زلزله و سایر بلایای طبیعی همیشه موضوع مهمی برای ساخت فیلم های مختلف است. سینمای ایران بارها به این موضوع پرداخته و فیلم های مهمی نیز درباره این حوادث تلخ ساخته شده است. در جشنواره امسال فیلم «احمد» به کارگردانی امیرعباس ربیعی به وضعیت دردناک زندگی مردم پس از زلزله بم پرداخت و نقش سردار احمد کاظمی را در مدیریت این بحران به تصویر کشید. به بهانه نمایش این فیلم در جشنواره چهل و دوم، فیلم هایی را که پیرامون پیامدهای زلزله ساخته شده اند مرور می کنیم.
به گزارش بازتاب آنلاین، امیرعباس ربیعی پس از دو فیلم «لباس شخصی» و «زاد» در فیلم «احمد» 18 ساعت ابتدایی زلزله بم را بر عهده گرفت و تینو صالحی در نقش سردار احمد کاظمی بازی کرد.
احمد امیرعباس ربیعی ۱۴۰۲
فیلم های متعددی درباره زلزله مرگبار بم ساخته شده و کارگردانان سعی کرده اند به آن بپردازند. یکی از جنبه های زلزله بخشی از مشکلات و آسیب های زلزله را نشان دهید. امیرعباس ربیعی در فیلم «احمد» شرایط دردناک مردم بم را درست پس از زلزله به تصویر کشید و در نقش سردار احمد کاظمی در کمک به مردم زلزله زده و مدیریت آن بحران عظیم بازی کرد. در واقع «احمد» تصویری کلی از وضعیت تلخ و دردناک مردمی ارائه می دهد که تمام جان خود را در زلزله از دست دادند و همه جا پر از خون و درد است. برخی از آنها هنوز نمی دانند سایر بستگانشان کجا هستند و تعداد مجروحان آنقدر زیاد است که پزشکان نمی توانند به آنها کمک کنند و وسایل کمی برای انتقال آنها به شهرهای اطراف وجود دارد. «احمد» تصویری کلی از این وضعیت ترسیم کرده و به مجموعه تلاش ها برای عبور از این بحران پرداخته است.
مینای شهر خاموش امیرشهاب رازویان 1385
دو سال پس از زلزله تلخ بم، امیرشهاب رضویان فیلم «مناره خاموش» را در همین راستا ساخت. داستان فیلم در مورد فردی است که پس از مدت ها به وطن خود باز می گردد و با نابودی شهر خود مواجه می شود. او می خواهد در این ویرانه ها نشانه ای از عشق سابقش را پیدا کند. رازویان در گفت وگویی گفت که نگارش فیلمنامه این نمایش را از دو ماه قبل از زلزله بم آغاز کرده اما پس از زلزله احساس کرده بم می تواند زادگاه شخصیت اصلی فیلم باشد و ماجرای این بازگشت را با زلزله بم پیوند زد. در این فیلم شهر بم را دو سال پس از زلزله می بینیم. شهری که ویران شده و زندگی در آن رنگ باخته است اما تنها نخلستان هایش به آسمان رسیده است. «شهر ساکت مینای» برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر شد.
زمین سرد رضا سبحانی ۱۳۸۴
«خاک سرد» دو سال پس از حادثه دلخراش بم ساخته شد. داستان درباره خانوادهای است که در بیابان خشک دچار زلزله شده و فداکاری پسری برای نجات خانوادهاش را شرح میدهد. «خاک سرد» دو سال بعد از زلزله ساخته شد و به زندگی این خانواده از چند روز قبل تا بعد از زلزله می پردازد. «خاک سرد» در برخی قسمت ها مستندهای به جا مانده از زلزله را نشان می دهد اما در کل کارگردان به جای پرداختن جامع به زلزله، خانواده ای را نماینده در نظر گرفته و به زندگی آنها پرداخته است. در میان فیلم هایی که با موضوع زلزله بم فیلمبرداری شد، «خاک سرد» نتوانست آنطور که باید توجه مردم را به خود جلب کند.
