به نقل از شما نیوز، به گزارش پی ام آپ، حقیقت پور با اشاره به خبر توافق موقت ایران و آمریکا گفت: بهتر بود برجام 2015 احیا می شد اما امروز شاهد طرح C آمریکا هستیم که یک توافق محدود محسوب می شود این قرارداد دارای عمر 9 ماهه است. در این توافق ایران و آمریکا تعهداتی دارند که باید انجام دهند.
ایران در سیاست خارجی با مسائل و موارد مهمی مواجه است. بی شک بحث احیای برجام و انعقاد توافق برای بهبود وضعیت ملی و بین المللی یکی از موضوعات مهم در این زمینه است که مدت هاست اخبار ضد و نقیضی درباره آن به گوش می رسد.
در همین رابطه، منصور حقیقت پور، نماینده سابق مجلس، خرداد 1400 را بهترین زمان برای فعال سازی مجدد برجام دانست که می توانست منافع بیشتری نسبت به شرایط فعلی برای ایران داشته باشد، اما فرصت از دست رفت. بحث در مورد تحولات قفقاز و طالبان نیز در میان موضوعات دیگر مورد بحث قرار گرفت که در آن نکات مهمی مطرح شد.
مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:
ارزیابی شما از تحرکات دیپلماتیک اخیر در خصوص مذاکرات هسته ای چیست؟ آیا توافق پیشنهادی بین طرفین با برجام متفاوت است و قرار است شاهد اتفاق جدیدی باشیم؟
اگر برجام در سال 2015 احیا می شد، بهتر بود، اما امروز شاهد طرح C آمریکا هستیم که یک توافق محدود محسوب می شود و عمر آن 9 ماه است. در این توافق، ایران و آمریکا تعهداتی دارند که باید انجام دهند. مثلاً تهران باید برای آزادی زندانیان و محدود کردن غنیسازی گام بردارد. از سوی دیگر، ایالات متحده نیز باید وجوه مسدود شده از ایران در کشورهایی مانند کره جنوبی و عراق را آزاد کند. پول صندوق بانک جهانی هم باید به ایران داده شود. البته هنوز این موارد کاملا مشخص نیست و آمریکایی ها اعلام می کنند که به ایران پول نمی دهند و می گویند باید به صورت دارو منتقل شود و واشنگتن باید شرکت های فروشنده را مشخص کند. بنابراین می توان گفت که توافقی مانند نفت در برابر غذا شکل می گیرد. همانطور که اشاره کردم، این توافق محدود و کوتاه مدت است و ارتباطی با برجام ندارد.
زمانی که آمریکایی ها در موقعیت ضعیفی قرار داشتند، یعنی خرداد 1400، بهترین زمان برای احیای برجام بود که بسیار بهتر از توافق فعلی بود، اما متأسفانه لجبازی مانع از این توافق شد.
آیا این قرارداد جدید مزایای خاصی برای ایران دارد؟
مطمئن باشید که دارد. این قرارداد فروش نفت ایران را تسهیل می کند و خواهیم دید که فضا به کدام سمت حرکت می کند. فرانسه نشست سالانه گروهک منافقین را لغو می کند و بعداً می بینیم که پلیس آلبانی برای بازرسی بر اساس حکم دیوان عالی کشور علیه تروریسم در آن کشور وارد پادگان اشرف شد. پیش از این شاهد گفتگوی سه ساعته مکرون و آقای رئیسی بودیم.
آیا این توافق با مواضع دولت انقلاب منافاتی ندارد و جریان های مخالف برجام از آن راضی هستند؟
آقای رئیسی مجوز لازم برای تصمیم گیری در مورد موضوع برجام را دارد. جریان های پاکی که در سطح بین المللی رفتاری نزولی از خود نشان دادند و جمهوری اسلامی ایران را مجبور به تحمیل و آتش زدن توافق برجام کردند و امضاکنندگان برجام را خائن و جاسوس معرفی کردند همچنان به فشار بر دولت ادامه می دهند. به نظر می رسد آقای رئیسی نیز در کنترل عملیاتی این طیف عمل می کند. همانطور که اشاره کردم در خرداد 1400 قراردادی که ما منافع بیشتری در دریانوردی، بیمه، بانک و… داشتیم آماده امضا شد که متأسفانه به سرانجام نرسید تا شاهد وضعیت موجود باشیم.
