در این مقاله، به بررسی جامع مفهوم حقوقی خلع ید در نظام قضایی می پردازیم. از آنجا که این موضوع یکی از چالش برانگیزترین دعاوی حقوقی است، تمام جنبه های کلیدی آن، شامل فرآیند طرح دعوا، انواع خلع ید و نحوه رسیدگی در محاکم قضایی را با دقت واکاوی خواهیم کرد.
در انتها برایتان یک نمونه دادخواست قرار داده ایم که موضوع کامل برایتان جا بیفتد.
خلع ید چیست؟
صاحب ملک که دارای سند رسمی مالکیت است، می تواند درخواست خروج متصرف غیرقانونی را از ملک خود به دادگاه صالح ارائه دهد. مرجع رسیدگی به این دعوا، دادگاه عمومی حقوقی واقع در محل وقوع ملک است.
در طرح دعوای خلع ید، اثبات مالکیت بلامنازع خواهان است. به عبارت دیگر، شخصی که قصد طرح دعوای خلع ید دارد، باید مدارک معتبر و مستند قانونی دال بر مالکیت خود را به مرجع قضایی ارائه کند.
چنانچه شخصی ادعای مالکیت داشته باشد اما فاقد سند رسمی مالکیت باشد، ضروری است پیش از اقدام به طرح دعوای خلع ید، نسبت به تثبیت حقوق مالکانه خود اقدام نماید.
پس از اخذ سند رسمی و انتقال قانونی مالکیت به نام خود، می تواند دادخواست خلع ید را به دادگاه صالح تقدیم کند.
اگر شخصی اصرار بر طرح دعوای خلع ید داشت، باید قوانین آن را نیز رعایت کند. جزئیات بیشتر در خصوص قوانین خلع ید که توسط وکیل نوشته شده باشد، از اینجا avadadyar.com مطالعه کنید.
مدارک لازم برای طرح دعوا
برای طرح دعوای خلع ید، جمع آوری و ارائه مدارک برای طرح دادخواست خلع ید ضروری است. اگر بخواهیم به صورت کامل بگوییم بدین صورت می شود :
1- مدارک اصلی مورد نیاز
- کارت ملی معتبر خواهان
- تصویر تمام صفحات شناسنامه
2- اسناد مالکیت
- سند رسمی مالکیت ملک
- تصویر برابر با اصل سند مالکیت
- قرارداد خرید یا انتقال ملک (در صورت وجود)
3- مدارک اثبات تصرف خوانده
- مستندات مربوط به تصرف غیرقانونی
- شهادت شهود (در صورت وجود)
- گزارش کارشناسی رسمی دادگستری
- نتایج تحقیقات محلی
- مدارک مربوط به تأمین دلیل
4- مدارک تکمیلی (در صورت نیاز)
- گواهی حصر وراثت (در صورت فوت مالک اصلی)
- گواهی فوت مالک رسمی
مراحل ثبت دادخواست خلع ید
اولین قدم، ثبت نام در سامانه ثنا (ثبت نام الکترونیک قضایی) است. می توانید به صورت حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید یا به صورت آنلاین ثبت نام کنید.
سپس باید دادخواست خود را تنظیم کنید. در این مرحله، مشخصات کامل خود و طرف مقابل را همراه با شرح دقیق موضوع وارد می کنید. تمام مدارک و مستندات را به دادخواست پیوست کرده و هزینه دادرسی را پرداخت می کنید.
پس از ثبت دادخواست، شماره پرونده و کد رهگیری دریافت می کنید. در جلسات دادرسی باید حاضر شوید و در صورت نیاز، لوایح و دفاعیات خود را ارائه دهید. پس از صدور حکم قطعی، می توانید درخواست اجرای حکم کنید.
مراحل رسیدگی به دعوی خلع ید
تشکیل پرونده و تعیین وقت که دادگاه پس از دریافت درخواست، جلسه رسیدگی را مشخص می کند. زمان جلسه از طریق پیامک به اطلاع طرفین می رسد.
همچنین از طریق سامانه ثنا می توانید این مورد را مشاهده کنید.
برگزاری جلسه رسیدگی : در این جلسه، قاضی به بررسی ادله و مدارک طرفین می پردازد.
