مقاله در ساعت 2025-08-05 16:30:00 در بازتاب آنلاین منتشر شده است که با موضوع
یادِ جای خالی ناصر تقوایی در سینمای ایران میباشد و مسئولیت این مقاله به عهده ما نیست
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از پایگاه خبری موزه سینمای ایران، فرهاد ورهرام و محمد جعفری در نشست و نقد و بررسی مستند «اربعین در بوشهر» ضمن یاد از جای خالی ناصر تقوایی در سینمای ایران، این اثر را یک مرجع باقی‌مانده از رسومات آیینی در بوشهر دانستند.
در ابتدای مراسم، فرهاد ورهرام با اشاره به دسته‌بندی‌های سینمایی گفت: «در ادبیات سینما ایران دسته‌بندی‌ها بسیار اشتباه شروع شد، فیلم‌هایی که ارتباطی به حوزه مردم‌نگاری و مردم‌شناسی نداشتند وارد این دسته شدند. مثال این امر مستند آقای تقوایی است که اصلا اثر مردم‌شناسی به شمار نمی‌آید، اما برای مردم‌شناسی است چون به ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه پرداخته است یعنی اگر اثر آقای تقوایی را مردم‌شناسی بدانیم این کار را خفیف کرده‌ایم.»
محمد جعفری مستندساز نیز با اشاره به ناصر تقوایی گفت: «در آخرین صحبتم با خانم وفامهر که همسر آقای تقوایی هستند ابراز علاقه کردیم که ایشان را ببینیم اما ایشان مخالفت کردند و گفتند آقای تقوایی بسیار ناخوش احوال هستند و چه حیف که از بیش از یک دهه قبل تا این روزهای آخر فرصت این موضوع را نداریم که از آثار ایشان در سینما بهره ببریم. جای ایشان عمیقا در سینما خالی است، اما خوشبختانه فرصتی فراهم شد تا مستندی که ایشان در سال ۱۳۴۹ ساختند را با هم تماشا کنیم.»
او ادامه داد: «آیین مذهبی اربعین در سال‌های گذشته آیین ملی و مذهبی ما بوده است و از گذشته هم این آیین وجود داشت اهمیت این ماجرا از زمان صفویه پر رنگ‌تر شد. بعد از انقلاب سفید تا اواخر دهه ۴۰ یک عصر طلایی و درخشان برای ما ایرانی‌ها بود که یک اتفاق درخشانی در همه ابعاد اقتصادی و فرهنگی ایران رخ داد که به نوعی از آن با عنوان رنسانس یاد می‌شود و همه آن جریان‌ها در سال ۱۳۴۹ نابود شد که فضای روشنفکری پس از حادثه سیاهکل بسیار سیاه و تیره شد.»
مستند اربعین ناصرتقوایی دیدگاه سیاسی ندارد
او ادامه داد: «در همان سال که «اربعین» ساخته شد، «آرامش در حضور دیگران» هم تولید و در همان سال توقیف شد اما لازم به ذکر است که فیلم «اربعین» اصلا سیاسی نیست دلیلش هم این است که تدوین اصلا دیدگاه سیاسی ندارد. تدوین کارهای آقای تقوایی همواره با عباس گنجوی بود اما تدوین این فیلم با خود آقای تقوایی بود و حتی اینجا هم دیدیم که کار پایان مشخصی نداشت و دوگانگی نگاه آقای تقوایی در این مستند پیوند این اثر را از بین برده است.»
محمد جعفری با اشاره به ارزش محتوایی این فیلم توضیح داد: «تمام این نواقص چیزی از ارزش‌های منبع بودن این اثر کم نمی‌کند به این خاطر که ما هیچ چیز ثبت شده دیگری از مراسم آیینی بوشهر نداریم و این رسومات هم مانند گذشته باقی نمانده است.»
جعفری ادامه داد: «کاری که فرهاد ورهرام به عنوان یک پژوهشگر و مستندساز انجام داده این است که با هر اثر یک پیشنهاد جدید و یک نگاه متفاوت را ارائه داده است.»
محمد جعفری در ادامه بیان کرد: «زمانی که ناصر تقوایی این فیلم را می‌ساخت فرهاد ورهرام به تازگی دستیار پژوهش دکتر افشار نادری، مردم‌شناس بزرگ ایرانی شده بود. دکتر نادری مدرک مردم‌شناسی را از دانشگاه سوربن گرفته بود و همین ماجرا هم سبب شد آقای ورهرام دیدگاه درستی نسبت به موضوع مردم داشته باشد.»
ورهرام نیز توضیح داد: «آقای جعفری به نکاتی اشاره کردند که مدنظر من بود. در این مستند به قول آقای جعفری یک دیدگاه ورکشاپی نسبت به مناسک اربعین داشتم و در عین حال تلاش کردم از مستند ناصر تقوایی هم برای این آموزه وام بگیرم.»
فرهاد ورهرام منبع زنده اطلاعات است
جعفری با اشاره به اهمیت پژوهش‌های فرهاد ورهرام توضیح داد: «ما در زمینه پژوهش و در مستند به اندازه انگشتان یک دست انسان زبده نداریم، پژوهش‌های تصویری فرهاد ورهرام در نمایشگاه‌های عکاسی خودش را نشان داده است، او درباره همه چیز پژوهش کرده و موضوعی در زمینه مردم‌نگاری ایران نبوده که فرهاد سراغ آن نرفته باشد.»
این منتقد ادامه داد: «آقای ورهرام یک منبع زنده اطلاعات است. یک سوی ایشان برای زمان گاو آهن است و یک سوی دیگرش به اینترنت متصل می‌شود. آن سمت گاوآهنش به همکاری با فریدون رهنما مرتبط می‌شود و آن سوی اینترنش به موزه‌های مردم‌شناسی سراسر جهان از جمله پاریس متصل می‌شود که او همواره تلاش کرده با حضور در مجامع بین‌المللی مردم و فرهنگ ایران به جهانیان معرفی کند.»
ورهرام هم در پایان گفت: «وقتی یک فیلمی ساخته می‌شود ماحصل تلاش یک‌نفر نیست و همه برای آن تلاش کرده‌اند.»
۲۴۲۲۴۳
گردآوری شده از:خبرآنلاین