موضع روسیه را در قبال این توافق چگونه ارزیابی می کنید؟
روسیه در این زمینه جایگاه خاصی ندارد و آنچه را که مطابق با منافع ملی خود باشد انجام خواهد داد.
بحث روسیه مطرح شد. با توجه به مواضع مسکو و همچنین اظهارات اخیر اردوغان در مورد کریدور زنگزور و متهم کردن ایران، اشاره به اتفاقات قفقاز اشتباه نیست. سوال اصلی این است که در قفقاز چه می گذرد و آیا شاهد تحمیل توافق در ارمنستان هستیم؟ و چه تهدیداتی علیه ایران وجود دارد؟
ما در قفقاز به کمای راهبردی رفته ایم و جمهوری اسلامی ایران در خواب است. اگر هشدار معظم له رهبری در مورد عدم تغییر مرزها نبود، شاهد اتفاقات زیادی بودیم. مسئولان ما به وظایف اصلی خود در قفقاز عمل نکرده اند. در این زمینه، ما نیز از روسیه انتقاد می کنیم زیرا منافع تهران و مسکو می تواند از طریق تفاهم محقق شود.
تحولاتی که در قفقاز جنوبی اتفاق میافتد از نظر استراتژیک برای ایران مضر است و در کوتاهمدت و بلندمدت زیانهای قابل توجهی را برای ما به همراه خواهد داشت. چرا کریدور زنگزور آذربایجان و نخجوان را به دو قسمت تقسیم کرده است؟ پاسخ بسیار مهم است و متاسفانه به آن توجه نشده است. چرا بلشویکها در زمان حکومت خود در شمال ارس 65 کیلومتر از مرز ما را قطع کردند و باریکه را به ارمنستان دادند تا مرز مشترکی با ایران داشته باشند؟
از سوی دیگر آذربایجانی ها برای تحویل نخجوان به آذربایجان باید از ارمنستان اجازه می گرفتند. علاوه بر تهدیدهایی مانند قطع مرز ایران و ارمنستان و همچنین عدم دسترسی ایران به اروپا، باید به مسائل ژئوپلیتیکی و امنیتی نیز توجه کرد. در 200 سال گذشته تحولاتی در قفقاز و سپس اروپای شرقی رخ داد و همه آنها به ترکیه منتقل شد. در قفقاز یک جنبش مقاومت علیه روسها شکل گرفت که من از آن به عنوان پانترشیسم مقدس یاد می کنم. می گویند ما ترک و مسلمان هستیم و حکومت روس ها را قبول نداریم و بالاخره مقاومت کردند و شیخ شمیل هم قیام کرد و خیلی اتفاقات افتاد. این تفکر با فشار زیاد به اروپای شرقی از جمله بلغارستان و مجارستان منتقل شد. به این ترتیب اندیشه ترک باید در نواحی ترک نشین مسلمان جا بیفتد. آن اندیشه دو بال داشت که یکی زبان و دیگری دین بود.
با حاکم شدن اندیشه کمالیسم در ترکیه، این اندیشه از شرق اروپا به ترکیه سرایت کرد. همانطور که می دانیم قفقاز در سه هزار سال اخیر محل رقابت جدی سه جریان بوده است، یعنی ترکیه مانند آناتولی، ایران و روسیه که در این مدت دست به دست هم داده اند. ترک های جوان انگیزه مقابله با روسیه و توقف تفکر روسی را داشتند. البته روسیه هم می خواست با آنها مقابله کند. در واقع پان ترکیسم با ترویج ایده خود به دنبال تشکیل دولتی از شرق اروپا تا ترکیه بود که از خزر می گذرد و به آسیای مرکزی می رود و ترکستان بزرگ را تشکیل می دهد.
