هجدهم مهر ماه بود که سردار عباسعلی بهدانی فرد فرمانده انتظامی استان یزد اعلام کرد که امسال با هدف کاهش سوانح رانندگی در جاده‌های برون‌شهری این استان که اغلب به دلیل خواب‌آلودگی رخ می‌دهد، ۲ تن تخمه شور در میان رانندگان این مسیرها توزیع شده است؛ این ابتکار مورد توجه فرماندهی انتظامی مرکز قرار گرفت و مقرر شد در دیگر استان‌ها نیز اجرایی شود.
این خبر و ابتکار بازتاب بسیاری در رسانه ها داشت زیرا یکی از عوامل اصلی سوانح رانندگی که منجر به مصدومیت یا فوت راننده و سرنشین خودروهای برون‌شهری می شود، واژگونی ناشی از خستگی یا خواب آلودگی راننده است.
احمد اسماعیل‌زاده مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی امروز – نهم آبان – به رانندگان برون شهری توصیه کرد، تخمه شور را برای پیشگیری از خواب آلودگی در زمان رانندگی نخورند.
اسماعیل‌زاده در این زمینه توضیح داد: تخمه شور یکی از تنقلات مصرفی است که در حد کم برای افراد سالم ضرری ندارد اما مصرف زیاد آن برای افراد به خصوص مبتلا به بیماری های زمینه ای مثل فشار خون بسیار مضر و اصلا برای پیشگیری از خواب آلودگی در زمان رانندگی توصیه نمی شود.
وی با بیان اینکه تخمه آفتابگردان یکی از مغزدانه‌هاست و در هرم راهنمای غذایی ایران در گروه حبوبات و مغزها قرار می‌گیرد، اظهار داشت: مغز انواع تخمه دارای مواد مغذی مختلفی از جمله پروتئین، چربی، کربوهیدرات، مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم، منیزیم، مس، روی، منگنز، کروم و آهن و برخی ویتامین ها مانند ویتامینهای گروه B ویتامین A و ویتامین E است. همچنین مغز تخمه مقادیر قابل توجهی فیبر و چربی امگا ۳ دارد دارد.
اسماعیل‌زاده ادامه داد: با توجه به ترکیبات تخمه مصرف انواع سالم و خام آن در حد متعادل (در حد یک سوم لیوان در روز) مناسب است و مشکل خاصی برای سلامتی ایجاد نمی کند. امامصرف زیاد تخمه به خصوص شور و بو داده مضرر بوده و چون اغلب به صورت تفننی و برای سرگرمی استفاده می شود معمولا افراد در مقدار استفاده از آن حواس شان نیست و زیاد استفاده می کنند.
به گفته وی، باید توجه داشته باشیم که در ۱۰۰ گرم تخم آفتابگردان ۵۸۰ کالری انرژی نهفته و در صورت زیاده روی به علت کالری بالایی که دارند، باعث اضافه‌وزن و چاقی می‌شوند. در حالی که امروز شیوع اضافه وزن و چاقی در جامعه بسیار بالاست و این مسئله یکی از مشکلات سلامت جامعه محسوب می شود.
اسمعیل زاده تاکید کرد: دانه‌های آفتابگردان به طور طبیعی سدیم کمی دارند، اما در فرآیند بو دادن و نمک زدن تخمه دارای مقادیر فراوانی از نمک می‌شود و مصرف زیاد آن می تواند فشارخون را افزایش دهد و خطر ابتلا به سکته، بیماری‌های قلبی، پوکی‌استخوان، سرطان معده و بیماری‌های کلیوی را افزایش می‌دهد، این در حالی است امروزه فشارخون بالا در جامعه شیوع بالایی دارد. بنابراین در مصرف انواع تخمه ها باید احتیاط کرد چرا که مصرف زیاد آن به دلیل چربی و کالری بالا منجر به اضافه وزن و چاقی می شود.
وی اظهار داشت: استفاده از حرارت زیاد در بو دادن می تواند منجر به کاهش مواد مغذی در تخمه شود و ویتامین هایی را که در برابر حرارت ناپایدار هستند تخریب کند و تغییرات نامطلوب (تبدیل روغن مفید به نامطلوب) در چربی تخمه بوجود آورد.
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ادامه داد: برخی افراد برای بودادن و شورکردن تخمه انواع با کیفیت پایین و ناسالم را انتخاب می کنند که این هم می تواند یک تهدید بالقوه برای سلامتی باشد.
اسماعیل زاده گفت: مصرف تخمه شور می تواند باعث بروز فشارخون بالا شود و خطر ابتلا به سکته، بیماری‌های قلبی، پوکی‌استخوان، سرطان معده و بیماری‌های کلیوی را افزایش دهد.