شاید کمتر پیش آمده باشد که کشوری وارد جنگ شود و تعداد هواپیماهایش پس از جنگ دو برابر شود. اما این اتفاق در عراق افتاد. زمانی که جنگ با ایران به پایان رسید، عراق بیش از 600 هواپیمای جنگنده داشت که صدها فروند از آنها هواپیماهای مدرن از اتحاد جماهیر شوروی سابق و فرانسه بودند.
به گزارش ایسنا، دولت بغداد با دستیابی به مقادیر زیادی سلاح مدرن متعارف و غیر متعارف توانست استعداد نیروی زمینی خود را از 27 لشکر در سال 1365 به 50 لشکر در سال 1368 برساند. علاوه بر آمریکا، برزیل، انگلیس و آرژانتین که در صنعت نظامی تقریباً پیشرفته بودند نیز به عراق سلاح می دادند. ایتالیا و بلژیک از جمله حامیان عراق بودند که موشک های پیشرفته ضد تانک فرستادند و به عراق در ساخت توپخانه دوربرد و سایر بخش های ارتش این کشور کمک کردند.
مدرن ترین جنگنده ها، هلیکوپترها، تانک ها و سایر تسلیحات از جمله سلاح هایی بود که شوروی به عراق فرستاد. علاوه بر این، فرماندهان ارتش شوروی در بغداد حضور داشتند و آموزش های لازم را برای ارتش عراق فراهم کردند. حدود 85 درصد تجهیزات مورد استفاده عراق در حمله به ایران از اتحاد جماهیر شوروی، بیش از 400 تانک T55، 300 موشک زمین به زمین اسکاد 1000، تانک T62، بیش از 500 تانک پیشرفته T72 و تقریبا 200 نوع تانک تجهیز شده است. هواپیماهای “MIG” تنها بخشی از کمک های شوروی سابق به عراق در جنگ با ایران بود.
آلمان غربی و بریتانیا نیز مجوز گسترش برنامه موشکی و رادارهای دفاعی عراق را صادر کردند. شاید کمتر پیش آمده باشد که کشوری وارد جنگ شود و تعداد هواپیماهایش پس از جنگ دو برابر شود. با این حال، زمانی که جنگ با ایران به پایان رسید، یکی از این حوادث در عراق رخ داد. عراق بیش از 600 هواپیمای جنگنده داشت که صدها فروند آن هواپیماهای مدرن شوروی و فرانسه بودند.
چینی ها هم به صدام سلاح دادند. در روزهای اول جنگ، دولت چین صدها و بعدها هزاران تانک، توپ و نفربر زرهی از دهه 1950 به بغداد فروخت. ارتش عراق از این تانک ها به دو طریق استفاده کرد: اول، برای اهداف آتش توپخانه، برای استتار در مناطق جنگی و استفاده از قدرت آتش عظیم آنها. و در گرماگرم جنگ از آنها به عنوان نفربر زرهی استفاده می کرد و مردم را به جبهه می آورد. عراق 1300 تانک چینی خرید و پس از خرابی آنها را در میدان جنگ رها کرد. این تانک ها به قدری ارزان بودند که عراق ترجیح داد به جای تعمیر تانک های جدید خریداری کند.
مصر نیز یکی از حامیان عرب صدام است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مصر با میزبانی از محمدرضا پهلوی به مخالفت با انقلاب ایران پرداخت. سیاست حمایت از عراق در جنگ با ایران پس از انور سادات به حسنی مبارک سپرده شد. در دهه 1980، حسنی مبارک، رئیس جمهور مصر، 3.5 میلیارد دلار موشک و تسلیحات به صدام داد.
ارتش عراق عمدتاً به تسلیحاتی مجهز بود که یک دهه قبل از شروع جنگ از اتحاد جماهیر شوروی خریداری شده بود. در طول جنگ، ایالات متحده میلیاردها دلار تجهیزات مدرن از فرانسه، چین، مصر، آلمان و سایر کشورها خریداری کرد. سه تامین کننده اصلی سلاح در طول جنگ عراق اتحاد جماهیر شوروی، سپس فرانسه و سپس چین بودند.
پرتغال نیز حمایت قابل توجهی از عراق کرد. ایالات متحده با فروش 200 میلیون دلار هلیکوپتر از نیروهای عراقی حمایت کرد. این تنها فروش مستقیم نظامی آمریکا به عراق بود. در همان زمان، ایالات متحده حمایت پنهانی قابل توجهی از صدام حسین کرد. آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به طور غیرمستقیم منشا سلاح هایی را که به دست صدام حسین رسیده بود، بررسی کرد تا مطمئن شود که عراق از قدرت نظامی، مهمات و وسایل نقلیه کافی برای بازدارندگی ایران برخوردار است.
از این جدول می توان دریافت که بین سال های 1980 تا 1987 (1359 و 1966) درصد خریدهای نظامی عراق از کشورهای مختلف به شرح زیر بوده است. اتحاد جماهیر شوروی 37 درصد، چین 10 درصد، سایر دولت های بلوک شرق 12 درصد، دولت های اروپای غربی 37 درصد، سایر کشورها 12 درصد. فرانسه بیشترین سهم را در بین کشورهای اروپایی داشت.
منابع:
– کنت آر تیمرمن (1377); تجارت مرگ؛ ترجمه حمیدرضا زاهدی، تهران، اطلاعات.
– عبدالحلیم ابوغزاله (1380) جنگ عراق و ایران; ترجمه نادر نوروزشاد، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
– سرلشکر وفیق السمری (2008); تخریب دروازه های شرقی؛ ترجمه عرفان، قارونی، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تهران.