اروپا و شناسایی دولت فلسطین ؛ فشار برای پایان اشغال

 

عصرایران ؛ رضا غبیشاوی – چند کشور اروپای غربی به تازگی اعلام کردند در چند روز آینده دولت مستقل فلسطین را به رسمیت می شناسند. این کشورها شامل اسلوونی، مالت، نروژ، ایرلند و اسپانیا هستند. 

نخست وزیر نروژ “یوناس گهر استوره” روز چهارشنبه گفت اسلو کشور مستقل فلسطین را به رسمیت می شناسد و امیدوار است این اقدام به صلح با اسرائیل کمک کند.

استوره در نشست خبری گفت: “در میانه جنگ غزه و با وجود ده‌ها هزار کشته و زخمی، ما باید تنها چیزی را که می‌تواند خانه امنی برای اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها فراهم کند، حفظ کنیم، یعنی وجود دو کشور که می‌توانند در صلح با یکدیگر زندگی کنند”.

نروژ و شهر اوسلو سالها قبل (سال 1993 ) میزبان مذاکرات صلح میان اسرائیل و فلسطین بود که به امضای توافق اوسلو منجر شد. این توافق باعث شکل گیری تشکیلات خودگردان فلسطین و استقرار آن در شهر رام الله در کرانه باختری شد. حکومت نیمه مستقل که کنترل کرانه باختری و غزه را در دست گرفت. اجرای این توافق البته از سوی اسرائیل ادامه نیافت و ناکام ماند اما وضعیت کنونی اسرائیل و فلسطین، ناشی از بنیان هایی است که در توافق اوسلو گذاشته شد.

دفتر نخست وزیری فلسطین در شهر رام الله – کرانه باختری

نخست وزیر اسپانیا هم در سخنانی در پارلمان این کشور گفت کشور فلسطین را در روز 28 می (سه شنبه آینده) به رسمیت می شناسیم. پدرو سانچز، نخست وزیر اسپانیا روز چهارشنبه گفت که دولتش در روز سه شنبه آینده، 28 می، کشور مستقل فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت. این سخنانش با تشویق ممتد روب رو شد.

سخنان مشابهی از سوی دیگر کشورهای اروپایی مطرح شده که قصد دارند در چند روز آینده، دولت و کشور مستقل فلسطین را به رسمیت بشناسند.
 اسپانیا در کنار ایرلند، بیشترین حمایت را از فلسطین و بیشترین مخالفت را با سیاست های اسرائیل دارند. قبل از این 143 کشور از میان 193 کشور عضو سازمان ملل متحد، فلسطین را به عنوان دولت و کشور مستقل به رسمیت شناخته بودند.

برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا مثل سوئد از حدود یک دهه قبل، کشور و دولت فلسطین را به رسمیت شناخته بودند. برخی کشورها مثل فرانسه هم گرچه در شورای امنیت سازمان ملل متحد، از به رسمیت شناختن دولت و کشور مستقل فلسطین حمایت کردند اما خود هم اکنون قصد ندارند به اقدام دست بزنند.

یکی از دلایل مطرح شده از سوی کشورهای اروپایی برای به رسمیت شناختن دولت مستقل فلسطین  این است که اولا به دنبال اجرای راه حل دو کشوری هستند. ثانیا معتقدند دولت اسرائیل به رهبری نتانیاهو نه تنها از این راه حل حمایت نمی کند بلکه به راه های مختلف به دنبال نابود کردن این راه حل است و خود نیز هیچ راه حل شفافی برای مسئله فلسطین ندارد.

علاوه بر این، حمله 7 اکتبر / 15 مهر حماس به جنوب اسرائیل (با حدود 1200 کشته و 250 اسیر) و بعد از آن حمله ارتش اسرائیل به حماس و غزه با بیش از 35 هزار کشته و صدها هزار زخمی نشان داد مسئله فلسطین – اسرائیل، بدون یک راه حل دائمی، همه جانبه و قابل حیات، برای همیشه به عنوان یک چشمه درگیری و نزاع خشونت بار در خاورمیانه باقی می ماند و امنیت کل جهان را تحت تاثیر قرار می دهد.

