شروع سه شنبه دوم بهمن در گروه هنر و تجربه، مستند «آواز باد» به کارگردانی سودابه بیضایی اکران شد. مستند دیگر بیضایی به نام «کسری آنلاین» نیز در روزهای اخیر در جشنواره فیلم داکا در بنگلادش به نمایش درآمد. سودابه بیضایی سال هاست به عنوان بازیگر در سینما و تلویزیون فعالیت می کند و حالا چند سالی است که به کارگردانی فیلم های مستند می پردازد. مسیر او یادآور دیگر بازیگران زن ایرانی است که این راه را پیمودند.
به گزارش بازتاب آنلاین، مستند یکی یکی از وسوسه انگیزترین و سخت ترین حرفه های سینماست. اثری که نیاز به بررسی و روایت واقعیت و همچنین پردازش دارد. بسیاری از کارگردانان مهم سینما کار خود را با ساخت فیلم مستند آغاز کردند. اما گاهی اوقات یک کلیشه مخالف وجود دارد. یعنی بازیگران و کارگردانان پس از رسیدن به شهرت و سال ها کار حرفه ای تصمیم می گیرند به سراغ مضامین بروند و آن ها را در ساختاری مستند روایت کنند. این مشکل در بین بازیگران زن ایرانی بارها پیش آمده است. بازیگرانی که پس از معروف شدن و شناخته شدن در دنیای بازیگری به سراغ دنیای واقعی خود رفتند و آن را به صورت مستند روایت کردند. اکران و موفقیت جهانی سودابه بیضایی بهانه ای شد تا نگاهی به بازیگران زن مستند سینمای ایران بیندازیم. فهرست بر اساس حروف الفبا مرتب شده است.
پگاه آهنگرانی
قبل از مستندسازی | پگاه آهنگرانی از کودکی با فیلم «قربه عوض خواست» به لطف پدر و مادرش جمشید آهنگرانی و منیژه حکمت وارد دنیای بازیگری شد. او در نوجوانی با فیلم‌های مادرش از جمله «زندان زنان» و فیلم «دختری با کفش‌های کتان» به کارگردانی رسول صدر عاملی به چهره‌ای شناخته‌شده تبدیل شد و بعداً راه خودش را در اجرا و اجرا ادامه داد. یکی او یکی از ستاره های جوان سینمای یاران دهه 80 و 90 بود.
فعالیت مستندسازی | آهنگرانی از سال 1380 در حالی که تنها 17 سال داشت به مستندسازی تجربی پرداخت و این مسیر از اواسط دهه 80 به بعد برای او جدی شد: «ماهکات غزاله علیزاده»، «مردان ارباب جمشید»، «تماشاخانه». خانه سینما، «پادرم» و… تنها بخشی از مستندسازی اوست که در ایران و جشنواره های بین المللی برجسته شده است. یکی حرفه این بازیگر و مستندساز یکی از بحث برانگیزترین کارهای مستند است.
پس از مستندسازی | پس از حوادث سال 1401 پگاه آهنگرانی برای همیشه به کانادا مهاجرت کرد. او مدت زیادی است که در یک فیلم بازی نکرده است، اما مستندسازی جدی ترین بخش کار هنری او باقی مانده است.
چشمه افشاری
قبل از مستندسازی | محمد شیروانی در سال ۱۳۸۱ فعالیت سینمایی خود را با بازی کوتاهی در فیلم «ناف» آغاز کرد. اما با سریال «او یک فرشته بود» و بازی در نقش شیطان به شهرت رسید و هنوز هم برخی او را با همان نقش می شناسند. دهه 80 و 90 برای افشاری دهه شلوغی بود و در تلویزیون، سینما، تلویزیون و تئاتر ظاهر شد.
فعالیت مستندسازی | در سال 1395 زمانی که بهاره افشاری به عنوان بازیگر در اوج شهرت بود و حتی مدتی بود برند پوشاک خود را راه اندازی کرده بود، خبر رسید که او قرار است مستندی درباره اسب سردار آزمون، بازیکن تیم ملی فوتبال بسازد. تیم . نام این مستند «سریک» بود و به دلیل ویژگی های این اسب و نگاه متفاوت افشاری مورد توجه قرار گرفت.
پس از مستندسازی | 7 سال از ساخت سریال «سریک» می گذرد و هنوز خبری از ساخت مستند دیگری درباره افشاری نیست. او در سال های اخیر در سریال ها و فیلم های تلویزیونی بازی می کند.
مهناز افضلی
قبل از مستندسازی | مهناز افضلی از اواسط دهه 60 با فیلم «گزارش یک قتل» به کارگردانی محمدعلی نجفی وارد سینما شد. او بازیگری پرکار است اما نقش آفرینی های پراکنده اش در آثاری چون سریال «محاکمه»، فیلم «پرستار شب»، «اشک ها و لبخندها» و… او را به چهره ای شناخته شده در دنیای بازیگری تبدیل کرد.
