گروه اندیشه: به گزارش خبرگزاری بازتاب آنلاینتحریم‌ها در سال ۲۰۱۸ فضای ایران را به سمت اعتراض ناشی از فقر تغییر داد. به گفته کارشناسان، اکثر تظاهرکنندگان بین 18 تا 20 سال سن داشتند. پولیت نامه در تحلیل شورش سال ۲۰۱۸ در مقاله ای با عنوان «توسعه فقر به جای توسعه متوازن» به تحلیل اعتراضات پرداخته است. این مقاله که در شماره 13، زمستان 2018 منتشر شده است، همچنان حاوی سخنان و تجربیاتی برای ایران امروز است و می تواند سیاستمداران و روشنفکران را با واقعیت های امروز ایران و تهدیدهای ناشی از فقر آشنا کند. در زیر خلاصه ای از این مقاله آورده شده است:
***
اعتراضات آبان ماه دارای دو مولفه مهم و سوال برانگیز بود: اول اینکه بیشتر این اعتراضات در مناطق حاشیه ای شهری مانند شهر قدس تهران، شهر صدرا در استان فارس و حاشیه شهری کرمانشاه و شهرهایی مانند ماهشهر صورت گرفت. و نکته دوم طیف اعتراضات حاضر در صحنه بود که اکثراً جوانان با میانگین سنی 18 تا 20 سال بودند. این اعتراضات که در گذشته از اعتراضات دانشجویان مشهد، زنجان، قزوین و همچنین اسلامشهر در دهه هفتاد و در اوج اجرای سیاست های توسعه در دولت سازندگی دیده می شود، بار دیگر زنگ خطر را در میان دولت به صدا درآورد. بازیگران
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی مبسوط از خط فقر در سال ۱۳۹۶ به بررسی ابعاد و شرایط آن پرداخته و عمیق‌تر شدن خط فقر و پیامدهای اجتماعی و سیاسی آن را برجسته کرده است. قابل ذکر است که خط فقر در تابستان 2017 نسبت به بهار 2017 افزایش چشمگیری داشته است. به عنوان مثال در شهر تهران خط فقر در تابستان نسبت به بهار ۱۱ درصد افزایش یافت و در برخی از خوشه‌ها حتی بیش از ۱۳ درصد افزایش یافت. این در حالی است که درآمد خانوار در این دوره معمولاً در بهترین حالت ثابت است یا حتی ممکن است به دلیل از دست دادن شغل کاهش یابد.
سال‌هاست که دولت‌های مختلف در ایران تلاش کرده‌اند تصویری مدرن و پر زرق و برق از تهران خلق کنند و به وضوح شکوفایی و زندگی مدرن شهر را برجسته کنند. حتی شهرداران مختلف ساخت پایتختی زیبا و سفید را بدون کوچکترین نشانه ای از رنگ های سیاه فقر و فقر در نظر گرفته اند. در این تصویر سفید، یک نقطه سیاه چشمگیر به نام فقر و حاشیه نشینی وجود دارد که این همه زرق و برق را به پس زمینه می برد. بزرگترین جامعه فقرای ایران در تهران تشکیل شده است. بیش از 15 درصد از مردم فقیر ایران با زندگی سخت در پایتخت دست و پنجه نرم می کنند. جمعیتی بالغ بر 2 میلیون نفر که غذای کافی ندارند. جمعیت فقیر استان تهران از کل جمعیت 20 استان کشور بیشتر است.
توزیع درآمد در پایتخت چندان عادلانه نیست، بخش بزرگی از جمعیت در مناطق ثروتمند تهران در رفاه مطلق زندگی می کنند و بخش زیادی از جمعیت در شهرهای اقماری و حاشیه شهرها با فقر شدید برای بقای خود دست و پنجه نرم می کنند. و گرسنگی در چنین شرایطی ویترین تهران برای مخاطبان داخلی و خارجی تصویری گیرا نیست، بلکه بیانگر فاصله طبقاتی، بی عدالتی، تبعیض و شکست چندین دهه برنامه ریزی نامتعادل توسعه است. جمعیت فقیران مناطق شهری استان تهران در سال 1394 بیش از یک میلیون و 925 هزار نفر برآورد شده است. در این میان حدود یک میلیون و 380 هزار نفر فقیر در شهر تهران وجود دارند که تقریباً 16 درصد از جمعیت شهر را تشکیل می دهند.
خط فقر در استان تهران از هر جای دیگر ایران بالاتر است. مرکز پژوهش های مجلس خط فقر استانی را در دو حوزه مجزا یعنی شهر تهران و مناطق شهری استان به استثنای شهر تهران محاسبه کرد. خط فقر در شهر تهران در سال 1394 برای یک نفر حدود 770 هزار تومان و برای یک خانواده چهار نفره 2 میلیون و 76 هزار تومان است. اگر این اعداد شامل نرخ تورم باشد آبان به روز رسانی 97 پاییز امسال خط فقر برای یک فرد بیش از یک میلیون و 156 هزار تومان و برای یک خانواده چهار نفره بیش از سه میلیون و 122 هزار تومان برآورد شده است. این رقم در مقیاس دستمزد بسیار بالا است، زیرا اگر نرخ دستمزد کارگران در سال 2017 را مبنا قرار دهیم، نتیجه تکان دهنده خواهد بود. برای اینکه یک خانواده چهار نفره بالاتر از خط فقر مطلق زندگی کند، حداقل به سه کارگر تمام وقت با حداقل دستمزد نیاز است تا اطمینان حاصل شود که غذای کافی برای همه وجود دارد.
متن کامل این مقاله را می توانید در ویرایش سیزدهم دستورالعمل مطالعه کنید.
۲۱۶۲۱۶