«قهوه ترک» یکی از آثار جدید با موضوع مهاجرت است که بسیاری از نمایشها و فیلمهای قبلی در این زمینه را به خود اختصاص داده بودند. در این سریال، نویسندگان محمد رضاییراد و نغمه ثمینی، با روایتی غیرخطی، تلاش کردهاند تا تماشاگر را با زندگی ترانه قبل از اقدام به مهاجرت آشنا کنند. با انتشار قسمت ششم این سریال، میتوان به بهترین نحو به بررسی جنبههای مختلف این اثر پرداخت.
به گزارش پی ام آپ، فیلمنامه سریال «قهوه ترک» به نویسندگی محمدرضا راد و نغمه ثمینی روایتی غیرخطی دارد و با بازگشت مداوم به گذشته مخاطب را از زندگی ترانه قبل از اقدام هجرت آگاه می کند.
«گیرم موندیم یه عمر، قلمه هم زدیم خودمونو، زبانمون هم بلبل، هلو هاواریو نهها، بلبل، باز هم لب بازکنیم، نگاه بگردونیم، نمیشه که بهمون نگن اجنبی. حالا اجنبی خوبه، نگن غربتی…» نمایشنامه «این جا کجاست؟» از زبان اعظم، یک زن چهل ساله، در فرودگاهی خیالی روایت میشود که در آستانه مهاجرت به کشوری دیگر قرار دارد و به دنبال یافتن خوشبختی است. این نمایشنامه، مونولوگی است که در آن مضمون مهاجرت به دلیل شرایط نامساعد زندگی یا به دلیل تصمیمات شخصی، مورد بررسی قرار میگیرد. نویسنده نغمه ثمینی در نمایشنامه دیگر خود به نام «بچه»، مضمون مهاجرت به عنوان یکی از بلایای جنگی را در بستر جنگ، از طریق شخصیتهای مختلف مطرح کرده و به موضوعاتی مانند مهاجرت غیرقانونی و پناهندگی پرداخته است.
دو نمایش چهار دقیقه ای و هماننمایشنامه «این جا کجاست؟» از زبان اعظم، یک زن چهل ساله، در فرودگاهی خیالی روایت میشود که در آستانه مهاجرت به کشوری دیگر قرار دارد و به دنبال یافتن خوشبختی است. این نمایشنامه، مونولوگی است که در آن مضمون مهاجرت به دلیل شرایط نامساعد زندگی یا به دلیل تصمیمات شخصی، مورد بررسی قرار میگیرد. نویسنده نغمه ثمینی در نمایشنامه دیگر خود به نام «بچه»، مضمون مهاجرت به عنوان یکی از بلایای جنگی را در بستر جنگ، از طریق شخصیتهای مختلف مطرح کرده و به موضوعاتی مانند مهاجرت غیرقانونی و پناهندگی پرداخته است. چهار دقیقه ای به درد و رنج مهاجران می پردازد و حالا سریال «کافه تورکو» بر اساس طرحی از این نویسنده داستان دختری به نام تنه (سارا رسول زاده) را روایت می کند که برای رسیدن به خواسته هایش، به طور غیرقانونی مسیر زمینی به وان ترکیه می رود تا به نامزدش بپیوندد. شاید بتوان گفت که آهنگ «قهوه ترکی» تجسم آنچه اعظم در نمایشنامه «این کجاست؟ یکی از آشنایان مجازی او را به رسیدن به اروپا امیدوار کرده است، اما در این جاده پرتلاطم، آهنگ اغلب از خود می پرسد: اینجا کجاست؟
در فیلمنامه سریال «قهوه ترک»، نویسندگان محمد رضاییراد و نغمه ثمینی از داستان غیرخطی استفاده کردهاند و با ارجاع به گذشته، تلاش میکنند تا تماشاگر را با زندگی ترانه قبل از اقدام به مهاجرت، آشنا کنند. یکی از مؤلفههای مهم در پردازش شخصیت دراماتیک، دیدگاه و جهانبینی شخصیت است که بر انتخابها و کنشهایش تأثیر میگذارد. در این سریال، نویسندگان با نشان دادن دیدگاه ترانه، به تلاش او برای رهایی از محدودیتها و ترک ایران و رفتن به سوی آزادی، توجه مخاطب را جلب میکنند. ترانه به هیچوجه برای رسیدن به هدفش، تسلیم نمیشود و این باعث به وجود آمدن یک شخصیت با هدف و کنش در متن داستان میشود.
با پیشرفت داستان، نظرات شخصیت اصلی توسط شخصیت های دیگر به مخاطب منتقل می شود. این آهنگ در حالی که در مورد یک مبارز و یک اکشن فیگور است، از طرفی سادگی خاصی دارد و کاملاً بی توجه به برخی مسائل است. او از ارزش های انسانی دفاع می کند، اما گاهی برای رسیدن به اهدافش از آنها دور می شود. ترکیب این خصلتها و ویژگیها میتواند شخصیتی ریسکپذیر ایجاد کند، اما مانند کلیشههای رایج قهرمانان زن در سینما و تلویزیون ایران، او چندان اخلاقی نیست و گاه میتواند برای رسیدن به اهدافش از مرزها و ساختارها عبور کند. ایده فرعی سکه های طلا نیز می تواند همین کارکرد را در داستان سریال داشته باشد. به این معنا که بُعد جدیدی به شخصیت آهنگ می بخشد. او به دنبال پول برای تامین هزینه سفر خود می گردد و قبول می کند که توسط یک پیرمرد ثروتمند شیر مادرش را بخورد. پسر پیرمرد ادعا می کند که ترانه چند سکه طلای باستانی از خانه او دزدیده است. این ایده باعث ایجاد تعلیق در داستان می شود، اما نویسندگان از همان کلیشه های اخلاقی رایج پیروی می کنند تا آن را باز کنند و مانع از مواجهه مخاطب با یک شخصیت زن آشوبگر شوند که ممکن است از اغوای زنانه به عنوان وسیله ای برای رسیدن به هدف خود استفاده کند. بدون شک آهنگ برای تبدیل شدن به شخصیتی که بستر پرداخت آن در داستان سریال فراهم شده است نیاز به ایده های فرعی قوی تری دارد که شاید در آینده باید انتظار آن را داشت.