افزایش حدود 30 درصدی قیمت بلیط قطار از نیمه دوم تیرماه ۱۴۰۴ مسافران را غافلگیر کرد. طبق اعلام ابوالقاسم سعیدی دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی مسافری، پیشنهاد افزایش قیمت هر سال در فروردین به راه‌آهن ارائه و خردادماه در شورای عالی ترابری بررسی می‌شود. با اینکه ارائه چنین طرحی طبیعی است، اما بیشتر مسافران می‌خواهند بدانند که دلیل اصلی گران شدن بلیط قطار در یکسال اخیر چه بوده است؟ آیا دلایل دیگری غیر از تورم دارد؟
طبق بررسی‌ها قیمت بلیط قطار در یکسال گذشته با افزایش‌های متعددی همراه بوده است، اگر بخواهیم قیمت بلیط تهران به مشهد را در نظر بگیریم، سال گذشته در تابستان قیمت بلیط قطار ۵ ستاره چهار تخته اکونومی پلاس، ۹۹۰ هزار تومان بوده، اما در تابستان سال جاری پس از افزایش ۳۰ درصدی، قیمت این بلیط به یک میلیون و ۹۹۰ هزار تومان رسید یعنی در یکسال گذشته قیمت بلیط این قطار بیش از ۱۰۱ درصد افزایش داشته است. اما در قطارهای دیگر مانند چهار ستاره‌های اتوبوسی، این افزایش قیمت کمتر بوده، به‌عنوان نمونه، قیمت بلیط قطار چهار ستاره اتوبوسی از ۲۶۰ هزار تومان در سال گذشته به ۴۴۰ هزار تومان در سال جاری رسید که معادل ۶۹ درصد افزایش است. همچنین در قطارهای سه‌ستاره، نرخ بلیط از ۲۹۰ هزار تومان به ۴۸۹ هزار تومان افزایش یافته که نشان‌دهنده افزایش ۶۸ درصدی است.
این نشان می‌دهد که در کلاس‌های مختلف قطار، افزایش قیمت‌ها متفاوت بوده و تلاش شده تا برای قطارهای اکونومی این افزایش قیمت کمتر باشد.
تصویب افزایش قیمت ۳۰ درصدی بلیط قطار در سال جاری برخلاف سال‌های گذشته دیرتر انجام شد. درواقع قرار بر اجرایی شدن آن از ابتدای تیرماه بود اما به دلیل جنگ تحمیلی ایران و اسرائیل شرکت‌های ریلی ترابری تصمیم گرفتند که به خاطر شرایط اضطراری و رعایت حال مردم، اجرای افزایش قیمت را به تعویق بیاندازند. در نهایت این افزایش از اواخر تیر پیش از شروع پیش‌فروش بلیط‌های ویژه اربعین به اجرا درآمد.
شرکت‌های ریلی عنوان کردند که تورم و رشد هزینه‌های عملیاتی، دلیل اصلی تغییر قیمت بوده است. در واقع قیمت بلیط در طی سال‌های گذشته متناسب با تورم افزایش نیافته بود و عقب‌ماندگی شدیدی داشت. این افزایش قیمت، اقدامی برای جبران این عقب‌ماندگی بود. افزایش میزان تورم تغییرات زیادی در قیمت بلیط قطار ایجاد کرد. برای مثال، افزایش قیمت‌ها در مسیر تهران–مشهد برای قطار پنج ستاره دو تخته حدود ۲.۴ میلیون تومان رسید و قیمت پرواز همان مسیر در بازه ۴.۵ الی ۸.۵ میلیون (بسته به نوع پرواز) قرار گرفت.
علاوه بر تورم و هزینه‌های عملیاتی، شرایط خاصی مانند جنگ ۱۲ روزه هم تصمیم‌گیری درباره قیمت را تحت تاثیر قرار داد. تاخیر در اجرایی شدن مصوبه سالانه نشان دهنده تاثیر حساسیت‌های اجتماعی بر سیاست‌گذاری ریلی بود.
اگر بخواهیم به‌صورت واقع بینانه عوامل افزایش قیمت بلیط قطار را جمع‌بندی کنیم، باید بگوییم که چند عامل مهم در افزایش قیمت بلیط از ابتدای ۱۴۰۴ نقش داشته‌اند. این عوامل عبارت‌اند از:
- تورم در کشور که هزینه‌های نگهداری، خدمات داخل قطار و زیرساخت را بالا برده است.
- درک شرایط اجتماعی باتوجه به بحران‌های حاصل از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه که باعث تاخیر در اجرا شد.
- عقب‌ماندگی سال‌های گذشته در قیمت‌گذاری نسبت به تورم که اکنون تا حدود زیادی جبران شده است.
در نهایت، قیمت واقعی بلیط قطار تحت تاثیر ترکیبی از بحران اقتصادی، وضعیت زیرساخت، سیاست‌های جبرانی و حساسیت‌های اجتماعی است. اگر تورم عامل اصلی باشد، شرکت‌های ریلی باید سازوکار شفاف‌تری برای تنظیم قیمت و ارائه اطلاعات هزینه و درآمد داشته باشند. در سمت مقابل اگر بحران‌ها یا تخفیف‌ها تاثیر گذار هستند، باید اطلاع رسانی به مسافران به بهترین شکل انجام شود تا بهتر و راحت‌تر آن را بپذیرند.
منابع: اقتصادنیوز و خبرآنلاین