چرا کشوری مانند مصر سریال «حشاشین» را ساخت؟
نشست نقد و بررسی مجموعه حوشسین با حضور حجت الاسلام مهدی فرمانیان، استاد تمام دانشگاه مذاهب و مذاهب اسلامی، حجت الاسلام سیدعلی بطحایی، مدیرکل پژوهش دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد. یک فرقه‌گرا و محقق جنبش‌های اسلامی و مهدی علمی دانشور، استادیار ادیان دانشکده ادیان و مذاهب شرق.
به گزارش تسنیم، بطحایی بحث خود را با موضوع جریان های فکری مصر آغاز کرد و گفت: سریال «حشاشین» شامل نسل جدید شده است. نسل جدید با وجود موانع این سریال را دید.
نظر کلی من در مورد سریال همان ضرب المثل معروفی است که می گوید: «بعضی ها می گویند ایراد می گیرند، اما صراحتاً می گویند این سریال است. فرمانیان و دانشور و اینکه بگویم راست است با من است. راج گفت یعنی برنامه و هدف دارد و کارش در مسیر است. این مجموعه با موضوع گرایش های فکری ارائه شد. ما نباید این سریال را یک سریال تاریخی بدانیم، بلکه این فیلم یک نبرد فعلی است که فضای آینده جهان اسلام را رقم می زند.
در این رویداد نبرد جریان های فکری رخ می دهد. معنی آن چیست؟ جریان جهان اسلام حوزه مغفول مانده ای است. آینده پژوهی او بیشتر مورد غفلت قرار می گیرد و آنچه بیش از همه مورد غفلت قرار می گیرد مبارزه بین جریان هایی است که صحنه آینده جهان اسلام را رقم خواهد زد. همین امر در مورد مصر، تونس، مراکش و ترکیه نیز صدق می کند. تلاقی جریان ها صحنه آینده جهان اسلام را می سنجد.
وی افزود: اسلام سنتی با جریانات در تضاد نیست و فضای امنی برای خود دارد و روشنفکران هیچ نهاد عمومی ندارند و نمی توانند حضور اجتماعی داشته باشند. اما سه جریان اسلام سلفی با قرائت جامع خود و نیز اسلام سیاسی و اسلام سکولار صحنه آینده جهان اسلام را تشکیل می دهند که باید در حوزه آینده پژوهی به آنها توجه کنیم تا دچار مشکل نشویم.
سریال هشاشین مربوط به نظریان شام است
بطحایی گفت: باید به یک نکته توجه کرد. اگر دقت نکنیم بقیه تحلیل ها فایده ای نخواهد داشت. چون عده ای می گفتند این سریال برای حمله به ولایت فقیه یا مهدویت بوده است اما نکته اصلی این سریال این است که چرا مصر این دغدغه را داشته است؟ چون نظریان ربطی به مصر ندارد.
نزار پس از عزل توسط خلیفه نهم، مدت کوتاهی به اسکندریه مصر رفت و مدتی در آنجا ماند. برای اینکه نشان دهد من حکومت می کنم، سکه ای ضرب می کند که ظاهراً در موزه آقاخان تورنتو نگهداری می شود. مدت کوتاهی حکومت می کند، سپس لشکری می آید و او را می کشد.
بنابراین این سریال نه مصر، بلکه به لوانته یا نظریان شام اشاره دارد و بیشتر به ایران اشاره دارد. مصر به دلیل مصرف داخلی و مخالفت با اسلام سیاسی و نیز تمایل جهان اسلام به این سریال توجه کرد. بعید نیست در آینده به جریانات و فرقه های دیگر بپیوندند و با اسلام هراسی مواجه شویم. پنج بخش اول درباره اسلام سیاسی است.
مصر رهبر جریان فکری جهان اسلام است
وی با طرح این سوال که در مصر چه گذشت، گفت: باید امواج تاریخی مصر را مرور کنیم و سپس ببینیم اسلام سنتی و سایر جریان های فکری چگونه به این امواج پاسخ دادند.
226 سال پیش در سال 1213 یا 1798 قمری که ناپلئون حمله کرد و می گویند توپ های ناپلئون مسلمانان را بیدار کرد، نزدیک به شش موج در مصر جاری شد. مصر با دیگر کشورهای عربی متفاوت است. کشورهای عربی پول دارند، اما مصر پول ندارد.
