بحرانی که جنگ به خانه آورد/ وقتی سوژه زن است، محدودیت‌ها و سختگیری‌ها بیشتر است

الهام آقالری، مستندساز، درباره محتوای تازه‌ترین اثر «تنها در کنار هم» خود به خبرآنلاین گفت: این مستند ۱۲ دقیقه‌ای روایت زندگی یک زن نابینا و تنش‌های درون خانواده او در ایام جنگ دوازده‌روزه است. آقالری افزود: «آشنایی من با این خانواده به پیش از جنگ بازمی‌گردد، اما در روزهای مقاومت، آن‌ها برایم به نمادی از ایران تبدیل شدند. این خانواده پیش‌تر نیز با بحران‌های متعددی روبه‌رو بود و جنگ، بحران‌های بیرونی را هم بر مشکلات داخلی‌شان افزود. برای من، این پرسش که سرنوشت چنین خانواده‌ای به کجا خواهد انجامید، بسیار مهم بود.»

او درباره مضمون فیلم توضیح داد: «در این خانواده بچه‌های طلاق، زنی بیمار و مردانی حضور داشتند که از همسران خود جدا شده و دوباره به خانه بازگشته بودند. همین وضعیت پرتنش با وقوع جنگ تشدید شد. پژوهش من نشان داد که چنین شرایطی تا چه اندازه طاقت‌فرساست و همین شد که تصمیم گرفتم التهاب خانواده را در بستر جنگ دوازده‌روزه به تصویر بکشم.»

کارگردان مستند «سرنوشت بایگانی» با اشاره به دشواری پرداختن به سوژه‌های مربوط به زنان گفت: «برخی مستندسازان به شکل تخصصی به موضوعات زنان می‌پردازند، اما همواره با محدودیت‌هایی روبه‌رو می‌شوند. مثلاً من درباره ورزش بانوان یا بحران‌های خانوادگی زنان کار کرده‌ام. مشکل اصلی اینجاست که سانسورهای مربوط به حجاب و محدودیت‌های مربوط به حضور زنان، از میزان رئالیسم اثر کم می‌کند. این شرایط باعث می‌شود لحظات تأثیرگذار نتوانند به‌طور کامل منتقل شوند. در حالی‌که وقتی سوژه مرد است، ورود به فضاهای ورزشی یا عمومی ساده‌تر است. برای سوژه‌های زن، مستندساز ناچار است مهارت و ظرافت مضاعفی به خرج دهد تا بتواند واقعیت مدنظرش را ثبت کند.»

آقالری ثبت وقایع در شرایط بحران و پسابحران را بسیار مهم دانست و گفت: «در جریان جنگ دوازده‌روزه، متأسفانه همکاری چندانی با مستندسازان صورت نگرفت. امکان حضور مستقیم با دوربین در دل وقایع فراهم نبود و به همین دلیل بسیاری از همکارانم، از جمله خود من، فرصت ثبت یک رویداد تاریخی مهم را از دست دادند. به نظر من باید فرهنگ‌سازی شود تا در شرایط بحرانی، مستندسازان دارای کارت معتبر بتوانند آزادانه کار کنند.»

او ادامه داد: «به دلیل همین محدودیت‌ها ناچار شدم روایت خود را در محیط‌های بسته و درون خانواده دنبال کنم. امکان حضور در خیابان یا مکان‌های اصلی درگیری‌ها وجود نداشت، بنابراین سعی کردم التهاب و تنش خانواده را به تصویر بکشم، هرچند که روایت زنده از صحنه‌های جنگ میسر نشد.»

کارگردان مستند «قهرمان» با اشاره به شرایط تولید اثر تازه خود افزود: «فیلم‌برداری و صدابرداری را شخصاً انجام دادم. فضای پرتنش خانواده اجازه ورود تیم را نمی‌داد. می‌خواستم کار به‌صورت تک‌نفره پیش برود تا بچه‌ها یا دیگر اعضای خانواده مقابل دوربین راحت‌تر باشند و رفتارشان دچار سانسور ناخواسته نشود.»