اگرچه متاورس بیشتر شبیه به مفهومی علمی‌تخیلی به‌نظر می‌رسد، باید با این واقعیت شوکه‌کننده روبه‌رو شویم که متاورس دقیقاً به‌اندازه اینترنت واقعی است. بی‌شک، متاورس جهان تازه‌ای است و باید روندها و تغییرها و پیشرفت‌های متعددی را پشت‌سر بگذارد تا مانند اینترنت به مفهومی عادی و روزمره تبدیل شود. ازاینرو، برای شناخت این جهان و گام‌هایی که در مسیر پذیرش گسترده‌تر باید بردارد، درک فناوری‌های مهم متاورس اهمیت دارد.
با گذشت زمان و تغییرات سریع زندگی انسان‌ها، روش‌های مختلفی برای سرگرمی، خرید، تماشای فیلم یا معاشرت با دوستان پدید می‌آیند. فناوری‌هایی همچون متاورس به ما کمک می‌کنند تا به‌جای طی‌کردن مسافت‌های طولانی، در زمان دلخواه بتوانیم با دوستان و عزیزانمان وقت بگذرانیم. درواقع، متاورس علاوه‌بر سرگرم‌کننده‌بودن می‌تواند دو نفر را که دور از هم زندگی می‌کنند، به یکدیگر نزدیک کند.
بیشتر بخوانید: اسرار متاورس از زبان سازندگان
درحالحاضر، فناوری‌های متعددی به رشد و توسعه متاورس کمک می‌کنند. در این مطلب قصد داریم به پنج نمونه از فناوری‌های مهم در متاورس اشاره کنیم؛ فناوری‌هایی که تاکنون مؤثرترین نقش را در گسترش این دنیای مجازی ایفا کرده‌اند. این پنج فناوری عبارت‌اند از: هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، اینترنت اشیاء، بلاک چین و توان محاسباتی فراوان. برای این منظور، ابتدا هریک از این حوزه‌ها را به‌اختصار معرفی می‌کنیم. سپس به تأثیر هریک در پیشبرد متاورس اشاره خواهیم کرد.
هوش مصنوعی (AI)
هوش مصنوعی یکی از فناوری‌های مهم در متاورس است. این فناوری به‌منظور حفظ کارایی متاورس نقش‌های متعددی برعهده دارد. به‌عنوان مثال، هوش مصنوعی می‌تواند به نظارت مستمر بر سرورها برای افزایش امنیت سایبری یا ارائه پاسخ‌های هوشمندتر کمک کند. نظارت هوش مصنوعی بر سرورها می‌تواند آن‌ها را به فضایی ایمن‌تر در‌برابر حمله بازیگران مخرب تبدیل کند.
هوش مصنوعی اخیراً جایگاه مهمی در میان پیش‌گامان فضای مجازی پیدا کرده است. گزارش اخیر شرکت خدمات کسب‌وکار دیلویت (Deloitte) نشان می‌دهد که ۴۰درصد شرکت‌ها از استراتژی‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی در سطح سازمان خود استفاده می‌کنند. همچنین، مدت‌هاست که شرکت‌های مطرحی مانند سول مِشینز (Soul Machines) کار سرمایه‌گذاری روی این حوزه و توسعه آن برای دنیاهای مجازی را شروع کرده‌اند.
هنگامی‌که موتور هوش مصنوعی با داده‌های تاریخی تغذیه می‌شود، با جمع‌بندی خروجی‌های قبلی سعی می‌کند به نتایج جدیدی دست یابد. در‌عین‌حال، خروجی هوش مصنوعی هربار با ورود داده‌های جدید، بازخوردی بهتر پیدا می‌کند. با تکیه جهان‌های مجازی جدید بر هوش مصنوعی و رفع نیاز به دخالت انسانی، این فناوری می‌تواند به مقیاس‌پذیری متاورس کمک شایانی کند.
