«جاده هالو»؛ سفر در جاده‌ای از مسئولیت، گناه و انکار

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، سوگند مختاری، مدرس و منتقد سینما گفت: فیلم «جاده هالو» از کارگردانی ایرانی‌ـ‌بریتانیایی به نام بابک انوری است که تا پیش از این، فیلم تحسین‌شده‌ی «زیر سایه» را در کارنامه داشته است. او در این فیلم، سینمایش را گم می‌کند و آن جهان زیرمتن‌دار مورد علاقه‌اش را به فراموشی می‌سپارد.

فیلمی میان ژانرها؛ از درام خانوادگی تا تریلر روان‌شناختی

وی ادامه داد: «جاده هالو» با بازی رزاموند پایک، فیلمی است که دست به ترکیب ژانری می‌زند و در هسته‌ی مرکزی خود به درامی خانوادگی وفادار می‌ماند. این فیلم در سینمای ژانر حرکت می‌کند و ایده‌های گونه‌ی تریلر، روان‌شناختی و ترسناک فولکلوریک را به حرکت درمی‌آورد.
انوری را طرفداران سینمای ترسناک با فیلم زیر سایه می‌شناسند؛ فیلمی ترسناک و لایه‌مند با زیرمتن فوق‌العاده‌ای از جنگ و ایدئولوژی که تبدیل به یکی از بهترین فیلم‌های ترسناک ایرانی شد. او «زیر سایه» را خارج از ایران ساخت، اما هم بازیگرانش ایرانی بودند و هم زبانش فارسی بود.
«زیر سایه» هم اثری قوی در ژانر وحشت بود و هم فیلمی خوب در حیطه‌ی سینمای جنگی؛ اما «جاده هالو» اثری خواب‌آلود است، گیج است، زود تمام می‌شود و نمی‌داند چگونه ایده‌هایش را هدایت کند. «جاده هالو» در یک ماشین اتفاق می‌افتد، در یک تک‌لوکیشن؛ جایی که کارگردانی جذاب انوری خودش را نشان می‌دهد. این تک‌لوکیشن به هیچ عنوان حوصله‌ی مخاطب را سر نمی‌برد، چراکه کنترل تعلیق در اختیار فیلم‌ساز است.

فیلمنامه‌ای موقعیت‌محور با تعلیقی سرد و بصری

مختاری تصریح کرد: «جاده هالو»، یک اثر موقعیت‌محور است. فیلمنامه‌های موقعیت‌محور نسبت به داستان‌محورها و شخصیت‌محورها مسیر دشوارتری را برای پرداخت طرح و ایده‌ی خود دارند، مخصوصاً آن دسته از روایت‌هایی که درگیر یک موقعیت مکانی می‌شوند.
وی افزود: فیلم با تصاویر تعلیق‌آفرینی شروع می‌شود؛ تصاویری سرد با لحنی تلخ که نشان از یک مشاجره دارد. «جاده هالو» با فضاسازی خوبی در این سکانس‌ها جلو رفته است: پالت رنگی سرد، هشداردهنده‌ای که مدام بوق می‌زند، سایه‌هایی که فضای تیره‌ای را به‌وجود آورده‌اند و خانه‌ای که به‌هم‌ریخته است. همین المان‌ها کافی است تا ما را متوجه بحرانی نزدیک کنند که در حال رخ دادن است.
وی گفت: ضعف اصلی این فیلم در قسمت درام آن است. اثر روایتی است درباره‌ی خانواده، گناه و مسئولیت‌پذیری اعمال؛ ایده‌هایی که باید در بطن درام رشد می‌کردند و سپس در مسیر ژانر ادامه می‌یافتند. اما فیلم‌ساز خیلی شتاب‌زده از پرداخت و به‌کارگیری مصالح درام سر باز می‌زند و تنها هدفش را روی ارائه‌ی ایده قرار می‌دهد. عدم پرداخت روابط میان خانوادگی و شخصیت آلیس باعث می‌شود که مخاطب خودش دست به یک‌سری پردازش‌ها بزند و در ذهنش قصه را ادامه دهد.

روایت در زمان واقعی؛ تجربه‌ای از اضطراب و تصمیم‌گیری

محسن سلیمانی فاخر، کارشناس و منتقد فیلم نیز گفت: جاده هالو تجربه‌ای روان‌پریشانه از مواجهه‌ی والدین با بحران است. فیلم در قالب تریلر روان‌شناختی در زمان واقعی (real-time) روایت می‌شود؛ جاده‌ای تاریک، ماشینی در حال حرکت، تماس اضطراری دخترشان و سفری که از جغرافیا فراتر می‌رود و به درون ذهن و وجدان والدین می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه در «جاده هالو»باز هم با مضمون آشنای فیلم‌ساز همچون ترس، پنهان‌کاری و وجدان سرکوب‌شده مواجهیم، افزود: فیلم در زمان واقعی روایت می‌شود؛ به این معنا که زمان داستان و زمان تماشای فیلم بر هم منطبق‌اند. این ویژگی باعث می‌شود تماشاگر حس کند خودش در همان جاده، در همان لحظه‌ی اضطراب و تصمیم‌گیری حضور دارد و این نزدیکی زمانی، منبع اصلی تعلیق و تنش فیلم است.
سلیمانی فاخر با بیان اینکه فیلم با یک عدم قطعیت و توهم روبه‌روست و مرز بین واقعیت و خیال مدام در نوسان است، گفت: فیلمنامه بر اساس اصل محدودیت فضا و زمان نوشته شده است؛ بیشتر در داخل خودرو و طی یک مسیر شبانه. این محدودیت باعث شکل‌گیری تعلیق پیوسته و فشار روانی تدریجی می‌شود. فیلم از الگوی «سفر در جاده» برای بیان سفر درونی و اخلاقی والدین استفاده می‌کند.

مطالعه‌ای بر خانواده‌ی پسامدرن

سلیمانی فاخر افزود: یکی از لایه‌های «جاده هالو» حضور حس دیاسپورایی است؛ سفری بی‌پایان میان گذشته و اکنون، میان وطن و غربت. خانواده‌ی فیلم مانند هویت دیاسپورایی، در مرز فروپاشی است؛ میان گناه و انکار. می‌توان این تعبیر را داشت که فیلم‌ساز با استفاده از ژانر تریلر روان‌شناختی، اضطراب مهاجرت را به زبان جهانی تعلیق ترجمه کرده است. در فیلم می‌توان تصویری از ذهنیت انسان مهاجر دانست؛ انسانی که حتی در جاده‌ای آشنا، احساس غریبی می‌کند.

فروپاشی، بحران مسئولیت و اخلاق فردی

به گفته‌ی وی، والدین و مسئولیت، گناه و انکار، جاده به‌مثابه‌ی ناخودآگاه، کنترل و تکنولوژی و عنصر ماورایی از محورهای معنایی فیلم است. شخصیت‌ها نه تیپ، بلکه حاملان وجدان جمعی طبقه‌ی متوسط غربی‌اند؛ خانواده‌ای ظاهراً سالم اما در مرز فروپاشی اخلاقی.
وی افزود: فیلم را می‌توان بازنمایی خانواده‌ی مدرن نیز دانست. از منظر جامعه‌شناسی، این فیلم مطالعه‌ای بر خانواده‌ی پسامدرن است؛ خانواده‌ای که در آن، حیات آرام جای خود را به کنترل و اضطراب داده است. فروپاشی اعتماد میان نسل‌ها، بحران مسئولیت و اخلاق فردی در جوامع متأخر و ترس از شکست والدگری در عصر تکنولوژی.

۵۹۲۴۳