آبان سال 1373 (28 جمادی الاول 1415) سالروز رحلت آیت الله سید رضا صدر است. او با تلاش بی‌وقفه در تدریس، سخنوری و تربیت شاگردان توانست تالیفات و آثار متعددی بر اساس نیازهای فرهنگی جامعه از خود به جای بگذارد.
مبنای تفکر و فرهنگ تبلیغیوی به مناسبت سالگرد درگذشت این نویسنده و اندیشمند روایتی از زندگی خود نوشته است که در ادامه می خوانید.
از چپ: سیدصدرالدین صدر (پدر)، سید رضا صدر و سید موسی صدر
لقب صدر برای این خاندان
آیت الله سید رضا صدر (1300-1373)، فرزند آیت الله سیدصدرالدین صدر و برادر امام موسی صدر، از علما و مراجع شیعه بود. خاندان صدر شاخه ای از خاندان شرف الدین و شرف الدین شاخه ای از خاندان نورالدین هستند.
این خانواده سالها در جبل عامل لبنان زندگی می‌کردند و به همین دلیل به عامل معروف هستند. این خاندان از نوادگان امام موسی کاظم علیه السلام و از معروف ترین خانواده های مذهبی در ایران، عراق و لبنان می باشند.
گفته می شود لقب صدر را به این خاندان نسبت می دهند سیدصدرالدین موسوی عاملی اصفهانی فرزندانش به دلیل شهرت علمی و به ویژه حقوقی، همه به صدر معروف شدند. چون در اصفهان زندگی می کرد برخی از فرزندانش به صدر اصفهانی معروف شدند.
برخی به دلیل مهاجرت از جبل امل به عراق در کودکی به صدرزاده یا صدر عاملی نیز معروف بودند. چند تن از علمای خاندان صدر ملقب به صدرالدین هستند.
جایگاه معتبر دینی و علمی
جایگاه ممتاز دینی، علمی و حوزوی سیدصدرالدین عاملی باعث شد که اکثر فرزندان، نوادگان، نوادگان و فرزندان ذکور وی نام او را «صدر»، «صدر عاملی»، «صدر جبل عاملی»، «صدر اصفهانی» به خود اختصاص دهند. “، “صدر کاظمینی” یا “صدرزاده”. البته برخی از شعب بعدها به «عاملی»، «خادم الشریعه» و «مستجب الدعوتی» معروف شدند.
جایگاه سید رضا صدر در خاندان صدر
پدربزرگ سید رضا آیت الله سید اسماعیل صدر بود که در سال 1216 در اصفهان به دنیا آمد، اما پدر و مادرش از جبل عامل لبنان به آن شهر مهاجرت کرده بودند.
در زمان حکومت خلفای عثمانی در لبنان که کشتار و چپاول شیعیان امری عادی و روزمره برای مأموران آنان بود، پدر سید اسماعیل که در روستای «شادغیث» در حومه «مرکه» زندگی می کرد، زندگی «جبل» داشت. عامل».لبنان این روستا را به عراق منتقل کرد. پس از اقامت کوتاهی در آنجا به ایران نقل مکان کرد و در شهر اصفهان (که در آن زمان دارای حوزه علمیه پر رونقی بود) اقامت گزید.
پدر
پدرش آیت الله العظمی سیدصدرالدین صدر بود. در مشهد مقدس اقامت گزید. اندکی بعد به دعوت عالی ترین مرجع و مؤسس حوزه علمیه قم، شیخ عبدالکریم حایری یزدی، به قائم مقامی و جانشینی ایشان به قم هجرت کرد و پس از سال ها تلاش و خدمت در آنجا درگذشت.
مادر
صفیه مادر سید موسی دختر آیت الله العظمی سید حسین طباطبایی قمی از سلسله پاک رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بود.
سید رضا صدر در کنار پدرش
تولد
سید رضا در پنجم رمضان سال 1339 قمری برابر با سال 1300 خورشیدی در مشهد مقدس دیده به جهان گشود. سید رضا صدر از سلسله سادات موسوی است و نسبش با 32 واسطه به امام همام حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) می رسد.
