چرا در میان جمع باز هم احساس تنهایی می‌کنیم؟

گاهی اوقات خود ما هم هیچ تمایلی به برقراری ارتباط، به ویژه با غریبه‌ها نداریم. اما شواهد نشان می‌دهد برقراری ارتباط با دیگران می‌تواند برای ما مفید باشد. در سال ۲۰۱۴، گروهی از پژوهشگران دانشگاه‌های شیکاگو و کالیفرنیا برکلی، تلاش کردند تا علت بی‌میلی به برقراری ارتباط را کشف کنند.

پژوهشگران از مسافران شیکاگو پرسیدند که آیا گفت‌و‌گو با غریبه‌ها در سفر صبحگاهی باعث می‌شود به آن‌ها خوش بگذرد؟ بیشتر افراد پاسخ منفی دادند. اما پژوهشگران این افراد را به دو گروه تقسیم کردند: گروه اول که موظف بودند با دیگران صحبت کنند و گروه دوم که باید سکوت می‌کردند. نتایج به‌دست‌آمده جالب بود: افرادی که با دیگران گفت‌و‌گو داشتند، از سفر خود لذت بیشتری برده بودند.

آزمایش فوق، باور دیگری را نیز به چالش کشید. پیش از آغاز پژوهش، فقط ۴۰ درصد از مسافران انتظار داشتند کسی را برای هم‌صحبتی پیدا کنند. اما در عمل، همه‌ی آن‌ها موفق به برقراری ارتباط شدند. یافته‌های مطالعه، در سال ۲۰۱۹ الهام‌بخش شرکت‌های حمل‌و‌نقل در بریتانیا شد تا واگن‌های مخصوص گفت‌و‌گو یا کارت‌های شروع گفت‌و‌گو را به طور آزمایشی معرفی کنند.

دانشمندان می‌گویند رفتارهای آزمایش‌شده در مطالعه، از پدیده‌ای ناشی می‌شود که روان‌شناسان آن را «شکاف دوست‌داشتن» می‌نامند. بسیاری از ما گمان می‌کنیم کمتر از چیزی که واقعاً هستیم، دوست‌داشتنی به نظر می‌رسیم. چنین تصوری ما را از برقراری ارتباط باز می‌دارد، به ویژه اگر از احساس تنهایی هم رنج ببریم.

البته، توصیه نمی‌شود که دیگران را به زور وادار به مکالمه کنیم. اما اگر در جمعی احساس تنهایی کردید، می‌توانید با حفظ آرامش و در کمال احترام، مکالمه‌ای را آغاز کنید. حتی تعیین هدف روزانه‌ی صحبت‌کردن با یک نفر در هر روز، می‌تواند کمک‌کننده باشد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که چنین هدفی به مرور زمان اعتماد‌به‌نفس را افزایش و ترس از طرد‌شدن را کاهش می‌دهد. حتی سلام‌کردن یا تشکر ساده، می‌تواند حال ما را بهتر کند.

اما غلبه بر حس تنهایی فقط به برقراری ارتباطات جدید محدود نمی‌شود. ما به روابط معنادار و عمیق نیاز داریم. به گفته‌ی رمز، یکی از راه‌های موثر برای دستیابی به چنین روابطی، فعالیت‌های داوطلبانه است. او می‌گوید: «کمک‌کردن به دیگران باعث می‌شود توجه ما از مشکلات خودمان برداشته شود و به نیازهای دیگران معطوف گردد. این کار حس ارتباط و تعلق را در ما تقویت می‌کند.»

تماس فیزیکی نیز اهمیت بسیاری دارد. نیاز افراد به برقراری ارتباط فیزیکی متفاوت است، اما کمبود یا فقدان هرگونه تماس فیزیکی می‌تواند احساس تنهایی را تشدید کند. حتی لمس کوچکی روی شانه، احساس ارتباط اجتماعی را بهبود می‌بخشد. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان داد افرادی که تماس فیزیکی مختصری دریافت کرده بودند، به ویژه اگر مجرد باشند، کمتر احساس نادیده‌گرفته‌شدن داشتند.

البته، برقراری ارتباط با انسان‌ها تنها راه برای ایجاد حس تعلق نیست. وقت‌گذرانی با حیوانات خانگی یا حضور در طبیعت، چنین احساسی را تقویت می‌کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ نشان داد افرادی که در مناطق پرجمعیت شهری زندگی می‌کنند، بیشتر از احساس تنهایی رنج می‌برند. اما این احساس با حضور در طبیعت و تجربه‌ی ارتباطات اجتماعی، کاهش می‌یابد. طبیعت‌گردها، ۲۸ درصد کمتر از بقیه حس تنهایی دارند.

رمز می‌گوید: «طبیعت به ما کمک می‌کند حس کنیم به جایی تعلق داریم. حس دلبستگی و تعلق، در حقیقت پادزهری برای حس تنهایی است.»

در همین حال، باید توجه داشت که گاهی روابط ما خود منبع و عاملی برای حس تنهایی هستند. حتی در روابط دوستانه، ممکن است دیده یا شنیده نشویم. در چنین موقعیتی، گفت‌و‌گو با دوستان و بیان نیازها می‌تواند مفید باشد. اگر صحبت‌کردن فایده‌ای ندارد و رابطه‌ای سمی است، بهتر است به پایان فکر کنیم. گاهی اوقات نیز مشکلات در روابط با کمی تلاش دوطرفه و گذشت زمان حل می‌شوند.

وقتی احساس تنهایی می‌کنیم، باید به صدای احساساتمان گوش دهیم و از خودمان بپرسیم که این حس چه چیزی را به ما نشان می‌دهد. پاسخ ما به این پرسش، اهمیت بسیاری دارد. اگر بگوییم «تنها هستم چون به اندازه‌ی کافی تلاش نکرده‌ام تا با دیگران ارتباط برقرار کنم»، پاسخ ما را به عمل وا می‌دارد. اما اگر بگوییم «تنها هستم چون دوست‌داشتنی نیستم»، پاسخ ما را نا‌امید می‌کند. کلید اصلی، این است که باور داشته باشیم وضعیت از کنترل ما خارج نیست، بلکه کاملاً در دست خود ماست.

در نهایت، به یاد داشته باشید که تنهایی بخشی از طبیعت زندگی انسان است. گاهی ممکن است در میان جمع، در رابطه و یا حتی در دورافتاده‌ترین نقطه‌ی دنیا، احساس انزوا داشته باشیم. اما تنهایی همیشه هم بد نیست.

در طول زندگی، بسیاری از چیزهایی که به آن‌ها احساس تعلق داریم، در نهایت به پایان می‌رسند. این چیزها ممکن است شامل ازدواج، شغل و یا حتی زندگی عزیزانمان باشند. ما باید خودمان را بازسازی کنیم و دوباره با دیگران ارتباط بگیریم. این فرآیند زمان می‌برد و حتی ممکن است در این مسیر نیز احساس تنهایی کنیم. اما این بخشی از حقیقت انسان‌بودن است، نه نشانه‌ای از شکست.

به یاد داشته باشید که در دنیای شلوغ امروزی، یادگیری راه‌های بیشتر و بهتر برای برقراری ارتباط با دیگران، به همه‌ی ما کمک می‌کند. اما اگر گاهی احساس تنهایی کردیم، نباید خود را سرزنش کنیم، فقط باید این احساسات را بپذیریم و از آن‌ها درس بگیریم.