برخی تحلیلگران می گویند اساس این نزاع بر پایه وجود اشغالگری اسرائیل در خاک فلسطین است. در صورت برپایی دولت و کشور مستقل فلسطین با مرزهای مشخص و بازگشت ارتش اسرائیل به مرزهای خود، دلیلی برای ادامه نزاع و درگیری باقی نمی ماند. همانطور که در جزیره ایرلند، الجزایر و هندوستان این اتفاق رخ داد.

 به رسمیت شناختن کشور و دولت مستقل فلسطین

به رسمیت شناختن کشور و دولت فلسطین به این معنی است که اولا وجود دولت مستقل و در نتیجه کشور مستقل فلسطین را تایید می کنند. دولت فلسطین (تشکیلات خودگردان) به ریاست محمود عباس از نظر این کشورها به عنوان دولت مستقل به رسمیت شناخته می شود. ثانیا کرانه باختری، غزه و بخش شرقی شهر قدس (اورشلیم / بیت المقدس) به عنوان خاک فلسطین و قدس شرقی هم به عنوان پایتخت دولت فلسطین به رسمیت شناخته می شوند. این موضوع، به دولت فلسطین برای پیگیری رفع اشغال سرزمین خود توسط ارتش اسرائیل کمک می کند و فشارها بر اسرائیل برای پایان دادن به اشغال خاک اسرائیل را افزایش می دهد. همچنین مانع سیاسی / دیپلماتیک در برابر حاکمیت کامل اسرائیل بر سراسر شهر قدس / اورشلیم و الحاق دو منطقه کرانه باختری و غزه به خاک رسمی اسرائیل می شود.

مهمترین تاثیر این اتفاق، افشار فشار بر اسرائیل برای پایان دادند به اشغال خاک فلسطین و بازگشت به مرزهای 1967 و تقویت موضع فلسطین برای بیرون راندن ارتش اسرائیل و خاتمه اشغال خاک خود است.

این رخداد یک اتفاق مثبت به سود فلسطین و علیه اسرائیل است. هزینه اشغال خاک فلسطین توسط اسرائیل را افزایش می دهد. با این همه، این اقدامات، سیاسی و دیپلماتیک هستند و به طور مستقیم و سریع، منجر به تغییراتی در واقعیت موجود نمی شوند.

 وضعیت فعلی

یکی از مشکلات موجود در مسئله اسرائیل – فلسطین است این است که دو طرف، هم وزن / هم جایگاه نیستند. اسرائیل به عنوان یک کشور و دولت مستقل عضو سازمان ملل است اما فلسطین عضو کامل سازمان ملل نیست و همه اعضای ثابت شورای امنیت (امریکا، انگلیس و فرانسه)، فلسطین را به رسمیت نمی شناسند.
اسرائیل، فلسطین را به عنوان یک دولت و کشور مستقل به رسمیت نمی شناسد اما فلسطین (تشکیلات خودگردان) ، اسرائیل را به عنوان یک کشور به رسمیت می شناسد.

 

برای درک بهتر این موضوع، فرض کنید فردی که دارای شناسنامه است زمین کسی را اشغال کرده که او شناسنامه ندارد. وجود دارد اما شناسنامه ندارد. در این صورت، فرد اول، خاک کسی را اشغال کرده که شناسنامه و شهروندی ندارد. در نتیجه برابری و تساوی میان دو طرف وجود ندارد و این موضوع، به طرف اولی دست برتر و بالاتر را از نظر حقوقی می دهد.

همچنین اسرائیل از نگاه اسرائیل، خاک یک کشور دیگر (فلسطین) را اشغال نکرده است چون موجودیت چنین کشوری را به رسمیت نمی شناسد و این موضوع به اسرائیل در اشغال خاک فلسطین کمک می کند و منجر به تضعیف طرف فلسطینی شده است.

در  حال حاضر  ارتش اسرائیل در کرانه باختری و غزه حضور دارد. بخش شرقی شهر قدس / اورشلیم را نیز بخشی از خاک رسمی خود و پایتختش می داند. این در حالی است که این سه منطقه از نگاه سازمان ملل، امریکا و اروپا، مناطق فلسطینی نشین در اشغال اسرائیل است.

