ساخت و ساز یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی در ایران به شمار می‌رود و هر پروژه عمرانی به مقدار زیادی آهن، میلگرد و تیرآهن نیاز دارد. در سال‌های اخیر مفهوم ساخت و ساز سبز وارد این حوزه شده است و هدف آن کاهش مصرف انرژی، استفاده از مصالح پایدار و جلوگیری از آسیب‌های زیست محیطی است.
وقتی یک پروژه با این رویکرد طراحی می‌شود شکل مصرف مصالح نیز تغییر می‌کند. در چنین شرایطی دیگر تنها میزان خرید اهمیت ندارد و نوع و کیفیت مقاطع فولادی نقش اصلی را پیدا می‌کند. این تحول به آرامی در بازار آهن خود را نشان می‌دهد و روی قیمت روز میلگرد و تیرآهن اثر می‌گذارد. در ادامه بررسی می‌کنیم که این تغییر چگونه در عمل رخ می‌دهد و چه پیامدهایی برای فعالان بازار به همراه دارد.
ساخت و ساز سبز چیست و چرا اهمیت دارد؟
ساخت و ساز سبز به روشی از ساختمان‌سازی گفته می‌شود که هدف آن کاهش مصرف انرژی و استفاده بهینه از منابع است. در این نوع پروژه‌ها طراحان و مجریان تلاش می‌کنند با انتخاب مصالح مناسب، هم به محیط زیست آسیب کمتری برسد و هم هزینه‌های بهره‌برداری ساختمان کاهش پیدا کند.
یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های ساخت و ساز سبز این است که مصرف انرژی در طول عمر ساختمان کاهش پیدا می‌کند. وقتی دیوارها و سقف‌ها عایق مناسبی داشته باشند، نیاز به سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی کمتر می‌شود و در نتیجه سوخت و برق کمتری مصرف می‌شود. این موضوع به طور مستقیم باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های خانوار و کاهش فشار بر منابع ملی می‌شود.
در کنار آن، استفاده از مصالح پایدار اهمیت زیادی دارد. مصالح پایدار یا از مواد بازیافتی تولید می‌شوند یا قابلیت استفاده دوباره دارند. برای مثال فولاد بازیافتی می‌تواند جایگزین بخش زیادی از فولاد تازه شود و هم کیفیت لازم را داشته باشد و هم مصرف سنگ آهن و انرژی در صنایع فولاد را کاهش دهد.
این تغییرات تنها به محیط زیست کمک نمی‌کند، بلکه روی بازار آهن هم اثر مستقیم می‌گذارد. وقتی پروژه‌ها به سمت مصالح پایدار و کم‌مصرف حرکت کنند، نیاز به مقاطع فولادی سنگین کاهش می‌یابد و توجه به کیفیت و استانداردهای زیست‌محیطی بیشتر می‌شود. در نتیجه شکل خرید و فروش میلگرد و تیرآهن تغییر می‌کند و بازار مجبور می‌شود خود را با این روند هماهنگ کند. درک درست از این روند به ما نشان می‌دهد که چرا مقاطع فولادی در پروژه‌های آینده تنها بر اساس مقدار مصرف انتخاب نمی‌شوند و کیفیت و نوع آن‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
تاثیر ساخت و ساز سبز بر مصرف میلگرد
میلگرد یکی از اصلی‌ترین مقاطع فولادی در پروژه‌های ساختمانی است. این مقطع فولادی نقش اصلی در تحمل نیرو و استحکام ساختمان را بر عهده دارد. به همین دلیل هر تغییری در شیوه ساخت، به خصوص وقتی پروژه‌ها به سمت ساخت و ساز سبز حرکت می‌کنند، به طور مستقیم روی میزان و نوع مصرف میلگرد اثر می‌گذارد.
وقتی یک ساختمان با رویکرد سبز طراحی می‌شود، مهندسان تلاش می‌کنند وزن کلی سازه کمتر شود و مصرف مصالح بهینه گردد. در چنین شرایطی مصرف کلی میلگرد ممکن است کاهش یابد، اما این کاهش به معنای کم اهمیت شدن میلگرد نیست. برعکس، پروژه‌ها بیشتر به سمت میلگردهایی می‌روند که استحکام بالاتر و دوام بیشتری دارند و در عین حال وزن کمتری به سازه اضافه می‌کنند. این تغییر باعث می‌شود انتخاب میلگرد دیگر فقط بر اساس مقدار نباشد و کیفیت و گرید آن اهمیت اصلی پیدا کند.