آموزش و پرورش و اساتید
سید رضا صدر پس از گذراندن دوره ابتدایی دروس ادبیات را تا مقطع ارشد نزد اساتید مشهور مشهد مقدس فرا گرفت. از آنجایی که موضوع مشهد در سطح بالایی از دانش ادبی بود، از ادبیات قوی برخوردار بود. وی در مورد معارف مغنی و متوّل با شهید مطهری گفتگو کرد و ارتباط این دو بزرگوار به حدی بود که پس از عزیمت آنان به قم، شهید مطهری نیز به قم مهاجرت کردند.
دروس سطح را نزد اساتید بزرگ حوزه قم فرا گرفت. خود ایشان در خاطره ای ذکر کرده اند که کل کتاب مکاسب را قبل از اذان صبح در حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) با شهید سید اسدالله مدنی در میان گذاشته اند.
سید رضا صدر دروس خارج فقه و اصول را در محضر پدر بزرگوارش و آیت الله العظمی سید محمد حجت کوه کمره ای تا پایان عمر این دو بزرگوار فرا گرفت. وی مدتی در درس حقوق آیت الله العظمی بروجردی حضور یافت و از محضر آیت الله سید محمد محقق داماد بهره های فراوان برد.
وی همچنین از شاگردان محترم امام خمینی (ره) به شمار می رفت و معارف فلسفه و عرفان را نزد این حکیم فرزانه فرا گرفت. وی در این خصوص گفت: ما پنج یا شش نفر بودیم که نزدیک به پنج سال نزد امام عرفان درس خواندیم و این درس بر اساس متن خاصی بود. نبود; بلکه یکی از مطالبی بود که از سایر عرفا دریافت کرده بود.
تدریس و تبلیغات
سید رضا صدر به دلیل نبوغ خود در جوانی به درجه اجتهاد رسید و در دوران تحصیل به تدریس دروس حوزه پرداخت و از اساتید معروف حوزه به شمار می رفت. زمانی که امام خمینی به نجف اشرف تبعید شد، از ایشان خواست که حتماً اسفار و سایر کتب فلسفی را در قم تدریس کنند که ایشان پذیرفتند.
برخی از شاگردان سید رضا صدر
از شاگردان وی می توان به: سید مصطفی خمینی، مهدی شب زنده دار، محمد مومن، علی اکبر ناطق نوری و… اشاره کرد.
از سال 1328 بوده است. کلاسهای اخلاق را عصر پنجشنبه در قم در منزل پدری (حرم، کوچه بهار) آغاز کرد. این دوره تا سال 1346 که عازم تهران شد ادامه داشت. این دروس به قدری جامع و قدرتمند بود که هنوز بسیاری از بزرگان قم خاطرات خود را فراموش نکرده اند. آموزه های اخلاقی او با اعمال همراه بود. وی مصداق بارز این حدیث امام صادق علیه السلام بود که به شیعیان خود می فرماید: «بی سنت شما برای خیر مردم دعا کنیم».
از راست: غلامرضا گلسرخی کاشانی، مجتبی محمدی عراقی، سید موسی صدر،
عبدالامیر قبلان، سید رضا صدر، سید یونس عرفانی و محمود خلیلی
حرکت به سمت قم
آیت الله صدر در سال 1346 قم را به مقصد تهران ترک کرد و در مسجد امام حسین (علیه السلام) در شرق تهران نماز جماعت اقامه کرد و در مناسبت های مختلف (مانند رمضان، ولادت و شهادت اهل بیت) سخنرانی کرد.
این سخنرانی ها پاسخ نادری دریافت کرد و تأثیر عمیقی بر مردم گذاشت. زیرا تأثیر معنوی آن باقی است. علاوه بر این، در آنجا به تدریس فلسفه، فقه و اصول نیز می پرداخت و هر روز افراد زیادی برای پرسش از مسائل شرعی و… نزد او می آمدند.
