موزه سینما، سناریویی برای مدیریت خود ندارد!

این فضا «گذشته» را به «حال» وصل می‌کند اما آن‌ها که اکنون، موزه‌ها را اداره می‌کنند باید دستاورد یا درست‌تر «میراث» برای آیندگان بر جای بگذارند. یعنی هم باید محافظ میراث گذشته باشند و هم باید این میراث را به آیندگان منتقل کنند. به همین دلیل یکی از دستاوردهای موزه‌ها مبارزه علیه فراموشی است. موزه‌های ایران اغلب «شی‌محور» هستند. در حالی که در کنار آن، «مخاطب محوری» هدفی ضروری محسوب می‌شود؛ اما نه به هر قیمتی! با این نگاه، عملکرد موزه سینما را بررسی می‌کنیم:

۱- ساختمان موزه سینما -عمارت باغ فردوس- به دوره محمدشاه قاجار برمی‌گردد. این عمارت قاجاریه که فراز و فرودهای زیادی طی کرده و امروز در مقابل چشمان ما قرار داد، یک اثر ثبت شده در میراث فرهنگی است. پس باید از دستورالعمل‌های فضاهای تاریخی پیروی کند. طبق این دستورالعمل انواع و اقسام فشار و آسیب به ساختمان موجبات تخریب آن را فراهم می‌کند، در صورتی که مدت‌هاست فضای داخلی موزه درگیر انواع برنامه‌هایی شده که عملا دستورالعمل‌ها را رد کرده است. ضمن این که برگزاری برنامه‌های غیرمرتبط با سینما در فضای باز موزه و تولید صداهای گوشخراش از بلندگوهای غیراستاندارد و تردد افراد بیش از توان ظرفیت حتما به ساختمان خسارات جبران‌ناپذیری وارد می‌کند. گویی برای این که «مخاطب‌محوری» موزه را به رخ بکشند، از خط قرمزها رد شده‌اند و با چنین برنامه‌هایی که جذب سرمایه می‌کند تیشه به ریشه موزه خواهند زد. نگهداری چنین عمارتی سازوکاری می‌طلبد که قطعا  با شلوغ‌بازی در تضاد است! درست است که موزه چند سالن سینما  دارد. اما عملکرد این سالن‌ها همسان با سینما آزادی نیست! درست است هر دو سالن سینما هستند، اما ماموریت‌شان یکی نیست! مثلا وظیفه فلان سالن در موزه برگزاری مراسم‌های معمولی و مناسبتی نیست. پس نباید موزه را به سالن – تالار تقلیل داد که البته داده شده است. اصلا هر برنامه سینمایی جایش موزه سینما نیست. خیلی از برنامه‌های موزه به راحتی می‌تواند در مکان‌های دیگری برگزار شود. مثل  برگزاری مراسم ختم که  از آن دستاوردهایی است که آدم می‌ماند چه بگوید!

۲- در این مدت چند تن از سینماگران رغبت کردند آثار و جوایز خود را در اختیار موزه قرار دهند؟ اگر چنین بود، با اطلاع‌رسانی‌های چکشی گوش‌مان کر می‌شد! هرچند یک مورد وجود دارد که آن هم حاشیه‌هایی دارد که الان زمان گفتنش نیست که البته خود فیلمساز باید درباره‌اش سخن بگوید.

۳- کانال تلگرامی موزه سینما به جای این که به اشیای موزه بپردازد، تبدیل به «پایگاه خبری» شده است. جل‌الخالق! مثل این می‌ماند که صفحه رسمی موزه لوور به معرفی برنامه‌های اکران سالن سینمای فرانسه بپردازد! گاهی مخاطبی به هر دلیلی به شکل حضوری  نمی‌تواند به موزه مراجعه کند ولی او می‌تواند از طریق مراجعه به توضیحات درباره آثار و  رجوع به شناسنامه و تاریخچه آن در  سایت رسمی موزه یا کانال از اشیای آن مطلع شود. یعنی تمام تمرکز فضای مجازی موزه باید روی خود موزه باشد و نه جاهای دیگر!

۴- یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های موزه تولید آثار پژوهشی است. پژوهش یکی از راه‌های مقابله با فراموشی تاریخی است. یعنی به این معنا که مدیر موزه باید صاحب حوصله باشد و زمان بگذارد تا پژوهش‌های تخصصی را به صاحبان امر و مورخان سینما برون‌سپاری کند. دست کم خروجی آن یک سال خواهد بود و بعد کتاب‌ها و یا فیلم‌های پژوهشی را منتشر کند. باور کنید تاریخ سینمای ایران آن‌قدر رویدادها و موضوعات مغفول دارد که باید به شکل موضوعی مورد بررسی قرار گیرند. چون موزه‌ها در امر پژوهش حتی از دانشگاه‌ها پیشروتر هستند. اما متاسفانه آمارسازی، سهل‌ترین کاری است که مدیران در کوتاه‌ترین مدت به عنوان عملکرد خود و رزومه‌سازی ارائه می‌دهند! تا جلوه‌گری کنند که «من آنم که رستم بود پهلوان.»

۵- می‌دانم که وضعیت اقتصادی نقش مهمی در اعتلای امر پژوهش و اصلا اداره موزه‌ها دارد، اما راه کارش صرفا اجاره دادن سالن‌ها نیست و یا اجاره رایگان سالن برای به دست آوردن وجاهت صنفی راه جالبی به نظر نمی‌رسد. بلکه این کار باید با متخصصان امر اقتصاد هنر در میان گذاشته شود.

وگرنه باید شاهد بازارچه هنر -بخوانید بازار مکاره- در فضای موزه باشیم که حرکتی بسیار زشت و ضد موزه‌ای تلقی می‌شود.

۶- نکته بسیار مهم درباره موزه سینما این است که متاسفانه فاقد «سناریو» است. موزه سینما باید به کمک این سناریو مفاهیم مغفول مانده و بیان نشده و حتی بیان شده در تاریخ سینما را تبیین کند.

اصلا ما به«خوانش جدید» از سینما نیاز داریم که شروعش باید در موزه سینما محقق گردد. اصلا یکی از دلایل عدم رشد سینمای ایران، عدم شناخت تاریخ خود این سینماست و البته عدم تامل درباره فرهنگ‌های مختلف و نوع سینماهای‌شان! دانشجویان سینما و سینمادوستان این تاریخ مغفول را باید در موزه سینما به دنبالش بگردند که متاسفانه هیچ خبری از این‌ها نیست!

۷- از ابتدای سال تاکنون چندین نفر از کارمندان از موزه خارج شدند، حتی آن‌هایی که توسط مدیر فعلی معرفی شده بودند که بیان‌گر عدم مدیریت منسجم در سطح عالی است! اصلا موزه سینما مگر چند کارمند اداری دارد که چند نفر آن عطای موزه را به لقایش ببخشند؟

۸- آیا متولیان سازمان سینمایی و یا هیات امنا که بعد از معرفی رییس موزه اسامی‌شان رسانه‌ای شد، برای مدیریت این موزه افرادی  شایسته با تحصیلات رشته سینما و یا مرتبط با موزه‌داری نمی‌شناختند تا او بتواند بر این مسند تکیه بزند؟!

۹- خانم فاطمه محمدی! دقیقا در موزه سینما چه می‌کنید و دنبال چه هستید؟!

۲۴۲۲۴۲