمان فشار خون بالا استفاده شود.

کلمه چاله در نام این گونه مار به چاله‌ای اطلاق می شود که بین چشم و بینی این گونه قرار دارد و برای دریافت احساس گرما استفاده می شود.

به گزارش IA، محققان برزیلی دو مطالعه را با حمایت بنیاد تحقیقات سائوپائولو (FAPESP) انجام دادند و پپتیدهای جدیدی با کاربردهای بیوتکنولوژیکی بالقوه از زهر همروپس کوتیارا و هم بوش مستر آمریکای جنوبی (Lachesis muta) کشف کردند.

با وجود چندین دهه تحقیق و مطالعات متعدد، سم مارها و عنکبوت ها همچنان دانشمندان را شگفت زده می کند زیرا هنوز اطلاعات ناب و پنهانی در زهر این گونه ها وجود دارد که به مرور زمان کشف خواهد شد.

الکساندر تاشیما، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه فدرال سائوپائولو و محقق اصلی این مطالعه، در بیانیه‌ای ابراز تعجب کرد و گفت: «حتی با اطلاعات به‌دست‌آمده تا کنون، اکتشافات جدید مانند قطعات پیش‌بینی نشده که بخشی از پروتئین های شناخته شده است، ممکن است.

از زهر مار تا داروی تغییر دهنده زندگی

اولین مطالعه بر روی افعی های رخ‌چاله‌دار  متمرکز شد و پپتید جدیدی به نام Bc-7a را نشان داد. اگرچه این پپتید بخشی از پروتئینی است که باعث خونریزی در طعمه مار می شود، اما از نظر عملکردی به پپتیدهای مسئول داروهایی مانند کاپتوپریل نزدیک تر است که با مهار فعالیت آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) فشار خون را کاهش می دهد.

اگرچه بسیاری از مولکول‌هایی که ACE را مهار می‌کنند در حال حاضر در دسترس هستند، عوارض جانبی شامل سرفه خشک، سرگیجه و سطح بالای پتاسیم خون است.

این مطالعه که در مجله Biochimie منتشر شد، در مجموع 197 پپتید را شناسایی کرد که 189 مورد از آنها برای اولین بار گزارش شد.

در سال 2012، تیم تحقیقاتی 73 پپتید را در زهر همان گونه پیدا کردند و جهش فعلی در اکتشافات از آن زمان به دلیل پیشرفت در فناوری است که تجهیزات سریع‌تر و حساس‌تر را امکان‌پذیر می‌کند، همراه با افزایش تعداد توالی‌های پپتیدی موجود در پایگاه‌های داده.

یک پپتید برای کنترل فشار خون

مطالعه دوم بر روی سم مار بوش مستر آمریکای جنوبی متمرکز شد و 151 پپتید را شناسایی کرد که 126 مورد از آنها قبلا ناشناخته بودند.

پپتید Lm-10a که از یک متالوپروتئیناز (آنزیم پروتئازی که مکانیسم کاتالیزوری آن شامل یک فلز است) مشتق شده است، مورد توجه خاص است.

پپتید Lm-10a نه تنها ACE را مهار می کند، بلکه پتانسیل درمان مشکلات فشار خون بالا را نیز دارد.

محققان بر این باورند که هر دو پپتید Lm-10a و Bc-7a از فرآیندهای تخریب در طی بلوغ زهر ناشی می‌شوند. این به تعامل پیچیده ای از مکانیسم های بیولوژیکی در تکامل زهر مار اشاره می کند.

اگرچه این اکتشافات امیدوارکننده هستند، تحقیقات بیشتری برای کشف پتانسیل واقعی این پپتیدها مورد نیاز است.

تاشیما بر ماهیت پویای بلوغ سم تأکید می‌کند و می‌گوید که طبیعت در حال تکامل زهر مارهای سمی می‌تواند بینش بیشتری در زمینه پپتیدها و نقش‌های بیولوژیکی آنها ارائه دهد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: با وجود پیشرفت هایی که در فناوری توالی یابی صورت گرفته است، هنوز چیزهای زیادی در مورد دنیای گسترده پپتیدها و نقش بیولوژیکی آنها کشف می شود. ما باید از فرصت خود برای مطالعه این گونه ها استفاده کنیم، که بسیاری از آنها منقرض خواهند شد.