بازار سرمایه ایران در حالی به استقبال ماه‌های پایانی سال می‌رود که شاخص کل پس از عبور از یک دوره پرالتهاب ناشی از «جنگ ۱۲ روزه»، بار دیگر بر فراز کانال روانی ۳ میلیون واحد ایستاده است. اما آیا این بازگشت ریالی، نویدبخش یک روند صعودی پایدار است یا صرفاً تعادلی شکننده در برزخ متغیرهای اقتصادی و سیاسی؟
بازار سرمایه ایران در حالی به استقبال ماه‌های پایانی سال می‌رود که شاخص کل پس از عبور از یک دوره پرالتهاب ناشی از «جنگ ۱۲ روزه»، بار دیگر بر فراز کانال روانی ۳ میلیون واحد ایستاده است. اما آیا این بازگشت ریالی، نویدبخش یک روند صعودی پایدار است یا صرفاً تعادلی شکننده در برزخ متغیرهای اقتصادی و سیاسی؟ برای یافتن پاسخی دقیق به این پرسش کلیدی و ترسیم نقشه راه سرمایه‌گذاری، به تحلیل دیدگاه‌های محمد اقبال‌نیا، مدیرعامل سبدگردان آسمان در مصاحبه با فردای اقتصاد پرداخته‌ایم. به اعتقاد وی، پیش‌بینی بورس تا عید بیش از آنکه حکایت از یک رالی صعودی داشته باشد، نیازمند مدیریت پویای ریسک در مواجهه با موانع بنیادین و فرصت‌های نهفته است.
برای مطالعه متن کامل مصاحبه به سایت سبدگردان آسمان مراجعه نمایید.
پیش‌بینی بورس تا عید 1404 | پیش بینی بورس امسال با دکتر اقبال نیا
شاخص سه‌میلیونی؛ بازگشت ریالی یا عقب‌گرد دلاری؟
هرچند شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در روز یکشنبه، ۲۱ مهرماه، با قرار گرفتن در حوالی ۳,۰۵۱,۰۰۰ واحد، توانست زیان‌های اسمی پس از جنگ را جبران کند، اما نگاهی عمیق‌تر به اعداد، تصویری متفاوت را آشکار می‌سازد. اقبال‌نیا معتقد است بازار در یک «نقطه تعادلی» قرار گرفته است. او می‌گوید: «مجموعه عوامل مثبت و منفی را که کنار هم بگذاریم، به‌زعم من ما الان در شاخص ۳ میلیون روی یک نقطه تعادلی قرار داریم. رشد پایدارتر از اینجا نیازمند یک سری اخبار جدید است.»
اینشان تأکید می‌کند که با وجود رشد ریالی، شاخص کل از منظر دلاری همچنان ۱۸ درصد از قله‌ی پیش از جنگ عقب‌تر است. علاوه بر این، خروج سنگین ۴۹ هزار میلیارد تومانی پول از سوی سهام‌داران حقیقی، زخمی عمیق بر پیکر بازار است که نشان از بی‌اعتمادی دارد. از دیدگاه او، شرط لازم برای شکسته‌شدن این تعادل و حرکت به سمت سطوح بالاتر، کاهش معنادار فاصله بین نرخ ارز توافقی (نیما) و نرخ ارز آزاد است؛ شکافی که عملاً یک مالیات پنهان بر شرکت‌های صادرات‌محور تحمیل کرده و پتانسیل سودآوری آن‌ها را سرکوب می‌کند.
موانع بنیادین رشد؛ از فرسایش سود تا رقیب قدرتمند ۳۷ درصدی
چرا بورس تهران نتوانسته همگام با جهش‌های ارزی، بازدهی دلاری جذابی خلق کند؟ اقبال‌نیا ریشه‌ی این ناکامی را در دو عامل ساختاری جستجو می‌کند:
- فرسایش تدریجی حاشیه سود: «من پنج سال اخیر را در ذهن خودم مرور می‌کنم؛ سود شرکت‌ها به‌صورت دلاری افزایش پیدا نکرده. افزایش هزینه‌های شرکت‌ها در این سال‌ها به‌مراتب بیشتر از رشد درآمدها بوده.» این موضوع به معنای آن است که حتی با رشد نرخ ارز، تورم داخلی و عدم اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، سهم بیشتری از درآمد شرکت‌ها را بلعیده و از جذابیت بنیادی سهام کاسته است.
- نرخ بهره بالا: با وجود صندوق‌های درآمد ثابتی که بازدهی بدون ریسک ۳۷ درصدی (و با پتانسیل رسیدن به ۴۰ درصد) ارائه می‌دهند، جذب سرمایه به بازار سهام با ریسک‌های متعدد و چشم‌انداز بازدهی ۵۰ درصدی، امری دشوار است. اقبال‌نیا نرخ بهره را «یک عامل مزاحم جدی برای بازار سهام» می‌داند که هزینه فرصت سرمایه‌گذاری در بورس را به شدت افزایش داده است.
به باور ایشان، ریشه بسیاری از چالش‌های فعلی در نوع نگاه سیاست‌گذار به اقتصاد نهفته است. او معتقد است ساختار تصمیم‌گیری کشور بر مبنای «روزمرگی» و پرهیز از اتخاذ تصمیمات سخت اما ضروری استوار است. اقبال‌نیا در این باره می‌گوید: «من نشانه محکمی مبنی بر اینکه سیاست‌ها به‌صورت جدی تغییر بکند، نمی‌بینم. ما داریم روزمرگی می‌کنیم و آن جراحی‌های اقتصادی را کسی شهامت انجامش را ندارد.» این فقدان شهامت در اصلاح ساختارهایی مانند قیمت حامل‌های انرژی یا نظام چندنرخی ارز، باعث می‌شود که مشکلات به صورت انباشته به آینده منتقل شوند. در چنین فضایی، هرگونه اصلاح قیمتی به دلیل تورم انتظاری نزدیک به ۵۰ درصد، می‌تواند به یک شوک تورمی جدید تبدیل شود؛ موضوعی که سیاست‌گذار را در یک دور باطل از تعویق اصلاحات و فرسایش بیشتر اقتصاد گرفتار کرده است.