بهتایی ادامه داد: کتابی با عنوان «مصر از زاویه ای دیگر» توسط خانم جمیله کدیور منتشر شد. گزارش سفر 300 صفحه ای به بررسی جریان های فکری این دوران می پردازد. مصر مهم است. مهم است که مصر را بشناسید.
این کشور رهبر جریان فکری جهان اسلام است. از ۲۲۶ سال پیش تا امروز، اولین حرکتی که تا امروز ادامه دارد، محمدعلی پاشا و طهطاوی بود. کتابی نوشته شد به نام تخلص الابریز فی تخلص باریز. گفته شد، تصفیه آب را برای نشان دادن چهره درخشان پاریس بیاورید.
این کتاب به تفصیل واکنش های اولیه اسلام به مدرنیته و حمله ناپلئون و نیز دلایل عقب ماندگی اسلام را مورد تحلیل قرار داده است. این اولین نسلی است که با سخت افزار غربی در تماس است و به همین دلیل غرب از بسیاری جهات از ما جلوتر است. این جریان با شکست مواجه می شود.
این پژوهشگر فرقه گفت: نسل دوم را افرادی چون سید جمال تعریف کننده بیداری اسلامی و عبده مروج اسلام انقلابی و بیداری تشکیل می دهند. نسل سوم با جنگ جهانی اول روبروست: سعد زغلول. در این مدت بریتانیا جدا شده است.
روح فرهنگی حاکم بر مصر با ایده های سکولار مشخص می شود
وی با اشاره به اینکه سه جریان علاوه بر نسل چهارم و پنجم وجود دارد، افزود: یکی پان عربیسم توسط جمال عبدالناصر رهبری می شود. او یک ملی گرا دیکتاتور و دیکتاتور است. ثانیاً این که ما در این مدت شاهد ظهور اسرائیل بودیم، خجسته است. پان عربیسم در مصر خود را به خوبی نشان می دهد.
در کنار او طاها حسین است که نباید از او گذشته باشد. مفصل ترین بسته سکولاریسم و لیبرالیسم در مصر متعلق به اوست. او افکار خود را در کتاب های «فی الادب الجاهلی»، «فی التاریخ الجاهلی» و «آینده فرهنگ در مصر» بیان می کند. مدرنیته تکلیف خود را مشخص می کند. این به جهان اسلام دستور العملی می دهد که بخش هایی از فرهنگ غرب را بپذیرد. وزیر فعلی مصر می گوید روح فرهنگی حاکم بر مصر طه حسین است.
بطحایی گفت: اکنون در مصر یک دوئل بین اسلام سیاسی و اسلام سکولار تقریباً جمع شده است. مجردها یکی یکی از مشاوران احمد الطیب گفت که سریال حشاشین به فرقه گرایی منجر شد. اسلام سنتی در مصر کاملاً تحت کنترل اسلام است. در هر صورت الازهر واکنش مثبتی نشان نمی دهد.
اما قهرمانان تمام این صحنه ها خالد منتصر و آکاشه هستند. اینها افراد تأثیرگذار هستند. دکتر خالد وارد عرصه های زیادی شده و سکولاریست. او دو سفر به آلمان و هلند انجام می دهد. او می گوید که عکس العمل هاشین را می داند. من با مسلمانان هلندی صحبت کردم، آنها به دلیل لهجه از آن انتقاد کردند، اما وقتی صحبت از ریور می شود، می گویند از نظر ما بهترین فیلمی است که می تواند به اسلام سیاسی و تکفیری ها حمله کند.
وی با بیان اینکه محتوای این فیلم کاملاً تاریخی و غیر تاریخی است، در حلول گفت: اما چه کنیم؟ به ذهنم خطور می کند که اسلام سنتی و مراجع تقلید باید سکوت کنند، همانطور که خود اسماعیلیان نیز سکوت کرده اند.
در مورد نظریان صحبت کنید، باید سرپرست داشته باشد. ایران بخشی از تاریخ اوست، اما او نمی تواند درباره هشاشین صحبت کند که مشکلاتی دارد. شما باید مثل آقاخان صحبت کنید. انتظار داریم به صحنه بیاید. البته آقای داریوش محمدپور از موسسه اسماعیلیه پاسخ دادند.
