برای کسی که اولین بار تصمیم می‌گیرد از یک تامین‌کننده چینی کالا بخرد، تجربه خرید از سایت علی‌بابا هم می‌تواند هیجان‌انگیز باشد و هم ترسناک. هیجان از تنوع بالا و قیمت‌های وسوسه‌کننده می‌آید؛ اما ترس هم ناشی از یک واهمه ساده و واقعی است: نکند سرم کلاه برود؟ این نگرانی بی‌دلیل نیست. علی‌بابا با وجود تمام امکانات امنیتی‌اش، بستری برای ارتباط خریداران با فروشندگان است، نه یک فروشگاه مرکزی. به همین دلیل شناخت دقیق سیستم علی‌بابا و رفتار تامین‌کنندگان مهم‌ترین گام برای فرار از کلاهبرداری است.
آیا واقعا در علی بابا کلاهبرداری اتفاق می‌افتد؟
بله، اگرچه علی‌بابا تلاش زیادی برای پالایش تامین‌کنندگان خود انجام داده، اما هنوز هم راه‌هایی برای سواستفاده باقی مانده است. بیشتر کلاهبرداری‌ها به شکل‌های غیرمستقیم انجام می‌شوند؛ مثلا فروشنده‌ای که اول مبلغی را به عنوان پیش‌پرداخت می‌گیرد و بعد ناپدید می‌شود یا محصولی با کیفیتی بسیار پایین‌تر از آنچه تبلیغ شده ارسال می‌کند. حتی ممکن است فروشنده‌ای تظاهر کند که بخشی از یک کارخانه معتبر است، اما در واقع فقط یک واسطه گمنام با هدف سودجویی باشد.
تامین‌کننده طلایی یعنی امنیت کامل؟
برخی کاربران تازه‌کار تصور می‌کنند اگر فروشنده‌ای نشان «Gold Supplier» داشته باشد، دیگر جای نگرانی نیست، اما واقعیت کمی پیچیده‌تر است. این نشان صرفا به این معنی است که فروشنده برای دریافت اعتبار، هزینه‌ای به علی‌بابا پرداخت کرده است و تایید اولیه‌ای از نظر وجود فیزیکی و ثبت رسمی دریافت کرده است. بااین‌حال هیچ تضمینی برای کیفیت کار، صداقت یا رضایت مشتریان سابق ارائه نمی‌دهد. پس بهتر است این نشان را به‌عنوان یک «امتیاز کمکی» ببینید، نه علامت اطمینان نهایی.
چرا بررسی نام برند، کافی نیست؟
یکی از روش‌های رایج کلاهبرداران، استفاده از نام برندهای معتبر بدون مجوز است. آن‌ها ممکن است بگویند نماینده فلان برند هستند یا کالایی از فلان برند دارند، اما هیچ سند قانونی یا نمایندگی رسمی ندارند. حتی تصاویر و کاتالوگ‌هایی که ارسال می‌کنند ممکن است واقعی به‌نظر برسند، اما در واقع از اینترنت کپی شده‌اند. بنابراین صرف ادعاهای تبلیغاتی یا ظاهر حرفه‌ای سایت فروشنده، نباید معیار تصمیم‌گیری شما باشد.
گفتگو با فروشنده
ارتباط با فروشنده در علی‌بابا بیشتر شبیه یک مصاحبه کاری است تا گفت‌وگوی خرید. باید دقیق سوال بپرسید، به نوع پاسخ‌گویی توجه کنید، پیگیر جزئیات باشید و از او درخواست کنید فایل‌هایی مثل فاکتور رسمی، گواهی‌های کیفیت، یا عکس واقعی از کارخانه یا محصول را برایتان بفرستد. اگر فروشنده با طفره رفتن یا پاسخ‌های مبهم سعی دارد مکالمه را کوتاه کند، بهتر است همان‌جا مکالمه را تمام کنید. فروشنده معتبر از شفاف‌سازی استقبال می‌کند.
چرا همیشه نباید به قیمت پایین وسوسه شد؟
قیمت پایین می‌تواند نشانه‌ای از رقابت سالم باشد، اما گاهی اوقات خطرناک‌ترین پرچم قرمز است. فروشندگانی که قیمتی بسیار پایین‌تر از میانگین بازار ارائه می‌دهند، یا قصد دارند شما را با پیشنهادهای اغواکننده فریب دهند، معمولا یا کالاهایی با کیفیت پایین می‌فروشند یا اصلا کالایی ارسال نمی‌کنند. فراموش نکنید در تجارت بین‌المللی همیشه کیفیت و اعتبار هزینه دارد. اگر یک پیشنهاد بیش از حد خوب به‌نظر می‌رسد شاید اصلا واقعی نباشد.
چطور از سرویس Trade Assurance استفاده کنیم؟
اگر بخواهید یک لایه امنیتی قوی به معامله‌تان اضافه کنید، حتما خرید از طریق سیستم Trade Assurance را انتخاب کنید. این سرویس علی‌بابا شبیه یک بیمه‌نامه عمل می‌کند؛ وجه شما نزد علی‌بابا باقی می‌ماند و فقط در صورتی به فروشنده پرداخت می‌شود که کالا مطابق با توافق ارسال شده باشد. بسیاری از کلاهبرداران اصلا حاضر به استفاده از این سرویس نیستند چون تمایلی به شفافیت ندارند. بنابراین اگر فروشنده‌ای گفت «ما Trade Assurance نداریم، ولی قابل اعتمادیم»، حتما بیشتر تحقیق کنید.
