اگر اخبار سینمای کودک و صحبت های مدیران بنیاد سینمایی فارابی که از نگاه سازمان سینمایی متولی اصلی سینمای کودک هستند را دنبال کرده باشید، همه از احیای سینمای کودک می گویند. از کمبود تولیدات فیلم کودک گلایه می کنند و همه می گویند برنامه دارند و می خواهند خاطره سینمای کودک دهه شصت و هفتاد را زنده کنند و خلاصه وعده های زیادی می دهند که به نتیجه قابل توجهی ختم نمی شود. نتیجه انگار سینمای کودک فوتبالی بود که از این حوزه مدیران به حوزه بعدی مدیران منتقل شد.
خلاصه عملکرد مدیران بنیاد سینمایی فارابی در برگزاری جشنواره بین المللی فیلم های کودک و نوجوان، همان بنیادی که بیشترین تجربه را در فضای بین المللی نسبت به هر سازمانی تحت مدیریت سازمان سینمایی دارد. و مدتی او تنها نگهبان حضور سینمای ایران در محافل بین المللی بود. اگر بخواهیم بدانیم جشنواره فیلم های کودک و نوجوان در مقاطع مختلف بین شهرهای همدان و اصفهان حرکت کرده و از آن زمان تاکنون برگزار می شود. تیر و شهریور به مهر همین بس که نمونه ای از چنین دستاوردی در اولین جشنواره های بین المللی جهان وجود ندارد. به این نکته می رسیم که اصلاً معلوم نیست چرا مدیران سینمای ایران اینقدر علاقه دارند که واژه های «جهانی» و «بین المللی» را به جشنواره هایی که امکاناتی مشابه جشنواره های داخلی دارند، اختصاص دهند!؟ همانطور که گفتم امروز دومین روز جشنواره بین المللی پنج روزه فیلم های کودک و نوجوان است و تاکنون خبری از آثار بخش بین الملل جشنواره، هیئت داوران این بخش و حتی برنامه کلی نیست. از آثار جشنواره که نشان می دهد مخاطب چگونه می تواند فیلم ها را در بخش بین المللی ببیند. در رسانه های آنلاین و سایت جشنواره منتشر نشد.
عجیب تر اینکه بخش اخبار خارجی سایت جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان فارسی از سی و چهارمین دوره به روز رسانی نشده است. اگر بخواهید اخبار جشنواره را به زبان انگلیسی یا عربی دنبال کنید، تنها پنج پیام کوتاه و تک پاراگرافی را مشاهده خواهید کرد که هیچ اطلاعاتی در مورد فیلم ها، نمایش ها و هیئت داوران در اختیار مخاطبان خارجی این جشنواره قرار نمی دهد. کاتالوگ دو زبانه جشنواره، صفحه آرایی بسیار متفاوت است، بنابراین با انگلیسی شروع می شود. اما برای یافتن فهرست کاتالوگ باید به آخرین صفحاتی که با فارسی شروع می‌شود بروید و پس از نام‌ها، فهرست دوزبانه دوره‌های قسمت اصلی را بیابید.
معلوم نیست ساختار این کاتالوگ باید به گونه ای باشد که از یک طرف با زبان فارسی شروع شود و از طرف دیگر با زبان انگلیسی!؟ یا باید ترجمه هر قسمت کنارش باشه!؟ در هر صورت استفاده از این کاتالوگ به زبان های دیگر در سایت جشنواره تعریف نشده است. اسامی عوامل اجرایی و همه کسانی که در برگزاری جشنواره نقش داشتند به انگلیسی ترجمه نشده است. تا جایی که من می گویم گفته اند مدیریت سینما فارابی چنین تصمیمی گرفته و لازم نمی دانند نامشان ترجمه شود. البته به نظر می رسد در برخی از صفحات پیج آرا بر خلاف این تصمیم، تنها اسامی و نه عناوین دست اندرکاران جشنواره را به انگلیسی ترجمه کرده است. برنامه های اعلام شده به فیلمسازان حاضر در جشنواره نیز دستخوش تغییرات متعددی شده است. جالب است بدانید دبیر جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان در آن زمان در نشست خبری گفت; ما در فارابی از کمی سازی اجتناب می کنیم. ما به دنبال جایگاه ماندگار هستیم و نگاه کیفی به سینمای کودک داریم.
جشنواره محل خلاقیت و ارزیابی کیفی است و نبود آن موجب بی عدالتی نسبت به فیلمسازان می شود. اما در عمل متوجه می‌شویم که بین‌المللی بودن این جشنواره برای دبیر و مدیران فارابی در تعداد فیلم‌های خارجی شرکت‌کننده و تعداد کشورهایی است که به جشنواره فیلم ارسال کرده‌اند، گویی با وجود وجود آن از آن اطلاعی ندارند. سایت هایی مانند FilmFreeway (سایت ثبت نام جشنواره فیلم)، کوچکترین جشنواره ها. دنیا هم می تواند آثار زیادی را جذب کند و این نشان دهنده کیفیت یک جشنواره نیست.
نکات کلیدی که یک جشنواره جهانی را معتبر می کند؛ جذب آثار درجه یک، جذب هیئت داوران شناخته شده خارجی، نظم در اجرا و اطلاع رسانی به صورت بین المللی به مخاطبان خارجی و به طور کلی نگاه بین المللی در اجرای جشنواره را می توان خلاصه کرد. نه اینکه امکانات را در حد یک جشنواره محلی بالا ببریم و با ترجمه چند پاراگراف به انگلیسی و عربی عنوان «بین المللی» را به جشنواره تحمیل کنیم.
به عنوان یکی از اعضای هیئت داوران بیست و دومین جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان، می دانم که کودکان و نوجوانان این کشور نه منتظر کارگردانان سینما هستند تا اوقات فراغت خود را پر کنند و نه منتظر فیلم های سینمایی هستند. جشنواره کودک و نوجوان اکنون به لطف اینترنت، فیلم های انیمیشنی و سینمایی با کیفیت بالا برای کودکان و نوجوانان به راحتی برای این گروه سنی قابل دسترسی است. شاید تنها مزیت این جشنواره این باشد که دغدغه سازندگان آثار کودک و نوجوان برای مدت کوتاهی نمایان می شود.
در غیر این صورت، بازاریابان و تولیدکنندگان داخلی نیز امیدی به سینمای کودک ایران ندارند، زیرا اگر سری به بازار اسباب بازی، لوازم التحریر و حتی پوشاک تولید داخل بزنید، می بینید که از تصاویر انیمیشن ها و فیلم های خارجی برای جذب کودکان و نوجوانان استفاده می کنند. . شاید وقت آن رسیده که مدیران سازمان های سینمایی خارج از چارچوب فکر کنند و از جشنواره های موفق بین المللی الگو بگیرند. جشنواره هایی که با یک کارگردان و سازوکار دائمی توانسته اند بسیار موفق باشند و برای سینمای خود شهرت جهانی کسب کنند.
*منتقد و گزارشگر سینما
۵۷۵۷