ریسک سیاسی و نبض بازارهای جهانی | چرا بورس تهران همگام نیست؟
در کنار چالش‌های داخلی، ریسک‌های سیاسی نظیر فعال‌شدن مکانیزم ماشه، دیگر یک متغیر صفر و صدی نیست، بلکه واقعیتی است که باید در مدل‌های سرمایه‌گذاری لحاظ شود. این ریسک، تمایل سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های امن مانند طلا را افزایش می‌دهد.
همچنین، درحالی‌که قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها مانند طلا (۴,۰۷۲ دلار) و مس (۱۰,۵۰۰ دلار) در اوج قرار دارند، شرکت‌های بورسی ایران به دلیل «قفل قیمت‌گذاری دستوری ارز» و «رشد پرشتاب هزینه‌های داخلی»، نتوانسته‌اند از این موج جهانی منتفع شوند. سود اصلی این رشد جهانی در نرخ ارز نیمایی ۷۰ هزار تومانی گم می‌شود.
پیش بینی بورس امسال | نقشه راه سرمایه‌گذار تا عید ۱۴۰۴
با در نظر گرفتن این چشم‌انداز پیچیده، پیش‌بینی بورس 1404 به یک استراتژی هوشمندانه و منعطف نیاز دارد. محمد اقبال‌نیا برای یک سرمایه‌گذار با ریسک‌پذیری متوسط، نقشه راه زیر را پیشنهاد می‌کند:
- تخصیص اولیه (نقطه شروع): تقسیم سرمایه به سه بخش مساوی: یک‌سوم سهام، یک‌سوم طلا و یک‌سوم صندوق‌های درآمد ثابت. این ترکیب، ریسک را در طبقات مختلف دارایی توزیع می‌کند.
- مدیریت پویا و برداشت سود: استراتژی فعال بر اساس «تراشیدن دارایی رشدکرده». به این معنا که با رشد هر بخش از سبد (مثلاً سهام)، سود شناسایی شده و به بخش‌های دیگر (طلا یا درآمد ثابت) منتقل می‌شود تا توازن سبد حفظ و ریسک مدیریت شود.
- نقش تاکتیکی درآمد ثابت: این بخش صرفاً برای کسب سود بدون ریسک نیست، بلکه «مهمات و منبع نقدینگی» برای استفاده از فرصت‌های خرید در زمان ریزش احتمالی بازار سهام یا طلا است.
- اولویت در سبد سهام: با توجه به ابهام در سیاست‌های ارزی، تمرکز بر شرکت‌های کوچک و متوسط (تالار دوم) توصیه می‌شود. این شرکت‌ها حساسیت کمتری به نرخ ارز دستوری دارند و تحلیل سودآوری آن‌ها با اطمینان بیشتری امکان‌پذیر است.
در تشریح استراتژی پیشنهادی، اقبال‌نیا بر نقش دوگانه دارایی‌ها تأکید می‌کند. در این پازل، طلا صرفاً یک دارایی برای کسب سود نیست، بلکه یک «بیمه‌نامه استراتژیک» در برابر شوک‌های غیرمنتظره سیاسی و تورمی است. با توجه به ریسک‌هایی مانند فعال شدن مکانیزم ماشه، که می‌تواند به گفته برخی کارشناسان قیمت دلار را به محدوده‌های ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار تومان برساند، داشتن طلا در سبد دارایی برای حفظ قدرت خرید ضروری است. این نگاه پویا به مدیریت سبد، که در آن سود سهام به دارایی‌های کم‌ریسک‌تر منتقل می‌شود، از تکرار تجربه تلخ سال ۹۹ جلوگیری می‌کند؛ زمانی که سرمایه‌گذاران با نگاهی یک‌طرفه و هیجانی تمام سرمایه خود را در بازار سهام متمرکز کرده و در نهایت با زیان‌های سنگین مواجه شدند.
پیش بینی بورس تا عید 1404 | بورس در برزخ امید و احتیاط
تحلیل جامع محمد اقبال‌نیا نشان می‌دهد که بازار سرمایه ایران تا پایان سال ۱۴۰۴ در یک وضعیت تعادلی شکننده باقی خواهد ماند. رشد پایدار شاخص در گروی اصلاحات ساختاری، به‌ویژه در حوزه قیمت‌گذاری دستوری ارز، است که به نظر نمی‌رسد در کوتاه‌مدت عزمی جدی برای آن وجود داشته باشد. در این میان، نرخ بهره بالا و ریسک‌های سیاسی به عنوان وزنه‌هایی سنگین، مانع از جهش‌های بلندمدت خواهند شد.
بنابراین، پیش‌بینی بورس تا عید بیش از آنکه یک مسیر یک‌طرفه صعودی را نوید دهد، بر اهمیت اتخاذ یک رویکرد دفاعی، پویا و هوشمندانه تأکید دارد؛ رویکردی که در آن حفظ اصل سرمایه و بهره‌گیری تاکتیکی از نوسانات، بر رویای کسب بازدهی‌های خارق‌العاده اولویت دارد.