پشت صحنه فعالیت 37 خودروساز در ایران

به گزارش بازتاب آنلاین، عباس علی آبادی گفت: 37 خودروساز در کشور فعالیت می کنند. چرا که علاوه بر دو شرکت ایران خودرو و سایپا، تنها تیراژ هفت شرکت خصوصی در گزارش آماری وزارت حراست منتشر شده است. بر اساس آمار تجمعی وزارت حراست در اسفندماه سال گذشته، شرکت خودروسازی ادمیرز در سال 1402 تیراژ 149 هزار دستگاه را به ثبت رساند و کرمان موتور نیز با تیراژ 58 هزار دستگاه فعالیت کرد. بهمن با تولید 23000 دستگاه در بین سه خودروساز برتر در بخش خصوصی قرار دارد. خودروسازان باقی مانده تولید مونتاژی کمتر از 10000 خودرو دارند و برخی دیگر تیراژ خود را در وزارت حریم خصوصی منتشر می کنند. اینگونه در لیست وزارت صنعت خودرو با 5 شماره تولید دیده می شود.

تجارت نیوز در پیامی نوشت: اگرچه تولید خودرو در کشور در حد تقاضا نیست و از سوی دیگر محصولات خودرویی با قیمت های گزاف به فروش می رسد و متقاضیان در خرید با مشکل زیادی مواجه هستند، اما هنوز اینگونه نیست. که متقاضیان زیادی برای تولید خودرو در کشور وجود دارد. وزیر صمت از فعالیت 37 خودروساز در کشور انتقاد کرد.

در گزارشی دیگر به این خواهیم پرداخت که چرا 37 شرکت متقاضی تولید خودرو تاییدیه دریافت کردند. اما اینکه چه عواملی باعث شده سرمایه گذاران به تولید خودرو علاقه مند شوند، سوالی است که در ادامه به آن پاسخ خواهیم داد. در حال حاضر علاوه بر واردکنندگانی که به تولید خودرو مشغول هستند، برخی شرکت‌ها از سایر بخش‌ها نیز به تولید خودرو در کشور علاقه‌مند هستند و ظاهراً مجوز ارائه خودروهای خود را در زمان مناسب دریافت کرده‌اند. علاوه بر این، برخی از شرکت‌های فعال در بخش مواد غذایی بارها برای خرید سهام خودروسازان نیمه دولتی ابراز تمایل کرده‌اند و برخی حتی مدعی هستند که قطب سوم خودروسازی را تشکیل می‌دهند.

آنچه مشخص است اشتباه سیاستگذاران در تدوین و استراتژی صنعت خودرو در دهه اخیر دلیل جذابیت تولید خودرو برای بسیاری از شرکت ها از جمله فعالان حوزه صنایع غذایی بوده است، به طوری که در دهه 90 سهم شرکت های خصوصی از خودروسازی بوده است. صنعت افزایش یافت بازار خودرو کشور زیر 10 درصد بود در حالی که تا سال گذشته حتی رکورد 25 درصدی را شکست. شرکت های خصوصی در دهه اخیر فراز و نشیب های زیادی را تجربه کرده اند، به طوری که در برخی سال ها به دلیل حمایت های صفر تا صد دولت از دو خودروساز بزرگ کشور و در برخی سال ها به دلیل حمایت های بین المللی، جسارت توسعه را نداشتند. تحریم های جامع و به دنبال آن خروج شرکای خارجی، کاهش تولید به حداقل ممکن است.

اما از عملکرد این شرکت ها می توان دریافت که وابستگی 100 درصدی به شرکای خارجی ندارند و اشتباه سیاست گذاران این است که واردات خودرو را متوقف کرده و به جای واردکننده مونتاژکار را جایگزین می کنند. شرکت‌های خصوصی با توقف واردات خودرو، با دور زدن تحریم‌ها و با استفاده از همه ابزارها و ایده‌ها به تولید خود ادامه دادند و بازار انحصاری تولید و عرضه محصولات خارجی را ایجاد کردند. این روند شاید دلیل جذابیت تولید خودرو در کشور باشد. به عبارتی اگر سرمایه راه اندازی خط مونتاژ خودرو در بازار انحصاری را دارید، می توانید بسته های قطعات خودرو را از خارج از کشور (ترجیحا از چین) وارد کنید و با مونتاژ قطعات، خودروی میلیاردی تولید کنید. بنابراین هم تولید و هم بازار خودرو را می توان به راحتی در اختیار خودروساز قرار داد.

از سوی دیگر، اگر توقف یا واردات خودکار قطره چکان نیز یک ایده آل دولتی است، هر مقدار ارز استفاده شده نیز در دسترس است. این روندی است که شرکت های خصوصی کم تیراژ در پیش گرفته اند و از قضا دیگران را به تولید خودرو در کشور تشویق کرده است.