از سوی دیگر، ورود فناوری‌های نوین در تولید مصالح باعث شده است که میلگردهای جدید با پوشش‌های ضدخوردگی یا همراه با بتن‌های تقویت شده به بازار بیایند. این فناوری‌ها کمک می‌کنند عمر مفید ساختمان افزایش یابد و نیاز به تعمیر و تعویض کمتر شود. همین موضوع الگوی مصرف را تغییر می‌دهد و خریداران را به سمت محصولاتی می‌برد که هرچند گران‌تر هستند، اما در طولانی مدت هزینه کمتری ایجاد می‌کنند.
در نهایت، تغییر نگاه به ساخت و ساز سبز موجب شده است که شرکت‌ها و سازندگان به جای خرید انبوه و یک‌باره میلگرد، به سراغ خرید هدفمند و سفارشی بروند. این یعنی نوع پروژه، موقعیت جغرافیایی و استانداردهای زیست محیطی تعیین می‌کنند چه نوع میلگردی لازم است. چنین تغییری نه تنها روی میزان مصرف اثر دارد، بلکه قیمت روز میلگرد را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد و بازار را وادار می‌کند خود را با این نیازهای تازه هماهنگ کند.
این روند نشان می‌دهد که میلگرد در ساخت و ساز سبز تنها یک مقطع فولادی ساده نیست و انتخاب درست آن می‌تواند سرنوشت کل پروژه را تغییر دهد. همین مسئله پرسش‌های تازه‌ای را در ذهن ایجاد می‌کند که دانستن پاسخ آن‌ها برای خریداران و فعالان بازار بسیار حیاتی است.
تاثیر ساخت و ساز سبز بر مصرف تیرآهن
تیرآهن ستون فقرات ساختمان‌ها است و وزن سازه و نیروهای وارد بر آن را تحمل می‌کند. وقتی پروژه‌ای با رویکرد سبز ساخته می‌شود، مهندسان به دنبال کاهش وزن سازه و بهینه کردن مصرف تیرآهن هستند. در این شرایط، استفاده از مقاطع سبک و مرکب جایگزین تیرآهن سنگین می‌شود. مقاطع مرکب ترکیبی از فولاد و مصالح دیگر هستند که هم استحکام لازم را دارند و هم وزن کلی سازه را کم می‌کنند. این تغییر باعث می‌شود مقدار تیرآهن مصرفی کمتر شود، بدون اینکه استحکام و امنیت ساختمان کاهش یابد.
پروژه‌های سبز همچنین نیازمند تیرآهن با کیفیت و استاندارد محیط‌زیستی هستند. استفاده از فولاد کم‌کربن، میزان آلایندگی تولید را کاهش می‌دهد و طول عمر سازه را بیشتر می‌کند. همین موضوع تقاضا برای تیرآهن با کیفیت بالاتر را افزایش می‌دهد و تولیدکنندگان را به تولید محصول دقیق‌تر و مقاوم‌تر ترغیب می‌کند.
علاوه بر این، خریداران و شرکت‌ها دیگر مانند گذشته تیرآهن را به‌صورت انبوه نمی‌خرند. آن‌ها خرید هدفمند و مطابق با نیاز پروژه انجام می‌دهند. در نتیجه، حجم کلی مصرف ممکن است کمتر شود، اما تمرکز بر کیفیت و استاندارد بالا، نقش مهمی در بازار و قیمت تیرآهن ایفا می‌کند.
با این تغییرات، بازار تیرآهن آرام آرام شکل جدیدی می‌گیرد و علاقه‌مندان و فعالان صنعت می‌توانند نشانه‌های یک مسیر تازه و سبز در بازار آهن را حس کنند، مسیری که انتخاب‌ها و استانداردها را به کلی دگرگون خواهد کرد.
آینده بازار آهن در مسیر سبز شدن
بازار آهن به سرعت در حال تغییر است و ساخت و ساز سبز مسیر تازه‌ای برای تولیدکنندگان و خریداران باز کرده است. تولیدکنندگان اکنون می‌توانند محصولات فولاد سبز با کیفیت بالاتر و استانداردهای محیط‌زیستی تولید کنند و همین باعث افزایش تنوع و رقابت در بازار می‌شود.
در عین حال، تولید فولاد سبز هزینه بالاتری دارد و کارخانه‌ها باید در فناوری‌های نوین سرمایه‌گذاری کنند، بنابراین فشار مالی روی پروژه‌های عمرانی افزایش پیدا می‌کند و قیمت تمام شده محصولات بالا می‌رود. این شرایط باعث می‌شود خریداران و سازندگان با دقت بیشتری محصول انتخاب کنند و به دنبال مصالح با کیفیت و استاندارد محیط زیستی باشند.
همین ترکیب فرصت‌ها و چالش‌ها نشانه‌های تغییر در بازار آهن را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که آینده بازار در مسیر سبز شدن، مصرف، کیفیت و قیمت‌ها را به شکل قابل توجهی تغییر خواهد داد.