اسرائیل به عنوان یک کشور/دولت، عضو سازمان ملل متحد است اما همچنان 28 کشور عضو سازمان ملل متحد، آن را به رسمیت نمی شناسند. در حال حاضر از 193 کشور عضو سازمان ملل متحد، 165 کشور، اسرائیل را به عنوان یک دولت/کشور به رسمیت می شناسند. هیچ کشور عضوی در سازمان ملل متحد وجود ندارد که این تعداد کشور آن را به رسمیت نشناسند.

درباره فلسطین نیز، از 193 کشور عضو سازمان ملل متحد، 138 کشور (75 درصد)،‌ دولت مستقل فلسطین را به رسمیت می شناسند. در میان 5 عضو دائم شورای امنیت ، امریکا، فرانسه و انگلیس، دولت فلسطین را به رسمیت نمی شناسند اما روسیه و چین به رسمیت می شناسند. اکثریت کشورهای اروپایی و کشورهای استرالیا، کره جنوبی و ژاپن نیز این گونه هستند و فلسطین را به عنوان یک دولت/ کشور به رسمیت نمی شناسند.

البته فلسطین هم اکنون در سازمان ملل متحد، به عنوان یک عضو ناظر (کشوری که عضو کامل نیست و حق رای ندارد) عضو است. عضویت ناظر فلسطین در سازمان ملل متحد در سال 2012 با رای اکثریت مجمع عمومی تصویب شد.

شادی هیات فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بعد از رای مثبت اکثریت اعضای مجمع به عضویت ناظر فلسطین در سازمان ملل متحد – سال 2012

عضویت کامل و با حق رای فلسطین در سازمان ملل متحد، نیازمند موافقت شورای امنیت است. در شورای امنیت نیز 5 عضو دائم به این موضوع باید رای موافق یا خنثی بدهند و از ارائه رای منفی (وتو) خودداری کنند. تاکنون امریکا دو مرتبه با مخالفت و رای وتو مانع از تایید عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل متحد شده است.
عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل متحد به معنی به رسمیت شناختن استقلال و برپایی کشور مستقل فلسطین از نگاه سازمان ملل متحد است و زمینه را برای تایید این موضوع از سوی کشورهای بیشتری فراهم می کند گرچه فلسطینی ها نیازمند به رسمیت شناختن کشور و دولت خود از سوی اسرائیلی ها هستند.

هم اکنون تشکیلات خودگردان فلسطین ، برپایه توافق اوسلو، استقلال و موجودیت دولت اسرائیل در مرزهای 1967 به رسمیت می شناسد اما اسرائیل، موجودیت و استقلال دولت و کشور فلسطین را به رسمیت نمی شناسد. اسرائیل همچنین تنها سازمان آزادیبخش فلسطین (PLO) را به عنوان تنها نماینده فلسطینی ها و همچنین تشکیلات خودگردان فلسطین (به عربی: السلطه الفلسطینیه) را به عنوان سازمان اداره کننده کرانه باختری و غزه به رسمیت می شناسد  اما  “دولت استیت فلسطین” را مورد شناسایی وتایید قرار نداده است.

 راه حل دو دولتی برای حل مسئله اسرائیل  – فلسطین

برای مسئله فلسطین – اسرائیل، چند راه حل مطرح است: اول: راه حل دو کشوری / دو دولتی (اسرائیل و فلسطین در کنار هم).
هم اکنون این راه حل، بیشترین حمایت را در سطح جهان دارد.

براساس این راه حل دو کشور مستقل فلسطین و اسرائیل برپا می شوند. کشور مستقل اسرائیل و عضو کامل سازمان ملل متحد، هم اکنون وجود دارد و تنها نیاز است کشور مستقل فلسطین، برپا شود. یعنی سازمان ملل متحد، امریکا و اروپا و از همه مهمتر اسرائیل نیز باید آن را به رسمیت بشناسند.

