آغاز فصل پاییز و انباشته شدن آلودگی هوا در کلانشهرها و به دنبال آن واژگونی هوا شاهد بیماری های تنفسی که گاه پنهان می شوند و به سرطان ریه تبدیل می شوند.
گزارش مهر این روزها علاقه به بیماری های تنفسی در عرصه جهانی بیش از پیش شده است. تغییرات جمعیتی، تغییرات اپیدمیولوژیک، تغییر در الگوی زندگی مردم، نحوه ارتباط بین مردم، پیدایش بیماری های نوپدید و بازپدید، شغل انسان در طبیعت و تغییرات اقلیمی از جمله عواملی هستند که ممکن است بر بیماری های تنفسی و افزایش آنها تأثیر بگذارند.
وقوع وارونگی هوا در شهرهای پرجمعیت و صنعتی باعث تراکم و افزایش آلودگی هوا می شود. در شرایط عادی، هوای سرد در لایه‌های بالایی به دلیل وزنش همیشه به سمت پایین حرکت می‌کند و هوای گرم نزدیک به زمین به دلیل سبک بودن همیشه به سمت بالا حرکت می‌کند، بنابراین آلاینده‌هایی که از مسیرهای مختلف وارد هوا می‌شوند در یک هوا باقی نمی‌مانند . نزدیک به زمین اما از طریق جابجایی هوا به سطوح بالاتر می روند و در لایه های مختلف جو پراکنده می شوند، اما زمانی که وارونگی دما اتفاق می افتد آلاینده ها وارد هوای سرد نزدیک زمین می شوند و میزان این آلاینده ها در آرامش به حداکثر مقدار ممکن می رسد. و هنوز هوا در نزدیکی زمین است.
وارونگی باعث افزایش شدید آلاینده ها در آن قسمت از جو می شود، بخشی از هوا که انسان لحظه به لحظه برای حفظ زندگی خود به اکسیژن نیاز دارد. در این حالت افراد مجبور می شوند هر بار که نفس می کشند مقداری گازهای خطرناک و ذرات ریز معلق را استنشاق کرده و وارد ریه های خود می شوند که باعث ابتلای آنها به برخی بیماری ها می شود.
علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با عنوان این مقاله بیماری های انسدادی ریه پیش بینی شده تا پایان سال 2030 است. یکی وی در میان سه عامل اصلی مرگ و میر گفت: از سال 1379 تا 1389 این بیماری جزو 5 یا 6 عامل اصلی مرگ و میر بوده است.
وی افزود: این موضوع لزوم برنامه ریزی در حوزه اقدامات پیشگیرانه و درمانی را برجسته می کند.
زالی گفت: بافت ریه بافتی است که مستعد ظهور بسیاری از ریه ها، عفونت ها، بیماری های سیستمیک و متاستاز است. ریه آخرین مسیر رایج چنین بیماری هایی است. ریه می تواند منشاء بیماری های مختلف باشد و همچنین می تواند تحت تاثیر سایر بیماری ها قرار گیرد. از سوی دیگر، درگیری ریه ناشی از بیماری های دیگر، اثربخشی درمان و سناریوهای بقا را تغییر می دهد.
وی موضوع آسم در کشور را موضوعی مهم دانست و افزود: برآورد می شود در حال حاضر 9 تا 13 درصد مبتلایان به آسم در کشور وجود داشته باشند. مهم ترین نگرانی این است که اکثر بیماران آسم را کودکان تشکیل می دهند. متاسفانه بین آلودگی هوای کشور، میزان آلاینده ها و افزایش آسم رابطه مستقیم وجود دارد.
به گفته زالی، بررسی ها نشان می دهد با تغییر میزان آلاینده ها، میزان بیماری های مرتبط با آسم در برخی شهرها افزایش می یابد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خطرات شغلی در کشور را از دیگر چالش ها ارزیابی کرد و افزود: بسیاری از بیماری ها که با علائمی مانند فیبروز و سیلیکوز همراه هستند و در صورت وجود پروتکل تشخیصی در مجموع به عنوان بیماری های ریوی شناخته می شوند. این امکان وجود دارد که در مراحل اولیه تشخیص داده شود.
وی با تاکید بر لزوم تدوین پروتکل های کنترل بیماری بر اساس کنترل اولیه بیماری های کوتاه مدت برای حفظ سلامت کارگران شاغل در معادن، گفت: باید حساسیت عمومی را نسبت به بیماری های قابل پیشگیری افزایش دهیم.
امروزه با بیماری های تنفسی مختلفی مواجه هستیم که بسیاری از آنها در گذشته وجود نداشتند، به عنوان مثال ورزش های ورزشی در محیط های بسته امروزه رواج پیدا کرده است. مراجعه بیشتر افراد به باشگاه ها منجر به پیدایش “تنگی برونش” ناشی از ورزش در دسته بیماری های تنفسی شده است. این مشکل زمانی رخ می دهد که هوای محیط کمتر از بدن فرد مرطوب باشد.
در همین حال رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بر لزوم آموزش به بیماران ریوی تاکید کرد و گفت: فرد مبتلا به آسم برای دوری از عوامل محرک و آلرژی نیاز به آموزش دارد که این اقدام باعث ارتقای کیفیت زندگی فرد می شود. و بیمار اثربخشی درمان را کاهش می دهد و حملات را کاهش می دهد.
زالی افزود: فرهنگ استفاده صحیح از اسپری یا استنشاقی در درمان انواع بیماری های ریوی در کشور به خوبی جا نیفتاده است، استفاده ناکافی و عدم استفاده بهینه استراتژی درمان مبتنی بر استنشاق را در کشور تغییر خواهد داد. یکی یکی از دلایل ایجاد بیماری های تنفسی است.