کیم تویی در مورد جنگ می نویسد گویی مانند مادرش به این ضرب المثل معتقد است: “زندگی جنگی است که در آن غم و اندوه منجر به شکست می شود.” و از این منظر حتی وقتی از اشغال کشور صحبت می کند می رود. خانه از زبان کمونیست ها صحبت می کند، نه فراتر از توصیف زیبایی خانه، که نگاهی زنانه به زندگی انسان در روزهای صلح دارد: “مقامات جدید کمونیستی آمدند تا نیمی دیگر از خانه ای را که ما در آن زندگی می کردیم تصاحب کنند.” برای اینکه ما را تخلیه کنند و در واقع ما را بیرون کنند… والدینم بیرون بودند، بنابراین بازرسان منتظر آنها بودند.» آنها روی لبه مبل های پشتی صاف و صاف نشستند، بدون اینکه یک بار به قلاب بافی زیبا روی دسته های دسته دستی دست بزنند. لمس مبل ها گویی نویسنده با نوشتن این مطلب می‌خواهد القا کند که شناخت ظرافت‌های زندگی همان چیزی است که افراد را در مسیر جنگ و صلح متمایز می‌کند. یکی او زندگی را می بیند و دیگری غنائم جنگی را. بعداً، کیم تو در کتاب خود تصویر بهتری از روزهای مهاجرت و آوارگی ارائه داد، در حالی که هر روز در کلاس معلمی برای یادگیری زبان انگلیسی می نشست: «همه ما هر روز در کلاس شرکت می کردیم زیرا ما را به آسمان می برد و به ما نشان می داد که او ما را از چاله های متعفن پر از فضولات 2000 ساکن کمپ دور کرد. اگر نگاه قدردانانه نویسنده به همه چیزهایی که در بحران جنگ و تبعید می تواند آسایش را فراهم کند روشن شود، در داستان خود از ثبت واقعیت های خشن تاریخ اجتماعی جنگ و مهاجرت کوتاهی نمی کند. در ادامه یکی تاریخ نگاری بدیع دیگری را می توان در روایت کیم تویی دید، و تصویری دلچسب و در عین حال متفاوت است که او از چالش همزیستی بین بومیان و مهاجران در داستان خود ترسیم می کند که در آن درباره دختری محلی به نام یوهان صحبت می کند: «اگرچه من می پوشیدم. کلاهی با آرم مک دونالد برای کار در مزارع شهر بعد از مدرسه، و دختر هنوز هم مرا دوست داشت. یوهانا از من خواست که سال آینده با او به یک دبیرستان خصوصی بروم. با این حال، او می‌دانست که هر روز بعد از ظهر در حیاط مدرسه منتظر کامیون‌های کشاورزان می‌مانم که ما را به کار غیرقانونی در مزرعه‌هایشان می‌بردند و در ازای گونی‌هایی که لوبیا می‌چینیم، چند دلار به ما می‌دهند. با وجود اینکه من لباسی پوشیده بودم که در یک حراجی به قیمت 88 سنت خریداری شده بود و روی لباس سوراخ داشت. یکی درزهای خودش را داشت، اما یوهان مرا به سینما می برد.» و در واقع، نویسنده بخش های نادیده گرفته شده و ناگفته داستان را در کتابش با چنان توصیفات دقیقی به تصویر کشیده است که حتی وقتی با او صحبت می کند آنقدر برایش نگران کننده بوده است. بچه‌ها: «این داستان‌ها را به پاسکال می‌گویم تا بخش‌هایی از تاریخ را به خاطر بسپارم»، چیزی که در هیچ مدرسه‌ای تدریس نمی‌شود. نویسنده در جای دیگری به اهمیت تاریخ اشاره می‌کند: «به یاد دارم که برخی از دانش‌آموزان دبیرستانی به درس‌های اجباری تاریخ اعتراض کردند.» ما جوان