خواب بیدار شو کیانوش عیاری ۱۳۸۳
کیانوش عیاری فیلم «بیدار شو آرزو» را در سال 1392 بر اساس حادثه دلخراش زلزله بم ساخت اما تا 13 سال پس از ساخت فرصت اکران پیدا نکرد. حتی در آذر در سال 2016 در گروه “هنر و تجربه” به نمایش درآمد. عیاری محور اصلی فیلم خود را معلم جوان روستایی می دانست. در حومه شهر بم پس از بیرون آمدن از زیر آوار متوجه شد همکارش فوت کرده است. او به سمت شهر رفت تا به ساکنان کمک کند، اما با رسیدن به شهر، در کمال ناباوری متوجه شد که فاجعه اصلی در آنجا اتفاق افتاده است. استاد جوان به پیشنهاد و راهنمایی مرد روحانی به قبرستان شهر رفت و به غسل و دفن زنان کمک کرد. در بیست و دومین جشنواره فجر، «بیدار باش آرزو» سیمرغ بهترین فیلم هنری و تجربی را به خود اختصاص داد و همچنین در رقابت بین المللی سیمرغ بهترین دستاورد هنری و فنی و بهترین کارگردانی را از آن خود کرد. خود کیانوش عیاری در مصاحبه ای اعتراف کرد که این فیلم تلخ تر از وضعیت واقعی بعد از زلزله بم است.
زیر درختان زیتون عباس کیارستمی ۱۳۷۳
عباس کیارستمی سه سال پس از فیلمبرداری فیلم «زندگی و نیستی» درباره زلزله مهیب رودبار، به سراغ فیلم دیگری در این زمینه رفت. از نگاه بسیاری از منتقدان و سینماگران ایرانی فیلم «زیر درختان زیتون» یکی یکی از تاثیرگذارترین و درخشان ترین فیلم های با محوریت عشق در سینمای ایران است. ظریف ترین نکته فیلم مربوط به مواجهه تماشاگر سینما با پدیده تلخ زلزله رودبار است. بعد از زلزله رودبار که همه چیز فرو می ریزد و روستاییان بی خانمان می مانند، حسین تنها کسی است که از این حادثه خوشحال است. چون حالا دختر مورد علاقه اش مثل او بی خانمان شده و دیگر خواستگاری اش را رد نمی کند. کیارستمی در این فیلم علاوه بر به تصویر کشیدن حسی عاشقانه، به نارضایتی مردم از جایگاهی که در زندگی دارند نیز پرداخت. «زیر درختان زیتون» در سال 1994 در چهل و هفتمین جشنواره فیلم کن شرکت کرد و نامزد نخل طلا شد.
زندگی و دیگر هیچ عباس کیارستمی ۱۳۷۰
فیلمی درباره زلزله رودبار منجیل ساخته شد. زمین لرزه ای به بزرگی 7.4 ریشتر که در آن بیش از 35 هزار نفر جان باختند. این زلزله در سی و یکم خرداد در سال 69 اتفاق افتاد و عباس کیارستمی یک سال بعد فیلم «زندگی و نیستی» را ساخت. این فیلم دومین قسمت از سه گانه کوکر است، دو فیلم دیگر “خانه دوست کجاست؟” و آنها «زیر درختان زیتون» هستند. داستان فیلم سه روز پس از زلزله. خرداد 1369 در استان گیلان اتفاق می افتد. پدر و پسر تهرانی در جستجوی بابک و احمد احمدپور بازیگران فیلم «خانه دوستت کجاست» به منطقه زلزله زده رفتند. دارند می روند. به دلیل مسدود شدن جاده، آنها مجبور می شوند از راه های فرعی مختلف برای رسیدن به روستای کوکر محل زندگی بچه ها بروند. پدر و پسر تا پایان فیلم احمدپورها را نمی بینند اما از آنها خبری می گیرند. واکنش سریع کیارستمی به این اتفاق و اقدام سریع او برای ساخت فیلمی در این باره تحسین زیادی را برانگیخت. خود فیلم «زندگی و دیگر هیچ» در بخش نگاه در چهل و پنجمین جشنواره فیلم کن برنده جایزه شد. این فیلم همچنین برنده جایزه ویژه انجمن منتقدان در هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم سائوپائولو در برزیل شد.