مسجد امام حسن عسکری به مدت 16 سال
در سال 1357 مجدداً به قم بازگشت و 16 سال را در آنجا گذراند یکی در نماز جماعت مسجد امام حسن عسکری (علیه السلام) به اقامه سخنرانی و تدریس پرداخت.
مرگ
مرحوم آیت الله سید رضا صدر پس از سالها مجاهدت علمی در 28 جمادی الاولی 1415 م. آبان 1373ش) در سن 76 سالگی دار فانی را وداع گفت و به دیدار خدای خود شتافت. پیکر مطهرش از مسجد امام حسن عسکری علیه السلام تا حرم حضرت معصومه علیها السلام تشییع شد. اتاق 33 در حیاط بزرگ (آینه) دفن شد.
آثار و تصنیف ها
- شرح علی العروة الوغطی (نظریات فقهی او در حاشیه کتاب العروة الوغتی نوشته شده است);
- استقامت؛
- تفسیر سوره حجرات (تفسیر جدید و اخلاقی از سوره حجرات);
- سالار شهیدان (زندگی نامه امام حسین (علیه السلام) از تولد تا شهادت).
- حسین یوسف (این کتاب که تفسیری بر سوره یوسف است توسط حجت الاسلام شیخ مهدی غروی قوچانی به زبان عربی در بیروت چاپ شده است).
- دروغ بگو
- حسادت؛
- راه قرآن؛
- رساله ای در قرآن پژوهی;
- پایان نامه با موضوع «عدالت در قانون»؛
- راه محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)؛
- دوری از علی (علیه السلام)؛
- راه مهدی (علیه السلام)؛
- زیارت امام رضا (علیه السلام);
- زنان و آزادی؛
- زیر درختان سرو (مجموعه داستان)؛
- سخنان رهبران کمونیسم در مورد خدا;
- فلسفه آزاد;
- مرد مومن
- مقدمه غایة المرام;
- مقدمه نامه علمی;
- محمد در قرآن؛
- آیات او (دو جلد)؛
- نگاهی به آثار شیخ طوسی;
- یوم الانسانیه در حدیث غدیرخم;
- حسن یوسف – یکی از آثار آیت الله سید رضا صدر
- اجتهاد و تقلید (فقه استنباطی);
- المسیح (علیه السلام) در قرآن (این کتاب توسط مرحوم علی حجتی کرمانی ترجمه شده است);
- اربعون و ماتا مسیله فقیه (دویست و چهل سؤال فقهی); این کتاب حالت تمرینی دارد و نویسنده در قالب اجتهاد به سوالات خود پاسخ داده است.
- ارث النساء (این کتاب فقهی استدلالی است و به پیشنهاد آیت الله بروجردی (قدس سر) تألیف شده است).
- فقه بر اساس معارف اهل بیت علیهم السلام (کتاب دعا);
- قواعد سه گانه (قاعده باطل، تعالی و اجتناب)؛
- فلسفه عالی؛
- اسلام ما (معرفی اسلام به زبان ساده);
- جهاد و انقلاب؛
- بانوی کربلا (ترجمه کتابی از عایشه بنت الشاطی، نویسنده مشهور مصری، درباره زندگی حضرت زینب (سلام الله علیها));
- برهان سیدکین;
- سبد (مجموعه ای مانند کشکول)؛
- خلیفه رسول خدا;
- خواجه نصیرالدین طوسی;
- حاشیه مقابل اسفار صدرالمطالحین;
- درست و نادرست؛
- دیوان شعر;
- پیامی در قسمت های مختلف؛
- رساله ای در تصمیم گیری نجاست درونی;
- پیامی در مورد شبهه ابیه;
- پیام در ملاقی (یکی از طرفین ظن محدود);
- پیامی در مقدمه کار؛
- صحائف فی الفلسفه (حاشیه شعر حاج ملاهادی سبزواری);
- مقدمه نهج الحق (علامه حلی);
- نفایس الاصول.