بد نیست به این موضوع نیز اشاره کنیم که پردازش سریع داده‌ها با هوش مصنوعی می‌تواند بهبود مقیاس‌پذیری را پررنگ‌تر کند. علاوه‌بر مقیاس‌پذیری گسترده، تمرکززدایی، پشتیبانی از زیرساخت‌ها، رابط کاربری تعاملی، دسترسی بهبودیافته، امنیت سایبری، ترجمه‌های هوشمندتر زبان‌های برنامه‌نویسی، نظارت بر قراردادهای هوشمند، مراقبت‌های بهداشتی و کمک به صنعت گیمینگ، تنها بخشی از کاربردهای هوش مصنوعی در فضای متاورس هستند.
بیشتر بخوانید: با دنیای بازی‌های درآمدزا آشنا شوید
هوش مصنوعی با تشخیص چهره از اسکن‌های سه‌بعدی و خوانش حسگرها و پردازش زبان انسان و حالات چهره، به تعامل انسان و کامپیوتر کمک می‌کند. واکنش‌های سریع‌تر و آواتارهای واقعی‌تر از نتایج این تعامل هستند. همچنین، هوش مصنوعی می‌تواند با تبدیل زبان‌های مختلف رایج به زبان‌های خواندنی برای ماشین و انجام تجزیه‌و‌تحلیل و رسیدن به پاسخ، جای خالی انسان‌ها را در زمینه‌های متعددی پر کند.
بازاریابی و مدیریت و آموزش برخی از حوزه‌هایی هستند که به‌کمک هوش مصنوعی دستخوش تحولات گسترده شده‌اند. در دنیای گیمینگ نیز، هوش مصنوعی می‌تواند به‌جای کاراکترهایی که قابل‌بازی نیست، نقش بازی کند و به رفتار شخصیت اصلی بازی واکنش نشان دهد. امکان ایجاد تصاویر سه‌بعدی و انیمیشن و حتی آثار هنری به‌واسطه هوش مصنوعی در متاورس امکان‌پذیر خواهد بود.
واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR)
فناوری‌های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی نیز عناصری حیاتی در متاورس هستند و مبنای واقعیت متاورسی شناخته می‌شوند. این دستاوردهای دنیای مدرن تلاش می‌کنند تجربه‌ای مجازی و تعاملی با کاربران ایجاد کنند. برای این منظور، متاورس باید واقعیت را همه‌جانبه شبیه‌سازی کند و این دقیقاً همان کاری است که فناوری‌های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی انجام می‌دهند.
عینک‌ها و هدست‌ها و دست‌کش‌های واقعیت مجازی به کاربران اجازه می‌دهند حواس بینایی و شنوایی و لامسه را در واقعیت مجازی تجربه کنند. خریدکردن، ملاقات مجازی با دوستان، حضور مجازی در محل کار یا محل تحصیل، شرکت در رویدادهای مختلف مانند نمایش مُد لباس، تماشای کنسرت و تئاتر یا بازدید از موزه و نمایشگاه، تنها تعدادی از تجربیات امکان‌پذیر ازطریق واقعیت مجازی هستند. صنعت گیمینگ، بازار دارایی‌های مجازی همچون املاک و مستغلات متاورسی، تجارت الکترونیک، آموزش و فضای اداری مجازی نیز تنها بخشی از حوزه‌هایی هستند که از فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده بهره می‌برند.
درحالحاضر، شرکت‌های بزرگ فناوری همچون مایکروسافت و متا از هدست‌های واقعیت مجازی برای ایجاد محل کار برای کارمندان دورکار خود استفاده می‌کنند و مدرسه معروف «اپتیما کلاسیکال آکادمی» (Optima Classical Academy) در ایالات متحده در حال راه‌اندازی مدرسه مجازی خود است. اگر اندکی با فضای متاورس آشنایی داشته باشید، احتمالاً نام پلتفرم‌هایی مانند «دیسنترالند» (Decentraland) و «سندباکس» (Sandbox) را شنیده‌اید؛ پلتفرم‌هایی که در حوزه‌های زمین و املاک و مستغلات و بازی‌های درآمدزای متاورسی فعالیت می‌کنند.
