ایران و افغانستان دو کشور همسایه هستند که علیرغم برخی تفاوت‌ها، اکثر مرزها و شباهت‌های مختلف را با هم دارند و عمیق‌تر شدن روابط خود را تجربه می‌کنند. تحرکات هیئت های مختلف و ده ها توافق در زمینه های همکاری اعم از سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی گواه رعایت حسن همجواری و گسترش روابط است.
این دو کشور در عرصه تجاری و اقتصادی فصل جدیدی از همکاری ها را آغاز کرده اند و روابط اقتصادی همیشه سیال تهران و کابل در دو سال اخیر شتاب بیشتری گرفته است. پیش بینی می شود با توجه به تردد هیات های اقتصادی و دیدارهای متعدد دوجانبه مقامات تجاری و اقتصادی دو کشور دوست و همسایه، نرخ ارز یک میلیارد دلاری با افزایش ده برابری مواجه شود.
البته این حسن همجواری و اعتماد حاصل سالها مهمان نوازی و حمایت ایران از مردم و دولتمردان افغانستان در مقاطع مختلف است. در این زمینه حضور حداقل پنج میلیون تبعه افغانستان در ایران و همچنین کمک های تهران به زلزله زدگان هرات قابل تحلیل است.
آغوش باز ایران برای پناهندگان و قربانیان جنگ افغانستان
دو دهه اشغال افغانستان توسط آمریکا و ناتو فرصتی بود برای تشخیص دوست از دشمن. ایران در دوران سیاه اشغال، همواره در کنار مردم این کشور دوست و همسایه بود و میزبان حدود پنج میلیون تبعه افغانستان بود. حتی در زمان حکومت طالبان، جلساتی با هدف خروج افغانستان از بحران در تهران برگزار می شد. پاکستان نیز با پذیرش حدود سه میلیون شهروند افغانستان در رتبه دوم قرار دارد.
ایران با وجود مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌های غرب که غرب آن را عامل اصلی شرایط کنونی در آن کشور دانسته است، اکنون میزبان پنج میلیون تبعه افغانستان است و بر اساس گزارش اخیر گاردین، اتحادیه اروپا اعلام کرده است. با پناهندگان افغان بی تفاوت رفتار کرد.
چندی پیش، روزنامه گاردین در گزارشی که به عدم پذیرش پناهجویان افغان از سوی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به ویژه پس از حکومت طالبان اشاره داشت، انکار مسئولیت کشورهای اروپایی را افشا کرد و آنها را به عدم پذیرش پناهجویان افغان متهم کرد. شهروندان این کشور، زیرا به گفته این روزنامه، تنها 271 پناهجوی افغان در سال 2022 در اتحادیه اروپا اسکان داده شده اند که 0.1 درصد از 270000 نفر نیازمند رسیدگی است.
بر اساس این گزارش، کمیته بین المللی نجات رهبران اتحادیه اروپا را به بی تفاوتی بی سابقه نسبت به پناهجویان افغان متهم کرده است. این کمیته در گزارشی بسیار انتقادی و تند دریافت که کشورهای عضو اتحادیه اروپا بارها به تعهدات قانونی خود در پذیرش پناهجویان عمل نکرده اند و به بسیاری از افغان هایی که به مرزهای اتحادیه اروپا رسیده اند آسیب مضاعف وارد کرده اند.
به گفته این سازمان، در چارچوب طرح ادعایی آلمان برای اسکان مجدد 1000 افغان در ماه در سال 2021، حتی یک پناهجو وارد کشور نشده است و ایتالیا تنها نیمی از پناهجویان وعده داده شده را پذیرفته است. بین سال‌های 2021 تا 2022، تقریباً 41500 افغان آسیب‌پذیر در اتحادیه اروپا پذیرفته شدند که بسیاری از آنها پس از شروع کودتا از طریق خروج اضطراری در آگوست 2021 فرار کردند.
برخی از کشورهای دیگر از زمان سقوط کابل و تصرف آن توسط طالبان، اتباع افغانستان را نپذیرفته اند. بسیاری از آنها در شرایط بسیار بد و در اردوگاه های زندان مانند در جزایر یونان نگهداری می شوند و از ورود آنها به جوامع محلی جلوگیری می کند و سلامت روان آنها را از بین می برد.
به گفته این موسسه خیریه، 90 درصد افغان های حاضر در کمپ های لیسبون و آتن علائم اضطراب و 86 درصد علائم افسردگی دارند. این تصویری از وضعیت پناهجویان افغانی است که از کمک ها و وعده های غرب خوشحال هستند اما اکنون در شرایط سخت و ناامید کننده ای قرار گرفته اند.
زلزله مرگبار افغانستان و تکرار آزمون حسن همجواری
اواسط مهرماه و همزمان با وقوع زلزله، بار دیگر روابط خوب ایران با افغانستان و دلسوزی برای مردم این کشور نمایان شد. روز شنبه (15 مهر زمین لرزه ای به بزرگی 6.3 ریشتر در مقیاس موج داخلی زمین (ریشتر) در 40 کیلومتری غرب شهر هرات افغانستان رخ داد که در روزهای بعد بارها تکرار شد. این بدترین زمین لرزه در افغانستان از سال 1998 تاکنون بود که هزاران نفر را کشت.
این در حالی است که ایران به کمک همسایه شرقی خود شتافت و تاکنون پنج محموله برای زلزله زدگان ارسال شده است که پنجمین محموله در هفته اول را به خود اختصاص داده است. آبان ماه از مرز «دوغارون» در شرق خراسان رضوی اعزام شد.
گفته می شود این اقلام اهدایی در قالب سه گاری شامل انواع مواد غذایی، روغن، برنج، کنسرو، پتو، مواد شوینده، لوازم بهداشتی و فرش به وزن 70 تن و بیش از 50 میلیارد ریال است. پیش از این در چهار مرحله گذشته بیش از 730 تن کالای اهدایی از کشورمان با 28 دستگاه کامیون برای جمعیت زلزله زده افغانستان ارسال شده بود.
از سوی دیگر بارها شاهد تشکر و قدردانی مقامات این کشور بوده ایم و چندی پیش نیز وزارت امور خارجه دولت انتقالی افغانستان در نامه ای رسمی به سفارت ایران در کابل از سخاوتمندانه ایران تشکر کرد. و کمک به موقع به مناطق زلزله زده هرات و این نشان از ایمان جمهوری اسلامی بود. ایران ارزش های اسلامی و انسانی را به رسمیت شناخت.
موارد یاد شده که مشمول اصل حسن نیت می باشد را می توان نشانه ای از توسعه و گسترش روابط ایران و افغانستان دانست که روز به روز بر عمق و گستره آن افزوده می شود و با افزایش همکاری ها بر معما افزوده می شود. دوستی دو کشور حل می شود. .
311311