همه کشورهای جهان از جمله امریکا، اعضای اتحادیه اروپا و کشورهای عربی و اسلامی به استثنای ایران، موافق این راه حل هستند. تنها ایران و اسرائیل این راه حل را قبول ندارند. براساس راه حل دو کشوری، اسرائیل و فلسطین دو کشوربه صورت مستقل در سرزمین تاریخی فلسطین باید وجود داشته باشند. مرزهای اسرائیل و فلسطین هم مرزهای تا قبل از جنگ 1967 خواهد بود. یعنی کشور مستقل فلسطین در مرزهای کرانه باختری، غزه و بخش شرقی شهر قدس (اورشلیم/ بیت المقدس) شکل بگیرد.

 

نقشه : منطقه زرد رنگ مرزهای 1967 را تعیین می کند. این منطقه به علاوه منطقه سبز رنگ (جولان) هم اکنون از سوی اسرائیل به عنوان مناطق رسمی خاک اسرائیل شناخته می شوند و توسط وزارت کشور اسرائیل اداره می شوند. جولان منطقه متعلق به سوریه و تحت اشغال اسرائیل است. اسرائیل جولان را بخشی از خاک رسمی خود اعلام کرده است. مناطق قرمز کرانه باختری و غزه توسط وزارت دفاع و ارتش اسرائیل کنترل می شوند گرچه اداره غیرنظامی کرانه باختری هم اکنون در دست تشکیلات خودگردان فلسطین است. در غزه هم اکنون جنگ و ارتش اسرائیل در آن مستقر است. تا قبل از این ، اداره نظامی و غیرنظامی غزه در دست دولت حماس بود.منظور از خاک رسمی اسرائیل، بخش هایی است که از نظر سازمان ملل، اشغالی نیست.

 

براساس این راه حل، دو کشور اسرائیل و فلسطین هر یک در مرزهای خود مستقر می شوند و یکدیگر را به رسمیت می شناسند (اسرائیل فلسطین را به رسمیت نمی شناسند اما فلسطین، اسرائیل را به رسمیت می شناسد) اسرائیل از خاک فلسطین عقب نشینی می کند و به درگیری و نزاع و اشغال پایان می دهند.

دولت فلسطین (تشکیلات خودگردان) به ریاست محمود عباس هم از این راه حل حمایت می کند. حماس هم به تازگی اعلام کرد در صورتی که دولت مستقل فلسطین در مرزهای 67 تشکیل شود و ارتش اسرائیل به مرزهای 67 فلسطین عقب نشینی کند حماس نیز شاخه نظامی خود را منحل می کند و نیروهای نظامی اش به ارتش فلسطین آینده خواهان پیوست.

تایید راه حل دو کشوری از سوی کشورهایی که هم اکنون فلسطین یا اسرائیل را به رسمیت نمی شناسند به معنی اعلام آمادگی برای به رسمیت شناختن فلسطین و اسرائیل در آینده است.

به اعتقاد مدافعان، این راه حل می تواند به اشغال خاک فلسطین از سوی اسرائیل ( بیش از 80 سال اشغالگری) و اختلاف طولانی در خاورمیانه پایان دهد. می تواند راه حلی برای مسئله آوارگان فلسطینی خارج از فلسطین باشد. هم اکنون بیش از 7 میلیون فلسطینی درکشورهای مختلف به صورت آواره و پناهجو و غیردائم زندگی می کنند. این افراد می توانند به کرانه باختری و غزه بازگردند و در این مناطق ساکن شوند. از نظر موافقان، این طرح می تواند به چرخه خشونت و درگیری و جنگ میان دو طرف اسرائیل و فلسطین پایان دهد.

البته دولت فعلی اسرائیل به ریاست نتانیاهو مانع از تشکیل دولت مستقل فلسطین می شود و مخالف طرح دو کشوری است زیرا برنامه اسرائیل، تصرف سرزمین های باقی مانده فلسطین (کرانه باختری و غزه) و همزمان اخراج و مهاجرت دادن مردم فلسطینی ساکن آن یا حل کردن و حذف کردن آنهاست.

دوم: راه حل تک کشوری به معنی وجود فقط اسرائیل در سراسر سرزمین فلسطین تاریخی است. یعنی اسرائیل علاوه بر خاک رسمی فعلی خود، کرانه باختری و غزه را نیز جزئی از خاک خود اعلام کند. در این راه حل اسرائیل همه خاک فلسطین تاریخی را خاک خود اعلام خواهد کرد.