علاقه مند به مونتاژ خودرو

همانطور که گفته شد مونتاژ خودرو در کشور مسیری بی دردسر و از قضا پرسود است. در حال حاضر سقف واردات خودروهای احتراق داخلی به کشور 20 هزار دلار و حداکثر نرخ ارز برای خودروهای مونتاژی 19.2 هزار دلار (براساس آمار رسمی 1401 وزارت امنیت) است. قیمت مجموعه ها نیز در سال گذشته و امسال روندی صعودی داشته است. به این ترتیب خودروسازان مونتاژ شده قطعات را با ارز تخصیصی در داخل کشور وارد می کنند و پس از اتمام بدون دخالت در حاشیه تولید از طریق انتقال فناوری یا تزریق سرمایه خارجی و … وارد بازار می شوند. به همین دلیل باید انتظار کاهش تولید را با خروج شرکای خارجی، تشدید تحریم ها یا اتفاقات دیگر داشته باشند، زیرا آنها فقط یک خط مونتاژ دارند و بس. در بسیاری از کشورها، از جمله روسیه و چین، تولید به عنوان یک خودروساز داخلی که نیروها را با یک شریک خارجی متحد می کند و یک محصول قابل صادرات را از طریق سرمایه گذاری مشترک تولید می کند، تعریف می شود.

این فرآیند باعث انتقال فناوری و فناوری به خودروساز داخلی و سود شریک خارجی می شود. اگر زمانی یک خودروساز خارجی قصد خروج از کشور را داشت، مثلاً به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، زیرساخت‌های خودروساز داخلی آنقدر قوی است که خط تولید ادامه پیدا کند. بنابراین، سرمایه گذاری مشترک با خودروسازان مشهور جهان، سرمایه گذاری خارجی و مهمتر از همه، انتقال فناوری و فناوری باعث تأسیس شرکت های خودروسازی شده است. تا خطوط تولید را در اثر باد متوقف یا کند نکنند. این در حالی است که در کشور ما این شرایط به طور مشخص تعریف نشده است و وزارت امنیت برای هر درخواستی مجوز خودروسازی را صادر می کند و مبلغ لازم را نیز تامین می کند. نکته جالب اینکه پس از تشدید تحریم ها توسط دولت دوازدهم، علاقه شرکت های مرتبط یا مستقل به تولید خودرو نیز افزایش یافته و با تصمیم سیاستمدار خودرویی مبنی بر توقف واردات خودرو، تعداد مجوزهای تولید خودرو افزایش یافته است.

آیا ازدیاد خودروها نشانه رقابت است؟

همانطور که گفته شد، اخیراً وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد: «37 خودروساز در کشور فعال هستند. اما ما به این تعداد خودروساز نیاز نداریم، بلکه باید گسترش تولید خودرو در ایران افزایش یابد نه اینکه هر شرکتی 10 هزار خودرو تولید کند.» اظهارات او در شرایطی است که افکار عمومی می گوید در بازار وجود دارد. هر چه تعداد خودروسازان در یک کشور بیشتر باشد، انحصار در این کشور بیشتر نیست. در حال حاضر وقتی صحبت از انحصار در بازار خودرو ایران می شود، فعالان صنعت خودرو با استناد به 37 خودروساز فعال در کشور تاکید می کنند که با وجود تعداد زیاد خودروسازان، انحصاری وجود ندارد. حال سوال این است که آیا وفور تولید خودرو در یک کشور نشانه عدم وجود انحصار است؟

به عقیده بسیاری از کارشناسان، تعداد شرکت های تولیدی معیار خوبی برای سنجش قدرت انحصاری یک شرکت نیست. به طوری که در کشورهای پیشرفته خودروسازان کم هستند. بنابراین در حالی که در کشورمان 37 خودروساز فعال وجود دارد، این تعداد به 35 شرکت تولیدی در چین و 20 شرکت خودروسازی در آمریکا می‌رسد. در ایتالیا این تعداد به 11 خودروساز و در هند به 10 شرکت می رسد. آلمان نیز با 10 خودروساز نمایندگی دارد و طبق اطلاعات رسمی، 9 خودروساز در ژاپن فعال هستند. در فرانسه 10 شرکت و در کره جنوبی 6 خودروساز محصولات خودرو تولید می کنند.

خودروسازان در این کشورها با یکدیگر و با خودروسازان جهانی به رقابت می پردازند و فناوری در این رقابت جایگاه اول را به خود اختصاص می دهد. اما در کشور ما با وجود 37 خودروساز، رقابتی بین خودروسازان وجود ندارد و تیراژ پایین خودرو و تقاضای زیاد باعث شده است که هر محصولی با هر کیفیتی بازار و خریدار داشته باشد. آنچه اکنون به رقابت بین خودروسازان تبدیل شده است، فقط قیمت محصولات تولیدی، یعنی محصولات مونتاژی است. نبود خودروهای وارداتی با قیمت های متورم به فروش می رسند. از اظهارات وزیر صمت مشخص است که وی نگران شیوع این بیماری است. زیرا 37 خودروساز فعال در کشور نتوانسته اند تیراژی را به دست آورند که رضایت وزیر و متقاضیان خودرو را در بازار جلب کند.

217.