حدود یک سال می‌شود که بازار سهام با افت و خیز جدی روبرو است. در این مدت، شاخص کل بازار هم سقف ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار واحدی را لمس کرده و هم کمتر از 2 میلیون واحد بوده است. در حال حاضر نیز شاخص کل بازار کمی کمتر از ۲.۶ میلیون واحد است. این تغییرات قابل توجه یک موضوع بسیار مهم را نشان می‌دهند: این که بازار سهام با چالش‌ها و فرصت‌های بسیاری روبرو است و در صورتی که ریسک‌های سایه انداخته بر بازار به نحوی رفع شوند، شاهد تغییرات چشمگیری خواهیم بود.
مهمترین چالش‌های پیش روی بازار سهام
مهمترین عامل موثر بر تغییر شاخص بازار سهام در این مدت را می‌توان ریسک مربوط به توافق با کشورهای غربی و پیامدهای آن دانست. با وجود احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، هنوز چند روزی تا قطعی شدن این موضوع زمان و فرصت وجود دارد که مانع از این کار شود. از آبان ماه 1403 با چشم‌انداز روشن‌تر نسبت به توافق با غرب، بازار سهام جان گرفت و شاخص کل از دو میلیون واحد در شهریور و مهر ماه مسیری صعودی طی کرد. با اخبار متفاوت از مذاکرات، شاخص کل نوساناتی داشت اما بالاخره در اواخر اردیبهشت 1404 به بالاترین سطح خود رسید و از 3 میلیون و 252 هزار واحد هم عبور کرد. با دشوار شدن مذاکرات و بعد هم جنگ، بازار سهام روزهای بدی را پشت سر گذاشت و شاخص کل به کمتر از 2.4 میلیون واحد افت کرد. هرچند در روزهای فعلی شرایط بهتر شده است اما سایه ریسک‌ها همچنان بازار را تهدید می‌کنند و مانع از ورود آسوده و با دل و جرات سرمایه‌گذاران به این بازار می‌شوند.
نرخ بالای اوراق اخزا نیز از جمله چالش‌های بازار سهام است. در حال حاضر اوراق خزانه‌داری و صندوق‌های درآمد ثابت در حال دادن بازدهی سالانه 36 درصدی با ریسک کم هستند. این نرخ که تفاوت قابل توجهی با سود بانکی دارد و در صندوق‌های درآمد ثابت سود روزشمار و نرخ شکست هم دارد، برای بسیاری از افراد مناسب است و آن قدر خوب به نظر می‌رسد که ریسک ورود به بازار را قبول کنند. وضعیت کسری بودجه و تامین مالی دولت هم که احتمالا با انتشار بیشتر اوراق همراه است، دلیلی برای عدم کاهش قابل توجه نرخ اوراق و صندوق‌های درآمد ثابت به نظر می‌رسد.
یک چالش دیگر که پیش روی بازار سهام قرار دارد، مسائلی است که می‌تواند سود شرکت‌ها یا تولید آنها را تحت تاثیر قرار دهد. از جمله این موارد می‌توان به مساله ناترازی انرژی اشاره کرد که می‌تواند زمینه‌ساز کاهش تولید برخی صنایع شود و برای سرمایه‌گذاری در آنها جذابیت زیادی باقی نگذارد. علاوه بر این، قیمت‌گذاری دستوری نیز در صنایع مختلف موجب می‌شود که وضعیت شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری بیشتر خیلی هم جذاب نباشد. با این همه، بازار سهام دارای فرصت‌های خوبی نیز هست.
فرصت‌های بازار سهام در شرایط فعلی
بازار سهام در دو ماه اول سال روزهای خوبی را شاهد بود. با این حال، در ماه‌های بعد روزهای خوبی را پشت سر نگذاشت و همان طور که اشاره کردیم افت چشمگیری را تجربه کرد. با این افت، قیمت دارایی‌ها و سهام شرکت‌ها به نقطه بسیار خوبی رسیده است. تنها عامل برای عدم رشد قابل توجه قیمت این سهام، ریسک‌های موجود است. برطرف شدن این ریسک‌ها باعث رشد خوب قیمت خواهد شد. هر گونه گشایش در روابط سیاسی و نقل و انتقالات مالی، می‌تواند روی بخش بانکی، نفتی و پتروشیمی تاثیر خوبی بگذارد. حتی ممکن است در صورت تحریم و تورم نیز بازار سهام بازدهی نسبتا خوبی داشته باشد چرا که تورم قیمت دارایی‌ها را بالا می‌برد و ارزش جایگزینی شرکت‌ها نیز رشد می‌کند. این افزایش ارزش خود را در قیمت سهم منعکس می‌نماید. اما در صورتی که فرصت‌های خوبی برای بازار سهام پیش بیاید کدام مسیر را انتخاب کنیم: خرید سهام یا صندوق سهامی ؟
گزینه‌های مناسب سرمایه‌گذاری در صورت رشد بازار سهام
در صورتی که بازار سهام رشد کند، دو انتخاب برای سرمایه‌گذاری در سهام پیش روی افراد وجود دارد. انتخاب اول خرید مستقیم سهام شرکت‌ها است و انتخاب دوم به خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاص دارد. در روش اول، سرمایه‌گذاران باید بازار را به خوبی بشناسند و وقت برای تحلیل بازار بگذارند. اما در روش دوم، افراد سرمایه خود را به صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌سپارند تا مدیران آنها متنوع‌سازی را انجام دهند، سهام خوبی را انتخاب کنند و سرمایه‌گذاران را از گذاشتن وقت و تلاش زیاد برای انتخاب دارایی‌ها آسوده نمایند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری تنوع زیادی دارند و انواع مختلفی را شامل می‌شوند. یکی از مهمترین انواع این صندوق‌ها، به صندوق سهامی معروف است که شامل صندوق سهامی کلاسیک یا عادی، صندوق شاخصی، صندوق بخشی و صندوق اهرمی می‌شود. در صندوق سهامی عادی، تمرکز مدیر صندوق بر انتخاب سهامی است که بیشترین بازدهی و سود را برای سرمایه‌گذاران به همراه بیاورد.
این در حالی است که در صندوق شاخصی، تمرکز بر حرکت همگام با شاخص مورد نظر صندوق است. در این صندوق‌ها رشد و افت به خودی خود مهم نیست بلکه مهم این است که در تطابق با آن شاخص تغییر کرده باشد. صندوق دیگر از دسته صندوق سهامی به صندوق بخشی معروف است. این صندوق‌ها روی یک صنعت یا بخش خاص از اقتصاد سرمایه‌گذاری می‌کنند و به همین دلیل هم ریسک تمرکز بالایی دارند.
از سوی دیگر، اگر سرمایه‌گذاری بسیار ریسک‌پذیر باشد و بخواهد از رشد بازار بیشتر سود کند، می‌تواند یک صندوق اهرمی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کند. تعداد صندوق‌های اهرمی در حال حاضر در کشور به 9 عدد می‌رسد. این صندوق‌ها با فراهم ساختن امکان استفاده از اهرم مالی، سودآوری بیشتری برای افراد دارند اما همزمان ریسکشان نیز بالا است.