در این زمینه تلاش هایی نیز برای نگارش دستورات و دستور زبان برای ادبیات ترکی صورت گرفت. در این میان بلشویک ها به شدت نگران شدند و سعی کردند از رسیدن افکار پان ترکیستی به آسیای مرکزی و قطع آن جلوگیری کنند. قیچی شما چی بود؟ نقدوز، مغری یا زنگزور را از آذربایجان گرفتند و به ارمنستان سپردند. سوال اصلی از روسیه است: وقتی آذربایجان در 200 سال گذشته به دو قسمت تقسیم شد، برنامه فعلی چیست؟ و دلیل سکوت مسکو چیست؟
کریدور زنگزور برای تبادل کالا و مسافر بین نخجوان و آذربایجان نیست. این کریدور برای اتصال ترکیه به نخجوان و آذربایجان و رسیدن به دریای خزر و رسیدن به آسیای مرکزی است. در این نقشه ها ما تهدید می شویم چون سرزمین های ایران در نظر گرفته شده است. اگر رهبر انقلاب اصرار دارند که مرزها عوض نشود، به همین دلیل است. وگرنه ایران راه های زیادی برای رسیدن به اروپا دارد. از ترکیه، آذربایجان، عراق نیز می توانیم به اروپا برسیم.
اقدام ترکیه با اسرائیل نیز نگرانی هایی را برانگیخته است. صهیونیسم داغستان را به عنوان یک دره مقدس تعریف کرد و حتی نقشه ای برای آن چاپ کرد. این وادی مقدس برای رژیم صهیونیستی طمع ایجاد کرده است. قبلاً اعلام کرده بودم که مرحله نیل تا فرات به مرحله نیل تا خزر تبدیل شده است. در حال حاضر این هواپیمای غول پیکر در حال انتقال سلاح به باکو است.
نکته بعدی این است که یکی از مسیرهای ایران به اروپا بسته یا محدود خواهد شد. بنابراین ایران باید قاطعانه با روسیه در این زمینه صحبت کند، زیرا رویدادهای قفقاز مشکوک است. این مسائل میتوانست در گفتگو با مسکو با توجه به جنگ اوکراین مطرح شود تا ایران بتواند نقش پررنگتری در قفقاز داشته باشد.
برخی کارشناسان معتقدند ایران برای کنترل اوضاع در قفقاز باید به عضویت اتحادیه کشورهای ترک زبان درآید، نظر شما در این مورد چیست؟
نه اصلا پیشنهاد خوبی نیست ما تنها ترک زبان هستیم و ترکی الاصل نیستیم. ترکیه را نمی توان ترک دانست زیرا اوراسیایی هستند. تورگوت اوزال، نخست وزیر وقت ترکیه، حتی در سفرش به ایران این سوال را مطرح کرد که آیا ما واقعاً ترک هستیم؟ ما آذری و آریایی هستیم. در این زمینه می توان بحث های گسترده ای انجام داد. حتی گوناز تی وی هم قبلا به صحبت های من واکنش نشان داده بود و اعلام کرده بود که به حقیقت پور رای ندهید چون او ضدترک است!
آقای حققیت پور به عنوان آخرین سوال، آیا نظری در مورد تنش های اخیر با طالبان دارید؟ آیا فکر می کنید مشکلات ایران و افغانستان حل شده است یا رویه های تنش زا ادامه خواهد یافت؟
جریان های رادیکالی در بدنه طالبان وجود دارند که به توصیه های رهبران این گروه توجه چندانی ندارند. یک گرایش عاقلانه در میان طالبان وجود دارد که آنها خواهان تنش با ایران هستند و حتی در جریان درگیری مرزی برخی از آنها دستگیر شدند. آنها همچنین قول داده اند که آب را به ایران رها کنند. البته نه سطح آبی که ایران می خواهد. ما می دانیم که طالبان روند سختی دارند و من احساس می کنم که آقای رئیسی با طالبان به زبان خوب صحبت نکرد و آنها از این که با آن لحن صحبت می کردند ناراحت بودند.
ما اهرم های خوبی در افغانستان داشتیم که متأسفانه آنها را از دست داده ایم و باید آنها را بازیابی کنیم. ما باید جریانات تاجیکستان را به عنوان یک ابزار و واقعیت احیا کنیم. توانایی شیعه از دیگر مواردی است که باید از آن استفاده کنیم. در این بین حتی در گذشته از ظرفیت ازبک ها هم استفاده کردیم.