صدور رای : پس از بررسی های لازم، قاضی رای نهایی را صادر می کند.
حق اعتراض به رای را همچنین هر دو طرف پرونده دارند.
- تجدیدنظرخواهی: برای آرای حضوری
- واخواهی: مخصوص آرای غیابی
- مهلت قانونی برای اعتراض باید رعایت شود و درخواست اعتراض باید با دلایل و مستندات کافی همراه باشد.
تفاوت خلع ید با تصرف عدوانی
خلع ید در قانون آیین دادرسی مدنی از مسائل مهمی به شمار می آید و از نظر ماهوی با دعوی تصرف عدوانی متفاوت است.
تفاوت های اصلی بین خلع ید و تصرف عدوانی به این صورت است:
- در صورت طرح دعوی خلع ید، خواهان باید سند رسمی مالکیت را نزد دادگاه ارائه کند، در حالی که در دعوی تصرف عدوانی اثبات سابقه تصرف به تنهایی کفایت می کند و نیاز به سند رسمی وجود ندارد.
- رسیدگی به دعوی تصرف عدوانی امکان پذیر است حتی در خارج از نوبت مقرر دادگاه، در حالی که چنین امکانی در پرونده خلع ید برای شاکی وجود ندارد..
- در دعوی خلع ید ابتدا باید حکم صادر شده و سپس دستورات مربوطه اجرا گردند، در حالی که در دعوی تصرف عدوانی امکان رفع تصرف متصرف پیش از صدور حکم قطعی وجود دارد.
تفاوت خلع ید با تخلیه
دعوای خلع ید به عنوان یک دعوای مالی در قانون شناخته شده است، در حالی که تخلیه یک دعوای غیرمالی است و هزینه دادرسی آن طبق مبنای دعاوی غیرمالی تعیین می شود؛ بنابراین، دعوای خلع ید هزینه دادرسی بالاتری دارد.
تفاوت اساسی در خوانندگان پرونده های این دو دعوا نهفته است. در دعوای تخلیه، تصرف خوانده از همان ابتدا غیرقانونی نیست و تنها پس از انقضای قرارداد و به دلیل امتناع وی از تخلیه ملک به تصرف غیرقانونی تبدیل می شود.
در مقابل، در دعوای خلع ید، تصرف خوانده از همان ابتدا به صورت غاصبانه تلقی می شود و اساسی بر هیچگونه توافق یا قراردادی ندارد.
دعوای تخلیه هم برای اموال منقول و هم غیرمنقول مطرح می شود، در حالی که خلع ید را تنها می توان برای اموال غیرمنقول مدعی بود.
نمونه دادخواست خلع ید
مشخصات خواهان : نام- نام خانوادگی- شماره ملی و آدرس مالک
مشخصات خوانده : نام- نام خانوادگی- شماره ملی و آدرس متصرف
خواسته یا موضوع و بهای آن : تقاضای صدور حکم مبنی بر خلع ید – کلیه خسارات دادرسی
دلایل و منضمات دادخواست : استشهادیه محلی- شهادت شهود عندالزوم- سند مالکیت
شرح دادخواست :
با سلام
احتراما به استحضار می رساند اینجانب، به موجب سند رسمی شماره …… تنظیمی در دفترخانه……، مالک قانونی 6 دانگ آپارتمان واقع در …………………………… با پلاک اصلی ……… و فرعی ………. بوده و در مورخ …/…/… آن را از پدر خود که اکنون، به رحمت خدا رفته اند، خریداری نموده ام.
متاسفانه، علی رغم مالکیت بنده و استناد به مدارک ابرازی، هیچ گونه اذن یا اجازه ای جهت تصرف و استفاده از ملک توسط خوانده محترم صادر نشده است؛ اما ایشان، با اعمال زور و استفاده از قهر، در ملک من ساکن شده اند و علی رغم درخواست های مکرر بنده از ایشان، از تخلیه ملک خودداری می نمایند.
لذا با استناد به حق مالکیت قانونی بنده و مشاهدات مبنی بر تصرف غاصبانه و بدون اجازه خوانده، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مقتضی مبنی بر خلع ید خواهان از ملک مذکور را از آن مقام محترم خواهشمند است.