اخیرا آماری در برخی رسانه ها منتشر شده که نشان از کاهش طلاق در سه دهه گذشته دارد.
به گزارش دنیای اقتصاد، اخیراً مرکز پایش جمعیت کشور وابسته به سازمان ثبت احوال ایران، آمار طلاق سال 1402 در ایران را منتشر کرد. در این آمار شهرهایی با بیشترین و کمترین ازدواج ناموفق و همچنین آمار سن طلاق ذکر شده است. برخی رسانه ها بر اساس آمار مرکز رصد جمعیت کشور که شامل 201 هزار و 468 مورد طلاق در سال 1402 می شود، به این نتیجه رسیدند: «تعداد طلاق ها» نسبت به مدت مشابه سال گذشته 3 درصد کاهش داشته است در این میان، مشاهدات و بررسی ها حکایت متفاوتی را نشان می دهد.
شوک طلاق در دهه 80 وارد شد
اولین شوک افزایش آمار طلاق در بین ایرانیان به دهه 80 برمی گردد. آمار طلاق از سال 1380 نسبت به سال های قبل به سرعت افزایش یافته است. آمار طلاق در سال 1380 4.9 درصد، در سال 1381 3.10 درصد، در سال 1382 6.10 درصد، در سال 1383 5.10 درصد، در سال 1384 7.10 درصد و در سال 1385 12.1 درصد بوده است. این رقم در سال های بعد همچنان رو به افزایش است تا جایی که رئیس سازمان ثبت احوال کشور تعداد طلاق های ثبت شده در این سازمان در سال 1385 را 99 هزار و 852 مورد اعلام کرد و گفت: این مورد پنج هزار مورد بیشتر از گذشته است. و 813 مورد افزایش داشته است. این رویه در سال‌های بعد نیز رو به افزایش بود تا اینکه اخیراً آماری منتشر شد که در آن برخی رسانه‌ها اعلام کردند که پس از سه دهه طلاق، سرانجام کاهش یافته است. از آنجایی که تحلیل آمار می تواند منجر به کاهش آسیب های اجتماعی و برنامه ریزی منظر کشور شود، بسیار موثر است.
کاهش بیهوده
تحلیل ارائه شده بر اساس آمارهای جدید سازمان ثبت احوال نشان می دهد که پس از گذشت سه دهه آمار طلاق کاهش یافته است. سوال این است: آیا این تحلیل درست است؟ محمدجواد محمودی، رئیس پژوهشکده جمعیت‌شناسی، با استناد به این آمار معتقد است که با توجه به روند رو به افزایش طلاق، این کاهش سه درصدی تغییر چندانی ندارد.یکی یکی از رایج ترین شاخص ها برای بررسی میزان و روند رویدادهای ازدواج و طلاق در ایران که اغلب مورد استفاده کاربران عام و حتی در متون تخصصی قرار می گیرد، نسبت ازدواج به طلاق است. این نسبت از تقسیم تعداد ازدواج در یک سال بر تعداد طلاق در همان سال به دست می آید و بدین ترتیب تعداد ازدواج برای هر طلاق در آن سال نشان داده می شود. این در حالی است که در سال 1402 نسبت به سال قبل از آن عملاً کاهش جزئی 2.6 درصدی آمار طلاق مشاهده شده است که در سه دهه اخیر بی سابقه نبوده و نسبت به روند رو به رشد طلاق در سال های اخیر تغییر محسوسی را نشان نمی دهد. دهه ها .
تعداد ازدواج ها در دهه گذشته به نصف کاهش یافته است
این بار از منظر تعداد ازدواج به کاهش آمار طلاق می پردازیم. بر اساس اعلام مرکز آمار، در سال ۱۳۹۸، ۸۷۴ هزار و ۷۹۲ ازدواج به ثبت رسیده است. بنابراین تعداد کسانی که برای ازدواج به ثبت احوال مراجعه کرده اند کمتر است و کسانی که این کار را انجام می دهند مهر طلاق را در شناسنامه خود ثبت می کنند، زیاد شده است. در سال 1400 تعداد ازدواج ها به 572000 11 مورد رسید. بر اساس آمار منتشر شده در پرتال آمار حیاتی سایت ثبت احوال، 481 هزار ازدواج به ثبت رسیده است. این نشان می دهد که تعداد ازدواج ها در دهه گذشته تقریباً به نصف کاهش یافته است. حال اگر تعداد طلاق ها 202000 باشد; در سال 1402 به ازای هر ده ازدواج بیش از چهار طلاق ثبت شد. این نرخ بالاترین نسبت طلاق به ازدواج از زمان ثبت آمار رسمی در ایران است. بنابراین، کاهش طلاق به دلیل کاهش ازدواج است و مقایسه آمار طلاق در چند دهه ممکن است لزوماً نشان دهنده کاهش طلاق نباشد.
مشاهدات میدانی نشان از افزایش طلاق دارد
به سراغ سعید معیدفر، جامعه شناس رفتیم تا از منظری دیگر به این آمارها نگاه کنیم. معیدفر می گوید: طلاق در سال های اولیه ناشی از تغییرات جامعه است. ما وارد جامعه ای بزرگ، کثرت گرا و گسسته شده ایم. در دهه اخیر ازدواج با تنوع بیشتر بین گروه های قومی رخ داده است. این در حالی است که هر چه به عقب تر می رویم ازدواج ها در مقیاس محدود و کم اتفاق می افتاد. اکثر اقوام، فامیل و آشنایان با هم متحد بودند و چنین تنوع افکار و مشاغل وجود نداشت. امروز در فرآیندهای جهانی هستیم و این شرایط ماهیت ازدواج را تغییر داده است.
وی با توجه به شرایط کنونی جامعه چنین نتیجه گیری می کند: «از آن زمان ازدواج از دایره خانواده خارج شده و در ارتباطات گسترده انجام می شود: «اکثر افراد پس از ورود به زندگی متوجه تفاوت های فرهنگی می شوند و طلاق ها بسیار بیشتر است معیدفر معتقد است: «شاید به همین دلیل است که مشاهدات میدانی ما حکایت از افزایش طلاق در این روزها دارد.»
این جامعه شناس نیز بر این نکته تاکید می کند: «این که چرا این روزها طلاق ها بیشتر شده است، کاملاً مشخص است و دلیل آن تفاوت خانواده ها و سبک زندگی، سلیقه ها، نگاه ها و جنبه های عاطفی و افق زندگی و همچنین مسائل جنسی و اقتصادی است. برخی از این مشکلات می تواند مشخصه دنیای مدرن باشد. همانطور که می دانید؛ میانگین مدت ازدواج در انگلستان 7 سال است.
این جامعه شناس تاکید می کند: معمولاً برای بررسی روند کاهشی یا افزایشی نرخ طلاق در ایران را در نظر نمی گیرند. موضوع دیگری که در این زمینه قابل بررسی است این است که اوج جمعیت ما تغییر کرده است. در دهه 60 جمعیت زیادی وجود داشت. با رسیدن این افراد به سن ازدواج، آمار افزایش یافت و با تغییر جمعیت، آمار ازدواج و طلاق نیز افزایش یافت. این یکی دیگر از عواملی است که در تحلیل آمار طلاق و ازدواج باید مورد توجه قرار گیرد.