گفت و گو با محسن پیرهادی نماینده تهران، رئیس فراکسیون مدیریت شهری و یکی از نمایندگان مجلس را می خوانید.
– رسیدگی به معضل آلودگی هوا و تلاش برای اجرای قانون هوای پاک را چقدر مهم می دانید؟
متأسفانه با در نظر گرفتن تأثیر پدیده ریزگردها بر آلودگی هوای کشور، بیش از نیمی از جمعیت کشور یعنی بیش از 40 میلیون نفر از مردم ایران در معرض آلودگی هوا هستند، زیرا ذرات معلق آلودگی هوا به طور مستقیم و غیرمستقیم یک تهدید محسوب می شود. به زندگی شهروندان یک شاخص مهم و موثر برای سنجش سلامت جسمی و حتی روانی شهروندان است. آلودگی مداوم هوای کلانشهرهای کشور به معضلی فرسایشی و منزجر کننده برای شهروندان تبدیل شده است که تاثیر آن بر زندگی روزمره و سلامت مردم بویژه در نیمه دوم سال محسوس است.
متاسفانه آلودگی هوا علاوه بر آسیب های مربوط به سلامت جسمی و روحی شهروندان، در سایر ابعاد اقتصادی شهر نیز خساراتی را به همراه دارد و تخمین زده می شود که شهر تهران هر روز به دلیل آلودگی هوا تعطیل باشد و خساراتی را به همراه داشته باشد. بالغ بر 100 میلیارد تومان.
– چرا قانون هوای پاک علیرغم وظایف مؤثرش مؤثر نیست و حتی گاهی در اجرای این قانون با موانعی مواجه می شود؟
متاسفانه به دلیل تامین نشدن اعتبارات و اعتبارات لازم، اکثر دستورات و وظایف قانون هوای پاک متوقف شده و اجرای آن سال به سال به تعویق می افتد. قوانین و مقرراتی که بر نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، توسعه خودروهای برقی، ارتقای بهره وری نیروگاه ها، بهبود کیفیت سوخت و مواردی از این دست تاکید دارد، نیازمند اعطای اعتبارات لازم و به موقع است، اما بنا به عوامل متعددی، این اعتبارات یا واگذار نشده یا میزان کارشناسی آنقدر کم است که تاثیر آن محسوس نیست.
– و به نظر شما مانع اصلی عدم تامین منابع برای اجرای قانون هوای پاک چیست؟
متاسفانه علیرغم تاکیدات اکید رهبر معظم انقلاب و درگیری بیش از 40 میلیون نفر در کشور، هیچ دولتی به طور جدی به اجرای قانون هوای پاک فکر نکرد. از آنجا که اجرای آن مستلزم منابع زیادی است و پیگیری و اجرا زمان زیادی می برد و از آنجا که آثار آن در همان دولت قابل بهره برداری و لمس نیست، در اولویت اقدامات مسئولان اجرایی ذیربط قرار نمی گیرد. قربانی سیاست ها و اولویت های دولت های دیگر است
عامل مؤثرتری که موجب کندی و موانع اجرای مفاد این قانون شده است، وضعیت اقتصادی کشور در سالهای اخیر است. اگرچه شهرداری تهران به عنوان یکی تهران از کلانشهرهای آسیب دیده از معضل آلودگی هوا در سال جاری با احیای توافقنامه با چین گام های موثری در جهت بهبود ناوگان حمل و نقل عمومی و مترو برداشته است که گامی امیدوارکننده است اما تعلیق این گونه قراردادها و تفاهم نامه ها صورت گرفته است. بسیار زیانبار در سالهای اخیر که در سه سال تجلی یافته است: – چهار سال اخیر روز به روز عینی تر شده است.