فاکتور رسمی
برخی فروشنده‌ها برای جلب اعتماد، یک فایل PDF با ظاهر حرفه‌ای به نام «Proforma Invoice» ارسال می‌کنند. گرچه این سند یک مرحله مهم در فرایند خرید است، اما به‌تنهایی نشانه‌ای از مشروعیت فروشنده نیست. شما باید مشخصات کامل شرکت، اطلاعات بانکی رسمی، آدرس فیزیکی و شماره تماس قابل پیگیری را در این فاکتور بررسی کنید. اگر فاکتور پر از غلط املایی، اطلاعات ناقص یا لوگوی بی‌کیفیت بود همان‌جا باید به شک بیفتید.
چک کردن حضور واقعی فروشنده
شاید ساده به نظر برسد، اما جست‌وجوی نام فروشنده در گوگل یا لینکدین یکی از کارآمدترین ابزارهای راستی‌آزمایی است. اگر فروشنده‌ای که ادعا می‌کند کارخانه‌دار بزرگی است، حتی یک وب‌سایت یا پروفایل کاری رسمی ندارد باید محتاط بود. همچنین بررسی بازخورد سایر مشتریان در فروم‌ها، سایت‌های تخصصی یا حتی یوتیوب می‌تواند شما را از تجربیات واقعی کاربران دیگر مطلع کند.
چگونه درگاه‌های پرداخت امن‌تر انتخاب کنیم؟
یکی از راه‌های رایج کلاهبرداری، هدایت شما به پرداخت خارج از سیستم علی‌بابا است؛ مثلا از طریق حواله بانکی یا رمزارز. در چنین حالتی اگر مشکلی پیش بیاید، دیگر هیچ مرجعی پاسخ‌گو نیست. تا جای ممکن فقط از روش‌هایی مانند Trade Assurance یا PayPal (در صورت موجود بودن) استفاده کنید. در غیر این صورت، حتما پیش از پرداخت از کارشناسان مستقل یا شرکت‌های بازرگانی معتبر مشورت بگیرید. برای نمونه، در لینک زیر می‌توانید راهنمایی جامع درباره خرید ایمن از علی‌بابا را ببینید:
https://1xholding.com/alibaba/
قراردادهای کتبی
حتی در خریدهای کوچک هم اگر قصد همکاری بلندمدت دارید، بهتر است قراردادی کتبی با فروشنده تنظیم شود. این قرارداد می‌تواند شامل مشخصات دقیق کالا، زمان ارسال، شیوه پرداخت و مسئولیت‌ها در صورت بروز مشکل باشد. اگرچه enforce کردن این قرارداد در سطح بین‌المللی ساده نیست، اما وجود آن قدرت چانه‌زنی شما را در اختلافات بسیار افزایش می‌دهد. شرکت‌هایی که از قرارداد فرار می‌کنند، معمولا در ذهن خود به تعهدات وفادار نیستند.
استفاده از خدمات بازرگانی
برای افراد تازه‌کار یا کسانی که زمان و تخصص کافی برای ارزیابی فروشندگان ندارند، همکاری با یک شرکت بازرگانی واسط می‌تواند راه‌حل بسیار خوبی باشد. این شرکت‌ها تجربه بررسی تامین‌کنندگان، مذاکره حرفه‌ای، کنترل کیفیت، حمل‌ونقل و ترخیص کالا را دارند. در واقع، شما به جای ورود مستقیم به میدان یک تیم حرفه‌ای را به‌عنوان نماینده وارد بازی می‌کنید و ریسک‌ها را به حداقل می‌رسانید.
چه نشانه‌هایی باید ما را به شک بیندازد؟
گاهی فقط یک نشانه کوچک می‌تواند نشان دهد فروشنده قابل‌اعتماد نیست. مثلا استفاده از ایمیل‌های رایگان مثل yahoo یا gmail، نداشتن امضای رسمی ایمیل، درخواست پرداخت فوری، تغییر ناگهانی حساب بانکی یا پرهیز از پاسخ به سوالات فنی. این‌ها نشانه‌هایی هستند که اگر حتی یکی از آن‌ها را دیدید، بهتر است بیشتر تحقیق کنید یا حتی به‌طورکلی از معامله صرف‌نظر کنید.
اگر قربانی کلاهبرداری شدیم، چه کاری از دستمان برمی‌آید؟
اگر با وجود تمام اقدامات احتیاطی دچار کلاهبرداری شدید، هنوز هم راه‌هایی برای پیگیری دارید. در صورتی که از Trade Assurance استفاده کرده باشید، می‌توانید با ارائه مدارک مستند، درخواست بازگشت وجه کنید. همچنین اگر پرداخت از طریق PayPal یا کارت اعتباری انجام شده باشد، امکان dispute وجود دارد. در موارد پرداخت مستقیم، کار بسیار سخت‌تر می‌شود و معمولا تنها راه، شکایت رسمی از طریق سازمان‌های بین‌المللی یا کمک گرفتن از شرکت‌های پیگیری حقوقی است.
گام بعدی چیست؟
شناخت خطرات تنها شروع مسیر است. برای آن‌که خریدی موفق از علی‌بابا یا هر پلتفرم خارجی دیگر داشته باشید، لازم است به مرور در موضوعاتی مثل اصطلاحات تجاری، مدل‌های حمل‌ونقل، کنترل کیفیت، مذاکرات بین‌المللی و اسناد صادرات و واردات هم مهارت کسب کنید. اگر به واردات علاقه‌مند هستید، توصیه می‌شود در دوره‌های معتبر یا منابع آموزشی تخصصی، مسیر یادگیری خود را ادامه دهید. تجربه و آموزش دو بال اصلی پرواز در بازار جهانی هستند.