بیشتر بخوانید: چگونه در متاورس زمین بخریم؟
جالب است بدانید شرکت‌های پیش‌گامی همچون اچ‌تی‌سی (HTC) و اچ‌پی (HP) و سونی (Sony) به‌دنبال گسترش خط‌تولید دستگاه‌هایی همچون عینک‌ها و هدست‌های واقعیت مجازی هستند. امکان جفت‌کردن این دستگاه‌ها با گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها و کامپیوترها می‌تواند راهی آسان برای ورود کاربران به سرورهای متاورس باشد.
به‌عنوان مثال، عینک «آکیولس» (Oculus) واسطه برگزاری نمایشگاه مُد برند مشهور «بالنسیاگا» (Balenciaga) در سال ۲۰۲۰ بود. همچنین، شرکت تولید کفش «تامز» (Toms) از این عینک‌ها برای ایجاد کمپین خیریه‌ای منحصربه‌فرد استفاده کرد که در آن، افراد خیری که برای کودکان نیازمند کفش تهیه می‌کردند، می‌توانستند با شرایط زندگی این کودکان بیشتر آشنا شوند.
بیشتر بخوانید: متاورس و صنعت توریسم؛ متاورس چگونه گشت‌وگذار ما را تغییر می‌دهد؟
ناگفته نماند واقعیت افزوده موضوعات، اشیاء، رنگ‌ها، شخصیت‌ها و اتفاقات مجازی را نیز به دنیای حقیقی می‌افزاید. برای نمونه، به‌کمک واقعیت افزوده می‌توانید بدون نیاز به حضور در فروشگاه‌های لباس و فقط با چند کلیک لباس‌های مختلفی امتحان کنید یا بدون نیاز به خرید اثاثیه، در دکوراسیون منزل خود تغییر ایجاد کنید تا پیش از خرید وسایل منزل بهتر تصمیم‌گیری کنید.
کاربران فقط با داشتن یک تلفن هوشمند می‌توانند از فناوری‌های مهم در متاورس استفاده کنند. هم‌اکنون نیز، فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده به‌خوبی جای خود را در بازار فناوری گشوده‌اند. به‌‌گزارش استَتیستا (Statista)، بازار بین‌المللی واقعیت مجازی و واقعیت افزوده تا سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۳۰۰میلیارد دلار برآورد می‌شود و آینده شرکت‌های فعال در این حوزه بسیار روشن به‌نظر می‌رسد.
همچنین، برند معروفی مانند وسایل منزل ایکیا (IKEA) با راه‌اندازی اپلیکیشن IKEA Place به مشتریانش اجازه می‌دهد پیش از خرید مبلمان یا میز، آن‌ها را ازطریق واقعیت افزوده به منزل خود اضافه کنند و حتی با به‌اشتراک‌گذاری تصاویر مبلمان در منزل خود، نظر دوستانشان را درباره وسیله مدنظر بپرسند. اپلیکیشن جدید BMW Individual نیز با استفاده از واقعیت افزوده به مشتریان کمک می‌کند تا نمای دلخواه خودروی خود را تصویرسازی و آن را طراحی کنند.
در متاورس، کاربران می‌توانند فعالیت‌های متعددی انجام دهند. به‌عنوان مثال، افراد می‌توانند بازی کنند، از کسب‌وکارها و کالاها و خدمات موجود استفاده کنند، با دوستانشان معاشرت کنند و لابه‌لای داستان‌ها به‌دنبال ماجراهای جذاب بگردند.
همچنین در این فضا دوربین‌های دستگاه‌های هوشمند کاربران می‌توانند ترکیبی ویژه بین اشیای مجازی و محیط‌های واقعی ایجاد کنند. درواقع، افراد ازطریق صفحه‌نمایش خود می‌توانند به ویژگی‌های واقعیت افزوده دسترسی داشته باشند. ویژگی‌های منحصربه‌فرد فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده به صنایع مختلفی از‌جمله بازی و یادگیری و سرگرمی قابلیت‌های بی‌پایانی بخشیده‌اند.
