آیا سوره نهادی فرهنگی است یا اداره‌ای آمارمحور؟

پنجمین شب سینمایی سوره برگزار شد؛ شبی که انتظار می‌رفت محفلی برای نمایش دستاوردهای هنری و چشم‌اندازهای فرهنگی باشد، اما بیش از هر چیز به یک گزارش مدیریتی شباهت داشت. حمیدرضا جعفریان، رئیس سازمان سینمایی سوره، با شور و افتخار از پنج سریال، پنج اکران نوروزی و پنج سال فعالیت سخن گفت و کوشید تا حجم تولیدات و آمار کمی این سازمان را برجسته کند. با این حال پرسش اساسی همچنان باقی است: آیا شمارش پروژه‌ها، تعداد سریال‌ها و آمار فروش می‌تواند جای یک سینمای زنده، خلاق و اثرگذار را بگیرد؟

تمرکز بر تولید آثار کودک و نوجوان اقدامی ارزشمند است و می‌تواند آینده فرهنگی کشور را تحت تأثیر قرار دهد. اما فاصله میان کمیت و کیفیت همچنان محسوس است. بسیاری از آثار از جذابیت و نوآوری تهی‌اند و توانایی همراه کردن مخاطب را ندارند. اگر ارتقای کیفیت در اولویت قرار نگیرد، همه این دستاوردها در حد چند سطر در گزارش‌های مدیریتی باقی خواهد ماند و به نقطه عطفی در تاریخ سینمای ایران بدل نخواهد شد.

از دیگر محورهای مورد تأکید جعفریان، توجه به موضوع فلسطین بود؛ موضوعی که بی‌تردید برای هویت فرهنگی سوره اهمیت دارد. اما تولیدات این حوزه هنوز نتوانسته‌اند با مخاطب عام ارتباط برقرار کنند. تمرکز افراطی بر ایدئولوژی، بدون بهره‌گیری از جذابیت‌های هنری و روایی، نتیجه‌ای معکوس به همراه دارد و دایره مخاطبان را محدود می‌کند.

در گزارش‌های ارائه‌شده، بیش از آنکه کیفیت و اثرگذاری آثار مطرح شود، اعداد و نمودارها دیده می‌شد. این در حالی است که سینما با آمار زنده نمی‌ماند؛ با داستان، شخصیت‌پردازی، نوآوری و تأثیر اجتماعی جان می‌گیرد. ادامه این نگاه آمارمحور، خطر دور شدن سوره از رسالت فرهنگی‌اش را جدی‌تر می‌کند.

ضعف دیگر، غیبت جدی در عرصه بین‌المللی است. محدود شدن به بازار داخلی، ریسکی بزرگ برای فروش و اثرگذاری آثار محسوب می‌شود. در جهان امروز، سینما تنها با ارتباط جهانی می‌تواند پیام خود را ماندگار کند. نشست اخیر اما به جای تبادل نظر و شنیدن صداهای گوناگون، بیشتر به یک جلسه تبلیغاتی یک‌طرفه شباهت داشت. فقدان دیدگاه‌های متنوع و انتقادی، خطر تکرار ایده‌ها و کاهش نوآوری را افزایش می‌دهد.

در این میان، یک ظرفیت کمتر دیده‌شده می‌تواند گره‌گشا باشد: حضور عالمان مذهبی با تجربه فقهی و فرهنگی. بهره‌گیری از «فقه پویا» در فرآیند تولید، می‌تواند بسیاری از محدودیت‌های نظارتی را به شیوه‌ای خلاقانه حل کند. چنین مشارکتی پلی میان آرمان‌گرایی و جذابیت هنری می‌سازد. آثاری که بر پایه خرد فقهی و در تعامل با هنرمندان شکل بگیرند، هم پیام فرهنگی و اخلاقی خواهند داشت و هم برای مخاطب گسترده جذاب خواهند بود.

کاربست فقه پویا به‌ویژه در موضوعات حساس و ایدئولوژیک، همچون فلسطین، اهمیت بیشتری دارد. این رویکرد می‌تواند پیام آرمانی را حفظ کند و در عین حال از قالب‌های یک‌سویه و تبلیغاتی فاصله بگیرد تا اثری باورپذیر و اثرگذار خلق شود. همچنین در حوزه کودک و نوجوان، همکاری عالمان مذهبی با هنرمندان می‌تواند زمینه‌ساز تولید آثاری غنی از نظر اخلاقی و آموزشی باشد، بی‌آنکه جذابیت داستانی و سینمایی قربانی شود.

با این همه، پرسش محوری پابرجاست: سوره یک نهاد فرهنگی است یا اداره‌ای برای ارائه آمار و نمودار؟ اگر نتواند میان آرمان‌گرایی، جذابیت هنری، مخاطب گسترده و انعطاف فقهی تعادل برقرار کند، دستاوردهای پنج‌ساله‌اش چیزی جز گزارش‌های داخلی نخواهد بود و در سینمای ایران و جهان اثری واقعی بر جای نخواهد گذاشت.

پنجمین شب سینمایی سوره بیش از هر چیز تصویری از سازمانی آمارمحور ارائه داد؛ سازمانی که تلاش‌هایش ارزشمند است، اما در دام «گزارش‌گرایی» گرفتار شده. راه برون‌رفت، بهره‌گیری هوشمندانه از ظرفیت‌های فکری و فرهنگی، به‌ویژه در تعامل با عالمان مذهبی و استفاده از فقه پویا است. تنها در این صورت است که تولیدات سوره می‌توانند از مرز عدد و نمودار عبور کنند و به داستان‌هایی زنده، نوآورانه و اثرگذار تبدیل شوند.

سینما با نمودار و گزارش زنده نمی‌ماند؛ حیات سینما در داستان، خلاقیت و ارتباط صمیمی با مخاطب است.