به گزارش مانیبان؛ بودجه 1403 از زمان تهیه لایحه، چالش جدی بین دولت و مجلس ایجاد کرد. اگرچه دولت وقت درآمدهای مالیاتی را دو برابر کرده بود، اما از افزایش بیش از 20 درصدی حقوق کارمندان و همچنین مستمری بازنشستگان خودداری کرد. همه اینها در حالی است که از سال 1400 یعنی از زمانی که رئیسی و همراهانش سکان هدایت کشور را در دست گرفته اند، نرخ تورم به زیر 40 درصد نرسیده است.
در جریان رسیدگی به این لایحه اختلافات دو قوه افزایش یافت اما با وجود همه فشارها این قانون به خواست دولت سیزدهم تبدیل به قانون شد. دو ماه از روی کار آمدن دولت چهاردهم می گذرد و طبق اعلام مسئولان دولت اولین لایحه بودجه خود را نیمه آذرماه تقدیم مجلس می کند. بسیاری از کارشناسان بودجه 1404 را «اولین گام دولت چهاردهم» می دانند.
این در حالی است که در ماه های اخیر ارقام اعلام شده در خصوص کسری بودجه چندین برابر افزایش و کاهش داشته است، بنابراین مشخص نیست که نرخ کسری بودجه از نظر دولت دقیقا چقدر خواهد بود. آخرین اظهارات رسمی در این زمینه از سوی عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد و دارایی صورت گرفته و میزان کسری بودجه برنامه ریزی شده برای سال جاری را 850 میلیارد تومان برآورد کرده است.
محمدحسین معماریان، کارشناس بودجه و استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفت و گو با بازتاب آنلاین در تشریح دلایل ارزیابی های متفاوت از کسری بودجه گفت: از نظر مفهومی با دو نوع کسری بودجه مواجه هستیم که یکی از آنها کسری بودجه است. آنچه من آن را «کسری بودجه باز» می‌نامم، میزان استقراض دولت است.
وی افزود: کسری بودجه پنهان اصلی ترین مشکلی است که بین دستگاه های مختلف در زمینه برآورد کسری بودجه اختلاف نظر ایجاد می کند؛ این نوع کسری بودجه ناشی از محقق نشدن بخشی از منابع یا دست کم گرفتن هزینه ها است. به عنوان مثال گفته می شود دولت هزینه های مربوط به حقوق کارکنان خود را بین 100 تا 200 میلیارد تومان دست کم گرفته و باعث عدم تعادل بین هزینه و درآمد شده است.
معماریان تصریح کرد: به عنوان مثال در ششمین ماه سال برآورد کسری بودجه آغاز می شود و بین مسئولان اختلاف نظر وجود دارد، بیش از آنکه به دلیل تعاریف و مفهوم سازی های مختلف باشد، ناشی از برآوردهای متفاوت است. علاوه بر این، گاهی اوقات هنگام برآورد کسری بودجه، تنها به کسری بودجه کلی دولت پرداخته می شود و کسری بودجه تحت هدفمندی یارانه ها نادیده گرفته می شود. اگر چه زمانی که از کسری بودجه صحبت می کنیم بهتر است به کسری بودجه در هر دو بخش اشاره کنیم.
در قانون بودجه سال 1403 مجموع منابع بودجه عمومی 2500 میلیارد تومان و منابع مربوط به تخصیص یارانه 600 میلیارد تومان تصویب شد.
معماریان در پاسخ به سوالی مبنی بر کسری بودجه سال 1403، گفت: بودجه امسال احتمالاً چند جا کسری خواهد داشت، به نظر می رسد دولتمردان درآمدهای مالیاتی را بیش از 100 میلیارد تومان محقق نشده در نظر می گیرند که این موضوع در مجلس گذشته مطرح شده بود. سال در جریان بررسی لایحه 1403، اما دولت بر آن پافشاری کرد «اکنون دولت چهاردهم به نظر موافق نظر مجلس سال گذشته است و انتظار کسری 100 میلیارد تومانی از این محل را دارد».
این استاد اقتصاد معتقد است: می توان انتظار داشت که درآمدهای مالیاتی آنطور که در قانون بودجه تعیین شده محقق شود، به همین دلیل برآورد کسری بودجه 100 میلیارد تومان کمتر از ارقام دولت است.
وی با اشاره به درآمدهای گمرکی گفت: از سوی دیگر به نظر می رسد مانند سال های اخیر به دلیل کاهش واردات، درآمد گمرکی کمتر از انتظارات قانون بودجه باشد و در این زمینه « کسری چند 10 میلیارد تومانی را تحمیل کرد که البته خیلی زیاد محسوب نمی شود».
معماریان با اشاره به درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز افزود: در این مورد نیز به نظر می رسد در حوزه درآمدهای حاصل از فروش نفت خام بین 100 تا 140 میلیارد تومان با توجه به قانون کسری داشته باشیم. نفت در خارج از کشور مبنای این برآورد حجم فروش نفت در نیمه اول کشور است که نشان می دهد دولت رئیس جمهور در تدوین لایحه بودجه با خوش بینی عمل کرده است.
از جمله منابع دیگری که در قانون بودجه سال 1403 تصویب شده اما چشم اندازی برای تحقق آنها وجود ندارد، منابع واگذاری شرکت های دولتی و تولیدی است که به گفته این منتقد اقتصادی در مجموع 300 میلیارد تومان به کسری بودجه و در عمل فقط بین 30 تا 40 میلیارد تومان محقق می شود.
وی با اشاره به قانون هدفمندی یارانه ها تصریح کرد: در این بخش با توجه به افزایش مصرف حامل های انرژی مانند بنزین و گازوئیل در کشور و همچنین افزایش قیمت آرد و گندم و حفظ و نگهداری قیمت نان در کشور ثابت می ماند، عدم تعادل در قانون هدفمندسازی یارانه ها افزایش یافته است به عدم تحقق صادرات محصولات و درآمد حاصل از فروش داخلی گاز همچنین 5 میلیارد تومان به کسری بودجه به دلیل دست کم گرفتن یارانه ها و نان اضافه می شود.
معماریان درباره تفاوت بین مسئولان در خصوص کسری بودجه ادامه داد: البته سازمان برنامه و بودجه می گوید در دولت قبل حقوق کارکنان دولت کمتر برآورد شده و به همین دلیل تعادل هزینه ها و درآمدها بیشتر به هم می خورد. . در این منطقه اگرچه برآورد این رقم دشوار است، اما می توان گفت که معادل 10 درصد هزینه دستمزد کمتر برآورد شده است که منجر به کسری جدید 100 تا 200 میلیارد تومانی می شود.
این منتقد اقتصادی تاکید کرد: به این ترتیب می توان گفت کسری بودجه امسال 500 میلیارد تومان خواهد بود که اگر برآورد پایین حقوق کارکنان دولت را به این رقم اضافه کنیم به 600 میلیارد میلیون تومان افزایش می یابد. ” این رقم همچنان 250 میلیارد تومان کمتر از رقم اعلامی وزیر اقتصاد است و مشخص نیست چرا چنین برآوردی صورت گرفته است.
لازم به ذکر است مرکز پژوهش های مجلس به عنوان بازوی پژوهشی قوه مقننه نیز برآوردی مشابه معماران کسری بودجه نهایی 1403 ارائه کرده است.
منبع: تسنیم