اینترنت اشیاء (IoT)
حسگرهای هوشمند اینترنت اشیاء نقش بسیار مهمی در بنای جهان متاورسی ایفا می‌کنند. این حسگرها کار جفت‌کردن دستگاه‌هایی همچون هدست‌های واقعیت مجازی، دست‌کش‌های لمسی مخصوص، بلندگوها و دستگاه‌های تشخیص صدا را برعهده دارند. به‌عبارت‌دیگر، اینترنت اشیاء پیوندی میان دنیای فیزیکی و مجازی است و به کاربران اجازه می‌دهد محیط فیزیکی زندگی خود را به داده‌های خواندنی برای کامپیوتر تبدیل کنند.
علاوه‌بر‌این، اینترنت اشیاء می‌تواند به تعاملات انجام‌شده در متاورس پاسخ‌گویی واقعی داشته باشد. هربار که کاربران با استفاده از دست‌کش‌های لمسی با شیئی مجازی ارتباط برقرار کنند، حسگرهای اینترنت اشیاء این تعامل را به داده تبدیل می‌کنند. بدین‌ترتیب، کاربران می‌توانند با این دست‌کش‌های مخصوص، اشیاء را لمس کنند. اینترنت اشیاء و هوش مصنوعی نقش‌هایی حیاتی در ایجاد چنین امکاناتی از متاورس ایفا می‌کنند.
فناوری نوین IoT به بازسازی موقعیت‌ها و سناریوهای دنیای واقعی کمک می‌کند و محتوای دیجیتال را در قالبی تعاملی و یکپارچه به محیط فیزیکی پیوند می‌دهد. این فناوری با اسکن و جمع‌آوری داده از جهان واقعی پُلی میان متاورس و اشیای فیزیکی می‌شود. بدین‌ترتیب، مثلاً می‌توانید بر دارایی‌های فیزیکی خود از راه دور نظارت کنید یا خرابی و نیاز به تعمیرات آن‌ها را پیش‌بینی کنید.
آنچه اینترنت اشیاء را ارزشمند می‌کند، اتصال اَبَرداده‌های اینترنتی به دستگاه‌ها در جهان واقعی است. همکاری داده‌های مجازی و حسگرهای واقعی به صنایع مختلف رنگ‌وبوی متاورسی می‌دهد. برخی از این صنایع عبارت‌اند از: مراقبت‌های بهداشتی، نظارت بر سیستم‌های انرژی، تولید و توزیع کالا و خدمات، بازار املاک و مستغلات، صنعت گیمینگ، حمل‌ونقل انسان و کالا، مدیریت مجموعه‌ها و سیستم‌های خریدوفروش.
بیشتر بخوانید: بلاک چین و هوش مصنوعی چگونه صنعت بهداشت و درمان را متحول می‌کنند؟
بلاک چین
متاورس اساساً برمبنای جهان اَبَرداده‌هایی شکل گرفته است که از منابع متعدد منشعب می‌شوند و برای ثبات و رشد نیازمند شبکه‌ای غیرمتمرکز هستند. این در حالی است که تمرکززدایی در عین تأمین امنیت و شفافیت تخصص بلاک چین است.
بلاک چین می‌تواند متضمن امنیت، اعتماد، تمرکززدایی، شفافیت، سرعت، مقیاس‌پذیری، دقت و تعامل‌پذیری حجم عظیمی از داده‌ها در فضای متاورس باشد. بنابراین، این فناوری به‌کمک متاورس شتافته است تا کار ذخیره، انتقال، حفاظت و همگام‌سازی داده‌ها را به‌‌طورغیرمتمرکز، اما ایمن برعهده بگیرد.