– اکثر کارشناسان یکی یکی از بزرگترین چالش های کشور در حل معضل آلودگی هوای حمل و نقل، فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی است. موافقید؟
بله، فرسودگی ناوگان حمل و نقل کشور به دلیل آلودگی و مصرف سوخت بالا و همچنین فرسودگی آنها. یکی این یکی از مشکلات اساسی کشور است که در قانون هوای پاک مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
یکی یکی از مشکلات نوسازی و توسعه ناوگان حمل و نقل کشور تاخیر یا عدم اجرای قانون اسقاط خودرو و موتورسیکلت است که متاسفانه نبود انگیزه کافی در بازار اسقاط و اجرای ناکافی طرح های تشویقی مالی نوسازی، نبود سازوکار جامع قانونی برای اسقاط خودروهای فرسوده، عدم تعهد خودروسازان به مدیریت و بازیافت محصولات خود و ناسازگاری نظارتی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت با وضعیت ساختاری موجود. منجر به رکود چرخه اسقاط خودروهای دیزلی و گازسوز در کشور شده است.
– اسقاط خودروهای فرسوده تا چه اندازه بر معضل آلودگی هوا تأثیر گذاشته است؟
اگرچه ماده 8 قانون هوای پاک به موضوع خودروهای فرسوده پرداخته است، اما در این ماده و اساسنامه آن سازوکار جامعی برای اسقاط خودروهای فرسوده و ایجاد چرخه اسقاط وجود ندارد.
علاوه بر این، متاسفانه معافیت خودروسازان داخلی از صدور گواهی اسقاط از یک سو و ممنوعیت واردات خودرو به دلیل مشکلات عرضه ارز از سوی دیگر نیز موجب کاهش چشمگیر تقاضا برای گواهی اسقاط شده است. .
نکته مهم در بحث اسقاط خودروهای فرسوده این است که بیشترین مصرف نفت، گاز و گازوئیل در کشور به بخش حمل و نقل با سهم حدود 53 درصدی اختصاص دارد. بر اساس تحقیقات انجام شده در قالب جایگزینی و نوسازی ناوگان حمل و نقل درون شهری و برون شهری مصوب سال 1396 شورای اقتصاد، نوسازی هر خودرو سنگین به دلیل صرفه جویی در مصرف سوخت سالانه 13 هزار دلار بازده اقتصادی دارد.
اگرچه از سال 1395 طرح های مختلفی برای اجرا در حوزه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی بار کشور تصویب و به ثبت رسیده است، اما اکثر این طرح ها در مرحله اجرا موفق نبوده اند. به عنوان مثال اجرای طرح «نوسازی 65000 کامیون و تراکتور فرسوده»؛ حدود 6 درصد و طرح «تبادل و نوسازی ناوگان حمل و نقل مسافری و باری درون و برون شهری» تنها 0.54 درصد از این میزان را در ناوگان باری اجرا کرده است.
– بهبود ناوگان حمل و نقل شهری و توجه ویژه به حمل و نقل خودروهای شخصی و ارتقای کیفیت آن تا چه اندازه می تواند در رفع معضل آلودگی هوا موثر باشد؟
بهبود حمل و نقل شهری و ساماندهی تردد خودروهای شخصی از موثرترین اقدامات در مبارزه با آلودگی هوا است. برنامه ریزی برای جایگزینی خودروهای هیبریدی و الکتریکی با خودروهای سوخت فسیلی قطعا راه حل موثری برای این مشکل است.
برای ساماندهی بحث حمل‌ونقل درون شهری و به‌ویژه خودروهای شخصی، چه از نظر مصرف سوخت و چه از نظر کیفیت، باید به سمتی برویم که واردات خودروهای باکیفیت و با مصرف سوخت مناسب – به طور متوسط - را تسهیل کنیم. 4 تا 5 لیتر سوخت در هر 100 کیلومتر – علاوه بر واردات خودروهای برقی و هیبریدی، آلودگی ناشی از تردد خودروهای شخصی را کاهش خواهیم داد.
۲۱۹۲۱۸