فعالیت مستندسازی | افضلی در اواخر دهه 70 وارد دنیای مستند شد، مستندهای «زنانه» و «کارت قرمز» با محوریت مسائل زنان و به ویژه موارد مبهم مانند شهلا جاهد، او را به عنوان یک مستندساز متفاوت معرفی کرد. در دهه 90 حضور مهناز افضلی در پروژه کارستان با همکاری رخشان بنی اعتماد بار دیگر جنبه مستندسازی این بازیگر را بیشتر نمایان کرد.
پس از مستندسازی | مهناز افضلی سال هاست که بازیگری را کنار گذاشته و مدام به کار مستند می پردازد. آخرین مستند او به نام «قاب سوم» که روایتی از وقایع سیاسی و احتمالی ایران در سال های 1396 تا 1401 است، یکی از جنجالی ترین آثار این روزهاست.
شکل بیضی
قبل از مستندسازی | سودابه بیضایی از اوایل دهه 1350 وارد سینما و تلویزیون شد و در این سال ها در همه ژانرها از کمدی و درام گرفته تا تاریخ بازی کرد و روحیه تجربی خود را به نمایش گذاشت. بازی او در سریال هایی چون «آسمان من» و «ارمغان تاریکی» به چشم آمد. بیضایی در سال ۱۳۹۵ با فیلم «ارباب» به کارگردانی محمد رسول اف در جشنواره کن حضور یافت و تجربه حضور در رویدادهای بین‌المللی فیلم را دارد.
فعالیت مستندسازی | بیضایی از سال 1395 ساخت مستند و فیلمنامه نویسی را آغاز کرد. اولین مستند او «مثل من پگاه است» جایزه بهترین فیلم مستند را از جشنواره مستقل خانه سینما برای او به ارمغان آورد. بعد از این مستند، مسیر مستندسازی برای بیضایی جدی‌تر شد و او حتی در مصاحبه‌ای اعلام کرد که این اثر بیشتر از بازیگری روحش را غنی می‌کند. «آواز باد» دومین مستند او بود که با موضوع زندگی تنبور ساخته شد و مورد توجه قرار گرفت. سومین مستند سودابه بیضایی «کسری آنلاین» این روزها در جشنواره های خارجی حضور دارد. بیضایی حالا تبدیل به یک مستندساز حرفه ای شده است که در کنار این کار به بازیگری ادامه می دهد.
پس از مستندسازی | در حالی که این روزها آثار مستند سودابه بیضایی مورد توجه قرار گرفته است، فیلم کمدی «آریا شهر دو نفر» با حضور او روی اکران است و سریال «اختاپوس» با نقش او به تازگی در تلویزیون به پایان رسیده است. تابستان امسال نیز سریال پرطرفدار «طوبی» را پخش کرد.
نیکی کریمی
قبل از مستندسازی | در سال ۱۳۷۰ بازیگر جوانی وارد سینمای ایران شد و بسیار مورد تحسین قرار گرفت. نیکی کریمی از اولین حضور جدی اش در «عروس» ستاره شد و پس از سه دهه همچنان یکی از محبوب ترین بازیگران سینماست. موفقیت او فقط مدیون چهره و ستاره بودنش است. نتا کریمی با بازی حرفه ای خود در نمایش های مهرجویی ثابت کرد که بازیگری متفاوت است.
فعالیت مستندسازی | نیکی کریمی پیش از ساخت فیلم «یک شب» در سال 1392 کارگردانی مستند را آغاز کرد، در اواخر دهه هفتاد و در سال 1397 مستندی به نام «داشتن و نداشتن» را فیلمبرداری کرد و در این فیلم کریمی نقش سقط جنین را بر عهده گرفت. 21 سال بعد در سال 1378 مجوز پخش این مستند از شبکه خانگی صادر شد. کریمی پس از ساخت «داشتن و نداشتن» به سمت سینمای داستانی رفت اما در سال 1392 با قراردادی که با فدراسیون فوتبال بست، مستند «روزی روزگاری در فوتبال» را آغاز کرد. مستندی که قرار بود رفت و آمد تیم های لیگ برتری را به صورت سریالی بررسی کند که البته ساخت آن پس از فیلمبرداری دو قسمت متوقف شد.
پس از مستندسازی | نیکی کریمی فعالیت خود را در عرصه کارگردانی فیلم های داستانی ادامه داد و فیلم هایی چون «سوت پایان»، «شیفت شب» و «آتابای» را جلوی دوربین برد که مورد دوم با استقبال مردم و نقدها مواجه شد. کریمی علاوه بر ساخت فیلم، به عنوان تهیه کننده نیز فعالیت داشت. در تمام این سالها به طور جدی خود را وقف بازیگری کرد و در آثار سینمایی و تلویزیونی مختلفی بازی کرد.