این راه هم خود دو بخش دارد. الحاق سرزمین های فلسطینی کرانه باختری و غزه به خاک اسرائیل همراه با مردم فلسطینی ساکن آنها و بخش دوم: بدون ساکنان فلسطینی این دو منطقه. 

برخی چهره های فلسطینی از راه اول حمایت می کنند. اما این راه حل جمعیت یهودیان اسرائیلی و فلسطینی های ساکن در این کشور واحد را برابر می کند و این موضوع به ضرر هویت یهودی اسرائیل است.

 چهره های افراطی اسرائیل اما از راه دوم حمایت می کنند. در همین چارچوب خواهان کوچ دادن اجباری مردم فلسطینی ساکن غزه به مصر و مردم فلسطینی ساکن کرانه باختری به اردن هستند. یا اینکه به دنبال افزایش شهرک سازی اسرائیل در مناطق فلسطینی نشین و اخراج فلسطینی ها با هدف حل کردن و محو کردن فلسطینی ها و تغییر هویت مناطق فلسطینی به مناطق یهودی (تهوید) هستند.

سوم: راه حل تک کشوری به معنی وجود فقط فلسطین. این راه حل از سوی گروه جهاد اسلامی فلسطین و دولت ایران مورد تقاضا و حمایت است. براساس این راه حل، دولت اسرائیل، باید از بین برود یا منحل و حذف شود و دولت فلسطین در سراسر خاک تاریخی فلسطین تشکیل شود. ایران خواهان اجرای این راه حل است تا در مرحله بعدی، همه ساکنان بومی، اولیه و اصلی فلسطین ( و نه مهاجران و افراد غیربومی) در همه پرسی، شکل آینده دولت و کشور را تعیین کنند.

ایران مخالف طرح دو کشوری است زیرا اساساً مخالف قبول موجودیت کشور و دولت اسرائیل در حال و آینده است.
با این حال ایران به هنگام رای گیری درباره طرح های حمایت از راه حل دو کشوری، در کنار کشورهای اروپایی وغربی ، عربی و اسلامی قرار می گیرد چرا که تنها مخالف این طرح در رای گیری ها اسرائیل و امریکاست.

 اسرائیل

بی اعتنایی به تصمیم گیری ها و فشارهای جهانی، یکی از ویژگی های اسرائیل به ویژه احزاب دست راستی و چهره های افراطی ملی گرا و مذهبی یهودی در اسرائیل است.  مقامات اسرائیل بارها این موضوع را علنی و شفاف گفته اند. تاکنون دولت اسرائیل، دولت و کشور مستقل فلسطین را به رسمیت نشناخته است و حضور خود را در کرانه باختری و غزه، اشغال نمی داند گرچه رسما این دو منطقه را نیز بخشی از خاک خود نمی داند. برخلاف روسیه که با اشغال شرق اوکراین، این مناطق را بخشی از خاک خود می داند و به همه ساکنان اوکراینی این مناطق، شهروندی روسیه را داده است اما اسرائیل حاضر به دادن شهروندی اسرائیلی به ساکنان فلسطینی نیست.

 

مناطق تحت کنترل اسرائیل (سفید) و فلسطین (سبز) در بیش از 80 سال اخیر

 اگر اسرائیل، دولت و کشور مستقل فلسطین را به رسمیت بشناسد در این صورت حضور نظامی اسرائیل در خاک فلسطین از نظر قوانین اسرائیل نیز، به صورت خودکار به عنوان اشغال مطرح می شود.

با این حال تا زمانی که اسرائیل، ارتش و نیروهای نظامی خود را از سرزمین فلسطین 1967 یعنی کرانه باختری، غزه و بخش شرقی شهر قدس خارج نکند و عقب نشینی نکند امکان تاسیس عملی و واقعی کشور و دولت مستقل فلسطین فراهم نمی شود چرا که کنترل امنیتی – نظامی در این سه منطقه در دست ارتش اسرائیل است.