یک مستند ضعیف هم ارزش بررسی دارد/ وجود مساله‌ای که قابل درمان است

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ستاد اطلاع‌رسانی و ارتباطات چهل‌ودومین جشنواره فیلم کوتاه تهران، هادی آفریده کارگردان سینمای مستند و عضو هیأت انتخاب و داوری بخش مستند چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، درباره انجمن سینمای جوان و این جشنواره گفت: صحبت از انجمن سینمای جوان و به‌ویژه جشنواره فیلم کوتاه تهران برای من همیشه مثل یک فلاش‌بک است که مرا به حدود ۲۵ سال پیش برمی‌گرداند؛ زمانی که تصمیم گرفتم کار سینما و فیلم‌سازی را آغاز کنم و این مسیر را با انجمن سینمای جوان شروع کردم. مانند بسیاری از بچه‌هایی که فعالیت خود را در این مجموعه آغاز کردند، من هم ابتدا دوره‌های آموزش فیلم‌سازی را گذراندم و بعد فیلم ساختم. سال‌های زیادی در بخش‌های مختلف انجمن فعالیت داشتم، چه در شورا و چه در حوزه آموزش دفاتر.

او درباره وضعیت کای آثار مستند در این دوره اظهار کرد: این دومین باری است که در جشنواره به‌عنوان داور و عضو هیأت انتخاب حضور دارم؛ فکر می‌کنم بار اول حدود ۱۰ سال پیش بود و حالا پس از یک دهه، دوباره در حال ارزیابی فیلم‌های مستند جشنواره هستم. به نظرم آنچه در بخش مستند جشنواره اتفاق می‌افتد، از دو منظر قابل بررسی است: یکی از نظر کیفیت آثار و دیگری از نظر کمیت فیلم‌های تولیدشده. امسال تعداد فیلم‌های مستند نسبت به دوره‌های قبل کمی بیشتر بود، دست‌کم در بخش انتخاب آثار این‌طور احساس کردم. اما نکته‌ای که به‌عنوان یک ضعف باید درباره‌اش صحبت کنیم، این است که برخلاف رشد قابل‌توجه فیلم کوتاه داستانی در سال‌های اخیر، فیلم کوتاه مستند به آن اندازه پیشرفت نکرده است.

آفریده ادامه داد: فیلم کوتاه داستانی امروز از نظر کیفیت تولید و رفتار حرفه‌ای در جایگاه بهتری نسبت به فیلم مستند قرار دارد. متأسفانه بسیاری از مستندها بدون طراحی و تفکر اولیه ساخته می‌شوند؛ یعنی فیلم‌سازان پیش از تولید، طرح و پژوهش کافی ندارند. درواقع کمتر اثری دیدم که از ایده تا اجرا، مسیر پژوهش، طراحی ساختار و روایت مشخصی را طی کرده باشد. با این حال، این مسئله به نظرم قابل درمان است. در گذشته، انجمن سینمای جوان مستندهای کوتاه بسیار خوبی تولید می‌کرد که نماینده ایران در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی بودند. در میان فیلم‌هایی که امسال دیدم، آثاری وجود دارند که هرکدام ویژگی‌های متمایزی دارند، بعضی از نظر موضوع پیشرو هستند، برخی در بیان یا ساختار اجرایی تلاش کرده‌اند ایده‌های تازه‌ای را تجربه کنند.

او تأکید کرد:فکر می‌کنم امروز سینمای مستند ما بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازبینی تئوریک است. مستندسازان، به‌ویژه نسل جدید، باید دوباره به مبانی نظری مستندسازی رجوع کنند و با هدف‌مندی و ساختارمندی بیشتری به تولید اثر بپردازند. این موضوعی است که باید در طول جشنواره بارها درباره‌اش گفت‌وگو شود، و امیدوارم فرصت این تبادل نظر فراهم شود. به‌طور کلی، حتی ضعیف‌ترین مستند هم ارزش بررسی دارد، چون دارد بخشی از یک دوره تاریخی، یک انسان یا یک موقعیت را ثبت می‌کند. اما انتخاب نهایی فیلم‌ها در جشنواره نتیجه ترکیبی است از سلیقه اعضای گروه انتخاب و نگاه تخصصی به عناصر سینمای مستند، از پژوهش گرفته تا روایت، ساختار اجرایی و فرم سینمایی. 

آفریده در پایان اذعان داشت: امیدوارم در روزهای برگزاری جشنواره بتوانیم با سازندگان آثار مستند، چه آن‌هایی که فیلمشان در بخش مسابقه حضور دارد و چه آن‌هایی که آثارشان انتخاب نشده، گفت‌وگو کنیم و درباره چالش‌هایی که وجود دارد به راه‌حل‌های تازه برسیم. به نظرم انجمن سینمای جوان به‌عنوان نهاد متولی آموزش در کشور، نقش کلیدی در این زمینه دارد. در حال حاضر احساس می‌کنم تمرکز در دفاتر بیشتر بر تولید فیلم داستانی است و هنرجویان، آگاهانه یا ناخودآگاه، به سمت این نوع فیلم‌سازی ترغیب می‌شوند؛ در حالی که باید این نگاه اصلاح شود تا فیلم مستند نیز جایگاه شایسته خود را در آموزش و تولید پیدا کند.

چهل‌ و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری بهروز شعیبی از ۲۷ مهر تا ۲ آبان‌ ۱۴۰۴ در پردیس سینمایی ایران‌مال تهران، برگزار خواهد شد.

59243