علاوه‌بر‌این، ارزهای دیجیتال و راهکارهای مالی غیرمتمرکز که بخشی جدایی‌ناپذیر از بلاک چین هستند، می‌توانند بهترین واسطه‌های مالی در جهان متاورسی باشند. شایان ذکر است قراردادهای هوشمندی که به اتوماسیون در فضای متاورس کمک می‌کنند، همگی بر بسترهای بلاک چینی شکل می‌گیرند. این قراردادها می‌توانند روابط اقتصادی و حقوقی و اجتماعی همتایان را در قالبی عادلانه و ازپیش‌برنامه‌ریزی‌شده در این جهان مجازی امکان‌پذیر کنند.
بیشتر بخوانید: اگر به متاورس علاقه دارید، تماشای این ۵ فیلم و سریال را از دست ندهید
بلاک چین به تسهیل تعامل‌پذیری و عملکرد متقابل اجزای متاورس درکنار گردش مالی آزاد و بدون محدودیت کمک می‌کند. عملکردهایی همچون احراز هویت برای جلوگیری از حمله بازیگران مخرب و هویت‌های جعلی نیز زاده فناوری بلاک چین هستند که امنیت داده‌ها خصوصاً در فضای مالی را تأمین می‌کنند. علاوه‌بر‌این، از تأثیر ارزهای دیجیتال مبتنی‌بر بلاک چین بر حوزه مالی همچون وام‌دهی، سرمایه‌گذاری و معاملات در متاورس نباید غافل شویم.
باید اشاره کنیم که هم‌اکنون نیز در فضای بازی‌های درآمدزا، کارکرد بلاک چین را در قالب دارایی‌های درون بازی و توکن‌های غیرمثلی (NFT) مشاهده می‌کنیم. توکن‌های غیرمثلی که همگی برپایه بلاک چین عرضه می‌شوند، کلیدهای منحصربه‌فردی برای دسترسی به بخش‌های خاصی از متاورس همچون املاک و زمین‌های مجازی هستند.
همچنین، از بلاک چین می‌توان به‌عنوان نوعی رجیستری و ثبت سوابق برای ایجاد، تغییر، خرید، فروش یا معدوم‌کردن دارایی‌های متاورسی استفاده کرد. کنترل و مدیریت این دارایی‌ها هنگام به‌اشتراک‌گذاری نیز از دستاوردهای کارآمد این فناوری زنجیره‌ای است. بی‌شک، دقت و شفافیت بلاک چین درزمینه رهگیری داده‌ها می‌تواند یکی از بهترین سلاح‌های متاورس درمقابل هر اتفاقی باشد که ممکن است این محیط مجازی را برای کاربران آسیب‌زا یا ناامن کند.
توان پردازشی فراوان
یکی از ملزومات متاورس انتقال سریع‌تر داده‌هاست که زیرساخت‌های فناوری آن باید برآورده شود. فناوری منحصربه‌فردی که با عنوان «محاسبات لبه» (Edge Computing) شناخته می‌شود، می‌تواند به انتقال سریع‌تر داده‌ها در کسب‌کارهای پیشرفته در سرتاسر جهان کمک کند. بد نیست بدانید که «محاسبات لبه» به الگوی محاسباتی و پردازشی گفته می‌شود که در نزدیک‌ترین مکان ممکن (به‌اصطلاح لبه یا کناره) برای متقاضی پردازش انجام می‌شود تا در زمان و هزینه پاسخ‌گویی صرفه‌جویی شود.
در این سبک محاسبات، به مراکز داده یا فضای ابری برای پردازش اطلاعات نیازی نداریم و زمان و هزینه خاصی برای جابه‌جایی مداوم داده بین سرور و کلاینت صرف نمی‌شود. به‌جای آن، در محاسبات لبه با راهکارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری ویژه‌ای روبه‌رو هستیم که سرعت و کارایی پردازش و تحلیل و انتقال اطلاعات را ارتقای چشمگیری می‌دهند.
درواقع، پردازش اطلاعات در محاسبات لبه کاملاً توزیع‌شده انجام می‌شود تا کاربر به راه‌اندازی و مدیریت زیرساخت‌های سخت‌افزاری پیچیده و پرهزینه نیازی نداشته باشد. این نوع از محاسبات می‌تواند در شیوه مدیریت و پردازش و انتقال داده‌ها در سرتاسر جهان تحول عظیمی ایجاد کند. پردازش حجم زیادی از داده‌ها در مدت‌زمانی کوتاه ارمغان محاسبات لبه برای جهان متاورسی است که به بهبود کیفیت خدمات می‌انجامد.