بودیم و نمی‌دانستیم که این درس امتیازی است که فقط کشورهایی که در زمان صلح هستند می‌توانند داشته باشند. در غیر این صورت، مردم آنقدر مشغول زنده ماندن از زندگی روزمره خود بودند و نمی توانستند خود را وقف نوشتن تاریخ جمعی خود کنند. نه تنها مردان مبارز، بلکه امید، زندگی و زنان را نیز دیدیم: «ما اغلب فراموش می‌کنیم که همین بود». زمانی که شوهران و پسرانشان اسلحه بر دوش خود حمل می کردند. ما آنها را فراموش می کنیم زیرا آنها زیر کلاه حصیری خود به آسمان نگاه نمی کنند. آنها فقط منتظر غروب خورشید هستند تا به جای خواب از هوش بروند. اگر قرار بود کمی صبر کنند تا بخوابند، در کابوس انفجار پسرانشان یا شناور شدن اجساد همسرانشان روی رودخانه در مقابل چشمانشان غرق می شدند. زنانی که نه تنها نگهبانان سرزمین بلکه نگهبانان فرهنگ محلی بودند، طبق سنت دیرینه وقتی می خواستند عطر نیلوفر آبی را روی کیسه های چای بگذارند، رنج می بردند: «همیشه دو یا سه زن قوز کرده بودند. و دستان لرزان روی یک قایق گرد کوچک نشستند و قایق را با چوب حرکت دادند تا بتوانند چای کیسه ای را در جوانه های باز شده نیلوفر آبی بگذارند. روز بعد برمی گشتند تا بسته های چای بیاورند یکی‌یکی قبل از محو شدن گلبرگ ها و بعد از اینکه برگ های چای بوی مادگی را در طول شب جذب کردند جمع آوری کنید. آنها به من گفتند که هر یک از این برگ های چای روح گل های زودگذر نیلوفر آبی را حمل می کند. و این زنان همان کسانی هستند که در جنگ جان باختند و هنوز در قید حیات بودند که تیرباران شدند: «روزی زنی را تکه تکه کردند در حالی که گل‌های زرد رنگ آن را احاطه کرده بودند. او باید به بازار رفته باشد تا سبزی‌هایش را بفروشد.» در حالی که این زنان هرگز در تاریخ رسمی ظاهر نشدند، و حتی با نفوذ تاریخ در سایر دروس، حتی ریاضیات، هنوز کلمه‌ای در مورد فداکاری زنان وجود داشت. نبودما دیگر ریاضی را با جمع و تفریق موز و آناناس یاد نگرفتیم. کلاس های درس تبدیل به میدان جنگ شده بود. ضرب و تقسیم را با سربازان کشته، مجروح و اسیر، پیروزی های میهنی و رنگارنگ یاد می گرفتیم. و فقط یک قصه گو می تواند ناگفته های زنان در مورد تاریخ نظامی و سیاسی یک کشور باشد و چقدر خوب است اگر یکی از این ناگفته های تاریخ نگاری، یادداشت زیر از کتاب 136 صفحه ای منتشر شده توسط انتشارات کلپشتی در سال 1374 نقل شده است: «دختران مدرسه ای که در بهار مانند پروانه هایی با لباس سفید خود مدرسه را ترک می کردند، توجه سربازانی را که از آنها آمده بودند، به خود جلب کردند. از شمال به سایگون آمدند و جذاب بودند. به همین دلیل پوشیدن آئودی به سرعت ممنوع شد. پوشیدن آئودی ممنوع بود زیرا توهینی به قهرمانی و شجاعت زنان تلقی می شد که تصاویر آنها با کلاه نظامی سبز و بازوهای قوی روی بیلبوردهای هر گوشه خیابان ظاهر می شد.
پاورقی:
آئودای: پیراهن سنتی زنانه ویتنامی
سایگون: یکی یکی از مهم ترین و بزرگترین شهرهای ویتنام
* نسیم خلیلی
نویسندگان و منتقدان