حجتالاسلام مجید رضایی، عضو شورای فقهی بانک مرکزی، اظهار داشت: مبلغ وام اربعین در سال جاری ۱۰ میلیون تومان است و این وام از نوع مرابحه است. به دلیل اینکه این وام قابلیت خرید نقدی و فروش نسیه را دارد، نمیتوان به آن ایراد فقهی وارد کرد. اما تودیع مبلغ دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بر خلاف قوانین بانک مرکزی است.
مبلغ نوشت: طبق سنوات گذشته زائران اربعین امسال نیز می توانند وام اربعین دریافت کنند اما با تفاوت؛ در سال های گذشته با اعلام وزارت اقتصاد متقاضیان وام اربعین به سامانه سماح مراجعه و تسهیلات پنج میلیون تومانی اربعین را دریافت کردند اما امسال دولت و بانک مرکزی تصمیمی برای اینکه پرداخت این وام را خودشان انجام بدهند ندارند و این موضوع را به بانک ها واگذار کرده اند.
تا به امروز هیچ بانک دیگری به جز بانک ملی تمایل خود را برای پرداخت تسهیلات اربعین به زائران اعلام نکرده است و در صورت عدم وجود سازوکار مشخصی از سوی دولت برای پرداخت این نوع وام، تنها بانکی است که حاضر به ارائه اربعین است. پرداخت تسهیلات متأسفانه این امر تا حدودی مغایر با قوانین نظام بانکی تشخیص داده شده است.
شرایط دریافت وام اربعین
بانک ملی طرح خود را زائران اربعین حسینی نامگذاری کرده است و شرایط دریافت این وام به این صورت است که متقاضیان باید ابتدا برای این طرح در بانک ملی حساب ویژه باز کرده و سپس سپرده گذاری کنند دو میلیون و 500 هزار تومان در این حساب و بعد می توانند 10 میلیون تومان وام بگیرند.
نرخ سود این تسهیلات 23 درصد و به صورت سود پرداخت می شود. مدت بازپرداخت این وام 6 ماهه می باشد. برای دریافت این وام به ضامن نیاز است. همچنین مبلغ واریز شده به حساب ویژه طرح در نوبت استهلاک تسهیلات و بدهی باقی می ماند تا با استهلاک کامل به وام گیرنده عودت داده شود.
اینها شرایط کلی متقاضیان دریافت وام اربعین اعلام شده از سوی بانک ملی است، البته این طرح مشکلاتی دارد.
برخی ایرادات و شبهات در مورد وام اربعین بانک ملی
اولاً بهتر بود دولت مسئولیت بازپرداخت این وام را بر عهده می گرفت تا زائران در شرایط سودآوری سیستم بانکی قرار نگیرند و ثانیاً به دلیل سودآوری و برداشت این نوع وام امکان پذیر است. که برخی افراد از این نوع تسهیلات در کنار انجام وظایف خود برای انجام کارهای دیگری غیر از زیارت دینی و گرانبها نیز استفاده می کنند.
اما اینکه آیا پرداخت تسهیلات با سود 23 درصد برای انجام فریضه زیارت، نگرانی قانونی ایجاد نمی کند؟ دوم اینکه آیا انسداد دو میلیون و 500 هزار تومان قانونی و مجاز است؟
حجت الاسلام والمسلمین مجید رضایی عضو شورای حقوقی بانک مرکزیبه این دو شبهه پاسخ داد.
وی در پاسخ به شبهه اول گفت: از آنجایی که این تسهیلات نوعی مرابحه است و به منظور خرید و فروش پرداخت می شود، از نظر قانونی نمی توان ایرادی به آن وارد کرد. یعنی با نرخ سود 23 درصد نسیه خرید و فروش می کنند و همه استقبال می کنند چون نرخ تورم 40 درصد یا بیشتر است اما سود بانکی 23 درصد است! بنابراین قابل استقبال است.
در مورد شبهه دوم، عضو شورای حقوقی بانک مرکزی پاسخ داد: اما بانک مبلغی را واریز می کند یا مسدود می کند. برخلاف مقررات و مصوبات اخیر بانک مرکزی بوده و حتی قابل پیگیری است.