به‌عنوان مثال، در محیط متاورسی سه‌بعدی کاربر می‌تواند در پاسخ به مشاهده شیئی، دست خود را بالا ببرد. در‌این‌میان، محاسبات لبه به پلتفرم متاورسی اجازه می‌دهد تا بلافاصله ژست بلندکردن دست را درک و داده‌ها را در کمترین زمان ممکن پردازش کند و عکس‌العملی مانند بلندکردن جسم را نشان دهد. به‌لطف محاسبات لبه، این تعامل در کمتر از یک میلی ثانیه انجام و باعث می‌شود متاورس بیش از همیشه پاسخ‌گو و واقعی به‌نظر برسد.
محاسبات لبه با حذف فرایندهای غیرضروری، افزایش سرعت پردازش و مقیاس‌پذیری، بهبود مدیریت داده‌ها، کاهش استفاده از پهنای باند شبکه و کاهش حجم کلی ترافیک شبکه باعث ایجاد بستری مطمئن و کارآمد و مؤثر در متاورس می‌شود. همچنین، نباید فراموش کنیم که نیازنداشتن به ذخیره مرکزی می‌تواند امنیت و حریم خصوصی دلخواه کاربران متاورس را تا حد زیادی محقق کند.
کارایی بی‌بدیل و نامحدود محاسبات توزیع‌شده لبه باعث شده است تا شرکت‌های پیش‌گام در فضای متاورس همچون کروکت کورپوریشن (Croquet Corporation)، مایکروسافت، متا، انویدیا (NVIDIA) و اچ‌تی‌سی وایو (HTC VIVE) به توسعه و گسترش زیرساخت‌های فناوری لازم برای محاسبات لبه روی بیاورند.
جمع‌بندی
ازآن‌جاکه متاورس خود مفهومی مبتنی‌بر فناوری‌های متعدد است، شناخت ستون‌های اصلی این دنیای مجازی ضروری به‌نظر می‌رسد. ازاینرو، در این مطلب خلاصه‌ای از فناوری‌های مهم در متاورس همچون هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، اینترنت اشیاء، بلاک چین و محاسبات لبه را بررسی کردیم. این فناوری‌ها نقش‌های مؤثری در متاورس ایفا می‌کنند و هریک بُعد جدیدی به این جهان بخشیده‌اند.
فناوری‌هایی که برشمردیم امکانات بی‌شماری به جهان‌های متاورسی افزوده‌اند، تا حدی که بسیاری از کاربران به فکر خریدوفروش دارایی‌ها یا راه‌اندازی کسب‌وکارهای مجازی در این فضا هستند. تاکنون، برندهای مطرح زیادی مکان‌های مشهور متاورس را خریده یا اجاره کرده‌اند تا خدمات و کالاهای خود را تبلیغ و عرضه کنند.
نکته دیگر اینکه متاورس مجموعه‌ای به‌هم‌پیوسته از فناوری‌های مختلف است؛ بنابراین، هریک از این نوآوری‌ها بر رشد دیگری نیز تأثیر می‌گذارد. به‌عنوان مثال، همان‌طور‌که از نقش مهم واقعیت مجازی و واقعیت افزوده بر گسترش متاورس صحبت می‌کنیم، نباید فرصت‌های کاری زیادی که به‌واسطه بلاک چین و اینترنت اشیاء پیش پای توسعه‌دهندگان این فناوری‌ها گذاشته شده، از یاد ببریم. در‌مجموع، باید منتظر باشیم که به‌زودی هریک از فناوری‌های مهم در متاورس با تأثیر مستقیم بر نحوه استفاده ما از گوشی‌های هوشمند، رابطه‌مان را با واقعیت و دنیاهای موازی مجازی تغییر دهد.